Ngày 11/1/2018, U23 Việt Nam gặp U23 Hàn Quốc, đó là trận ra quân của đội U23 Việt Nam dưới thời HLV Park Hang-seo tại VCK U23 châu Á. Không nhiều người nghĩ về kết quả tích cực cho đội bóng mới chỉ vài tháng trước phải dừng bước tại vòng bảng SEA Games 29.
Phút 17, trung vệ lệch trái Bùi Tiến Dũng tung đường chuyền cho hậu vệ trái Đoàn Văn Hậu đứng ở sát biên. Trong thế phải đối đầu với 2 cầu thủ Hàn Quốc lao vào áp sát, số 5 của U23 Việt Nam vẫn hãm bóng thành công bằng ngực, che chắn, kiểm soát được bóng, dẫn tới sát cột cờ góc và trả ngược.
 |
| Quang Hải đã có siêu phẩm, nhưng đường chuyền từ sân nhà của Bùi Tiến Dũng, nỗ lực của Văn Hậu và cú nhấc chân của Công Phượng đều chuẩn mực. |
Trong vùng cấm, số 10 Nguyễn Công Phượng chủ động nhấc chân để bóng trôi ra ngoài, nơi số 19 Nguyễn Quang Hải đợi sẵn và tung cú đá chân trái 1 chạm. Bóng vút đi, găm thẳng vào lưới Hàn Quốc trong sự ngỡ ngàng của đội bóng xứ kim chi và sự vui mừng của có lẽ chỉ vài chục CĐV cờ đỏ sao vàng trên khán đài.
U23 Việt Nam bắt đầu kỳ tích 2 năm trước tại Trung Quốc bằng cách đó. Có quyết tâm, bất ngờ và cả sự bùng nổ.
Sự khác biệt ở U23 châu Á 2020
Cú đá của Quang Hải làm tung lưới U23 Hàn Quốc khi ấy không đủ để U23 Việt Nam tạo ra điều kỳ diệu nào. Đội quân của HLV Park Hang-seo thua ngược 1-2 trong thời gian còn lại của trận đấu.
Dẫu vậy, cách U23 Việt Nam tạo ra khoảnh khắc kỳ diệu trước Hàn Quốc cho thấy tiềm năng của đội bóng dưới thời HLV Park Hang-seo. Phần còn lại của giải đấu trên đất Trung Quốc đã chứng minh cho quan điểm ấy.
Tại vòng chung kết U23 châu Á 2020, không ai trong số Bùi Tiến Dũng, Đoàn Văn Hậu hay Nguyễn Công Phượng góp mặt trong đội hình của HLV Park, chỉ Quang Hải là người còn ở lại trong pha bóng mở ra giải đấu lịch sử đó.
 |
| Quang Hải là người còn lại ở chiến dịch U23 châu Á tại Trung Quốc năm 2018. Ảnh: Hoàng Hà. |
Giống như cỗ máy trơn tru mất đi những mắt xích, U23 Việt Nam không còn chơi bóng bùng nổ như ở giải đấu tại Trung Quốc. Quang Hải vẫn đẳng cấp, nhưng những đồng đội xung quanh anh không còn tạo cho số 19 những cơ hội để tỏa sáng như cú đá tung lưới Hàn Quốc năm nào.
Sự khác biệt lớn trong đội hình ngày đó so với hiện tại, là vị trí hai hậu vệ cánh.
Trong sơ đồ 3-4-3 (hoặc 3-5-2), vai trò của những hậu vệ/tiền vệ cánh là đặc biệt quan trọng. Đó là mẫu cầu thủ phải sở hữu những kỹ năng toàn diện, khi vừa phải biết cách phòng ngự, có kỹ năng chuyền đủ tốt để kết nối với trung vệ, tiền đạo, tiền vệ trung tâm và phải biết luôn cả cách đột phá ở khu vực hành lang và tạt bóng.
Tại giải đấu cách đây 2 năm, Văn Hậu và Văn Thanh là những lựa chọn ưu tiên của HLV Park Hang-seo. Cả 2 đều có thể hình, khả năng cầm bóng tốt, tuân thủ chiến thuật và trên hết là biết cách đưa những đường bóng thuận lợi cho đồng đội dứt điểm.
 |
| Hồ Tấn Tài trong tình huống này chủ động dâng cao với toan tính chặn đường chuyền của cầu thủ U23 Jordan. Điều này khiến Thanh Sơn (vòng xanh) không chủ động chọn được vị trí để đánh chặn. |
 |
| Khoảng trống mà Tấn Tài để lại bị cầu thủ U23 Jordan khai thác dễ dàng như thế này. Nếu tiền đạo U23 Jordan chính xác hơn trong pha dứt điểm, bàn thua là khó tránh khỏi với U23 Việt Nam. |
 |
| Ở cánh đối diện, Thanh Thịnh phòng ngự như thế này. U23 Việt Nam một lần nữa may mắn tránh khỏi bàn thua mười mươi. |
Nhân sự ở khu vực này của U23 Việt Nam 2018 cũng dồi dào. Ngoài Văn Hậu và Văn Thanh, U23 Việt Nam còn có Phạm Xuân Mạnh và Nguyễn Phong Hồng Duy trong vai trò dự bị. Chính Hồng Duy khi được trao cơ hội trong trận bán kết với U23 Qatar góp công lớn trong bàn gỡ hòa 1-1 của Quang Hải.
Tại VCK U23 châu Á 2020, HLV Park Hang-seo không còn những lá bài như thế ở hai biên. Đỗ Thanh Thịnh và Bùi Hoàng Việt Anh là hai phương án của ông Park trong trận ra quân với U23 UAE.
Không cầu thủ nào chơi tốt. Thanh Thịnh cho thấy anh kém quá xa so với Văn Hậu, trong khi Việt Anh là trung vệ được đôn lên đá hậu vệ phải và không đóng góp được gì nhiều.
Tới cuộc đấu với Jordan, Thanh Thịnh và Hồ Tấn Tài được sử dụng, song HLV Park mất khoảng 25 phút để quyết định Thanh Thịnh sẽ ra nghỉ. Người được tung vào sân, là Trần Đình Trọng, tấm lá chắn của U23 châu Á 2018 nhưng mới chỉ bình phục chấn thương.
 |
| Việc Văn Hậu vắng mặt để lại khoảng trống lớn tại U23 Việt Nam. Ảnh: Minh Chiến. |
Sau đó, hàng loạt chắp vá của ông Park khi đẩy Tấn Tài sang cánh trái, đôn Việt Anh lên đá hậu vệ phải để Đình Trọng đá trung vệ. Ngay cả vậy, tình thế vẫn không quá cải thiện.
Mặt trận tấn công của U23 Việt Nam hoàn toàn gãy đổ khi không xuất hiện vai trò của những hậu vệ biên. Ngược lại, U23 Jordan liên tục tổ chức khoan phá vàng khoảng trống giữa trung vệ và hậu vệ biên để uy hiếp khung thành Bùi Tiến Dũng.
Làm cách nào khi "gãy cánh"
Việc hai biên của U23 Việt Nam "gãy" là một trong những lý do lớn khiến hệ thống của HLV Park tại giải lần này không hoạt động như ý muốn. Những cầu thủ ở biên không đảm bảo được vai trò triển khai bóng cũng như kết nối với các trung vệ và tiền vệ.
Điều này đẩy sức ép xuống các trung vệ, và đặc biệt là những cầu thủ tiền vệ. Quang Hải hay Hoàng Đức trong nhiều tình huống phải lui về sát biên, nhận bóng trong tư thế quay lưng từ trung vệ.
 |
| Hoàng Đức chịu nhiều sức ép trong việc phát triển bóng khi Tấn Tài không hỗ trợ được nhiều, và ngược lại còn để lại nhiều khoảng trống ở hàng phòng ngự. Ảnh: Quang Thịnh. |
Kết cục của hầu hết tình huống này là tiền vệ của U23 Việt Nam sẽ bị phạm lỗi, và công đoạn triển khai bóng phải làm lại từ đầu. Sự đột biến hoàn toàn bị triệt tiêu.
Khi mọi thứ không đi như ý muốn, sự tự tin của không chỉ những cá nhân này mà còn là toàn đội bị ảnh hưởng. Màn trình diễn như đeo chì trước U23 Jordan là minh chứng rất rõ ràng.
Thủ thành Bùi Tiến Dũng nhấn mạnh sau trận hòa với UAE rằng các đối thủ giờ nghiên cứu rất kỹ U23 Việt Nam. Điều đó đúng khi chúng ta đã trải qua hai năm với quá nhiều thành tích bùng nổ nhưng chỉ với đúng 1 hệ thống chiến thuật.
Việc những cá nhân, mà cụ thể ở các hậu vệ biên, không đảm bảo được vai trò khiến hệ thống của U23 Việt Nam không thể hoạt động một cách trơn tru như ông Park muốn.
Giờ U23 Việt Nam đã không còn quyền tự quyết. Tuy nhiên, thầy trò Park Hang-seo vẫn cần thắng U23 Triều Tiên ở lượt cuối để hoàn tất điều kiện cần.
Muốn có điều ấy, ông Park phải tìm bằng được cách giải phóng đôi cánh đang gãy vì những cá nhân chưa phù hợp kia. Trong đội hình U23 Việt Nam dự giải lần này, Thanh Thịnh, Tấn Tài hay Việt Anh là những cá nhân có thể đá hậu vệ biên.
 |
| Trọng Hùng có thể là một lựa chọn khác cho U23 Việt Nam. Ảnh: Quang Thịnh. |
Một phương án khác là đẩy Trọng Hùng từ tiền đạo xuống hậu vệ từng được ban huấn luyện U23 Việt Nam tính tới, song ông Park dường như không mặn mà lắm với sự thay đổi này.
Trong bối cảnh buộc phải ghi bàn thì mới có thể nghĩ đến chuyện đi tiếp, ông Park với tính cách cẩn thận của mình có lẽ nên thử đặt niềm tin vào Trọng Hùng. Không đến mức tất tay, song thay đổi này có thể tạo ra nhiều chuyển biến cả về chuyên môn lẫn tinh thần.
Cầu toàn lúc này với U23 Việt Nam không thể là lựa chọn được nữa.
 |
| Điều kiện để U23 Việt Nam đi tiếp vào tứ kết VCK U23 châu Á. Đồ họa: Minh Phúc. |
