Quá trình bàn giao vali hạt nhân là một phần quan trọng trong lễ nhậm chức tổng thống, cho phép chủ nhân mới của Nhà Trắng tiếp nhận quyền kiểm soát kho vũ khí hạt nhân của Mỹ.
Nhưng trong bối cảnh Tổng thống Trump có thể sẽ không dự lễ nhậm chức của người kế nhiệm, chiếc vali quan trọng và quyền lực nói trên sẽ được bàn giao như thế nào?
 |
| Vali hạt nhân là vật bất ly thân của tổng thống Mỹ khi triển khai tấn công hạt nhân. Ảnh: Smithsonian Institute. |
"Vali quyền lực nhất nước Mỹ"
Vào năm 1962, trong bối cảnh Chiến tranh Lạnh, Tổng thống John F. Kennedy lúc đó lo ngại việc tấn công hạt nhân có thể bị phát động mà không được sự chấp thuận của ông nên đã chỉ định chế tạo chiếc vali hạt nhân đầu tiên trên thế giới.
Vali hạt nhân là thiết bị cho phép người quản lý phát động một đợt tấn công hạt nhân thông qua mật lệnh gửi về Lầu Năm Góc rồi chuyển đến Sở Chỉ huy Chiến lược Mỹ tại căn cứ không quân Offutt ở bang Nebraska.
Thiết bị này đồng thời đính kèm danh sách hầm trú ẩn cho tổng thống nếu Mỹ bị tấn công hạt nhân.
Ngoài ra, chiếc vali nói trên còn chứa các kịch bản tác chiến được chuẩn bị sẵn phòng trường hợp cần kích hoạt quá trình phản đòn hạt nhân trong thời gian ngắn.
 |
| Vali hạt nhân lần đầu xuất hiện dưới thời Tổng thống Kennedy. Ảnh: Atomic Heritage Foundation. |
Theo thông lệ, phụ tá quân sự tháp tùng Tổng thống Trump sẽ kín đáo và lặng lẽ bàn giao vali hạt nhân lại cho một sĩ quan khác bên phía ông Biden trong buổi lễ nhậm chức vào ngày 20/1/2021.
Tuy nhiên, hiện Tổng thống Trump vẫn bỏ ngỏ khả năng tham dự lễ nhậm chức của người kế nhiệm, dù cả Đại cử tri đoàn lẫn Lãnh đạo phe đa số Thượng viện Mitch McConnell của đảng Cộng hòa đều đã xác nhận chiến thắng của ông Biden.
Kịch bản chưa từng có tiền lệ
Tờ Bussiness Insider dẫn nhiều nguồn tin nội bộ cho biết tổng thống đương nhiệm nhiều khả năng sẽ tổ chức mít tinh vào ngày 20/1/2021 thay vì tham gia lễ nhậm chức của ông Biden.
Nếu viễn cảnh trên thực sự xảy ra, quá trình bàn giao vali hạt nhân giữa tổng thống Mỹ thứ 45 và 46 sẽ trở nên phức tạp hơn.
“Đây là một tình huống chưa từng có tiền lệ”, chuyên gia vũ khí hạt nhân Hans Kristensen tại Hiệp hội các Nhà khoa học Mỹ nhận định.
 |
| Vali hạt nhân thường được tháp tùng bởi một phụ tá thân cận của tổng thống. Ảnh: AP. |
Sự vắng mặt của Tổng thống Trump tại lễ nhậm chức sắp tới có thể sẽ phức tạp hóa việc chuyển giao vali hạt nhân.
Tuy nhiên, Trung tá về hưu Buzz Patterson, người từng bảo vệ vali hạt nhân cho cựu Tổng thống Bill Clinton, cho biết quá trình này cần được hoàn thành theo đúng thời gian hạn định, bất chấp việc ông Trump có xuất hiện tại Điện Capitol vào trưa ngày 20/1/2021 hay không.
“Để quy trình vận hành, cần phải có trách nhiệm rõ ràng. Việc bàn giao vali hạt nhân giữa hai đời chủ nhân Nhà Trắng phụ thuộc vào Lầu Năm Góc chứ không phải bản thân tổng thống”, ông Patterson nhấn mạnh.
Phát ngôn viên của Lầu Năm Góc cho biết Bộ Quốc phòng Mỹ đã chuẩn bị kế hoạch chuyển giao vali hạt nhân trong ngày nhậm chức của ông Biden song từ chối cung cấp thông tin chi tiết.
“Có những hệ thống sẵn sàng đảm bảo quá trình bàn giao vali diễn ra nhanh chóng và kịp thời”, ông Patterson nói với tờ Business Insider. “Chúng tôi không xem nhẹ vấn đề này”, ông nói thêm.
Chuyên gia vũ khí hạt nhân Kristensen dự đoán giới chức Lầu Năm Góc sẽ áp dụng phương án dự phòng vốn được chuẩn bị sẵn cho kịch bản tổng thống đột ngột qua đời hoặc mất khả năng nhận thức.
Theo đó, quyền chỉ huy kho vũ khí hạt nhân và các thiết bị đi kèm sẽ lập tức được chuyển giao cho phó tổng thống hoặc một yếu nhân được chỉ định từ trước.
 |
| Tổng thống Trump rời tổng hành dinh của CIA cùng vali hạt nhân được bảo vệ bởi phụ tá. Ảnh: Getty. |
Trong khi đó, nhà khoa học Stephen Schwartz cho rằng trên thực tế Mỹ có tới ba vali hạt nhân, được giao cho tổng thống, phó tổng thống và một yếu nhân khác.
Ông Schwartz cho rằng các cơ quan có trách nhiệm sẽ chuẩn bị sẵn vali hạt nhân dự phòng trước khi buổi lễ nhậm chức sắp tới diễn ra, sau đó quy trình bàn giao sẽ diễn ra như bình thường, đồng nghĩa với việc quyền kiểm soát vũ khí hạt nhân của ông Trump sẽ bị vô hiệu hóa.
Dẫu vậy, ông Patterson vẫn trông đợi tổng thống đương nhiệm sẽ hợp tác với chính quyền mới: “Hy vọng Tổng thống Trump sẽ có mặt ở đó và quá trình chuyển giao được hoàn tất một cách trơn tru theo đúng thông lệ”.
Ông Patterson nói thêm rằng ngay cả khi Tổng thống Trump không dự lễ nhậm chức sắp tới, quân đội vẫn sẽ đảm bảo chủ nhân mới của Nhà Trắng nhận được chiếc vali quyền lực nhất nước Mỹ.
