Gần đây, mạng xã hội xôn xao trước thông tin Ngô Hoàng Anh (22 tuổi, người trẻ nhất trong danh sách Forbes Under 30) bị tố gạ tình nhiều nữ sinh ở độ tuổi 15-19 qua tin nhắn. Theo một nạn nhân, hành vi của Hoàng Anh lặp lại nhiều lần trong thời gian dài.
Sau khi sự việc bại lộ, nhiều cô gái khác đã lên tiếng tố giác, thậm chí khẳng định bị nam thanh niên gạ tình khi mình chưa đủ 16 tuổi.
Nhiều người thể hiện sự bất bình, trong khi số khác là cho rằng hành vi này chưa đủ cấu thành hành vi quấy rối tình dục bởi nạn nhân không bị đụng chạm thể xác. Vậy theo pháp luật hiện hành, hành vi "quấy rối tình dục" được định nghĩa ra sao?
 |
| Ngô Hoàng Anh. Ảnh chụp từ trang chủ Forbes. |
Theo dõi sự việc, tiến sĩ Luật học Đặng Văn Cường cho biết tại nhiều quốc gia, quấy rối tình dục là một khái niệm pháp lý thông dụng và phổ biến. Tuy nhiên, tại Việt Nam, khái niệm này mới được sử dụng nhiều trong lĩnh vực xã hội chứ ít được sử dụng trong lĩnh vực pháp lý. Nói cách khác, pháp luật hiện hành chưa có khái niệm cụ thể như thế nào là "quấy rối tình dục".
"Những hành động như tiếp xúc, đụng chạm cơ thể hoặc xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác thì có thể xác định là hành vi dâm ô, làm nhục và bị xử lý theo chế tài của pháp luật hiện hành. Hành vi quấy rối tình dục hiện chưa có khái niệm cụ thể, do đó việc xác định và áp dụng chế tài để xử lý còn gặp nhiều khó khăn", ông Cường phân tích.
Tuy nhiên, theo chuyên gia, hành vi quấy rối tình dục gần đây đã bắt đầu được nhắc đến trong lĩnh vực lao động và có chế tài hành chính.
Cụ thể, Điều 11 Nghị định 12/2022/NĐ-CP của Chính phủ quy định phạt tiền 15-30 triệu đồng với hành vi quấy rối tình dục tại nơi làm việc nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự. Đây là điểm mới của Nghị định này so với văn bản cũ đã bị thay thế là Nghị định 28/2020/NĐ-CP, trong đó hành vi quấy rối tình dục chỉ bị xử lý kỷ luật lao động tương ứng với hình thức xử lý đã được quy định trong nội quy lao động hoặc bị xử lý hình sự về tội Làm nhục người khác nếu hành vi bị xác định là nghiêm trọng.
Tuy nhiên, ông Cường cho biết hành vi làm nhục người khác là mức độ biểu hiện cao nhất của hành vi quấy rối tình dục theo khái niệm chung của quốc tế. Trong khi đó, phần lớn sự việc chưa có tính nghiêm trọng tới mức phải xử lý hình sự.
Ngoài ra, Điều 7 Nghị định 144/2021/NĐ-CP của Chính phủ cũng quy định mức phạt 5-8 triệu đồng với hành vi sàm sỡ, quấy rối tình dục. Tuy nhiên, pháp luật mới quy định chế tài, chưa xác định rõ khái niệm cụ thể về hành vi này. Do đó, điều này dẫn tới nhiều tranh cãi, khiến việc áp dụng pháp luật gặp nhiều khó khăn.
Điều 147 Bộ luật Hình sự 2015 quy định người nào đủ 18 tuổi trở lên mà lôi kéo, dụ dỗ, ép buộc người dưới 16 tuổi trình diễn khiêu dâm hoặc trực tiếp chứng kiến việc trình diễn khiêu dâm dưới mọi hình thức sẽ bị xử lý về tội Sử dụng người dưới 16 tuổi vào mục đích khiêu dâm.
Nghị quyết 06/2019/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao quy định "trình diễn khiêu dâm" là hành vi dùng cử chỉ, hành động, lời nói, chữ viết, ký hiệu, hình ảnh, âm thanh nhằm kích thích tình dục người dưới 16 tuổi; phô bày bộ phận sinh dục, bộ phận nhạy cảm, khỏa thân, thoát y hoặc thực hiện các động tác mô phỏng hoạt động tình dục dưới mọi hình thức.
Theo tiến sĩ Cường, để có căn cứ xử lý hình sự, cần xác định được người này có hành vi trình diễn khiêu dâm, tức quay clip sex để gửi hoặc chat sex dưới dạng hình ảnh, video và có từ ngữ, hành động, cử chỉ nhằm kích dục nạn nhân.
"Đối với trường hợp gạ gẫm và nhắn tin, hành vi này chưa đủ yếu tố cấu thành tội phạm hình sự. Nếu đủ căn cứ, chỉ có thể xử lý người này về hành vi 'quấy rối tình dục' theo Nghị định 144/2021 với mức phạt tối đa 8 triệu đồng", ông phân tích.
Tiến sĩ Đặng Văn Cường cho rằng trong thời đại công nghệ, con người đối mặt với nhiều hơn nguy cơ bị quấy rối, tấn công tình dục. Những hành vi này làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống, tâm lý, sức khỏe của nạn nhân. Ông đề nghị trong quá trình sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật, cần nghiên cứu đưa ra một hệ thống khái niệm pháp lý hoàn chỉnh, làm cơ sở để nhận diện, xác định hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến vấn đề tình dục, tạo tiền đề để xử lý, răn đe, phòng ngừa chung cho xã hội.
