 |
| Hình ảnh một cuộc vận động tranh cử cho ứng cử viên Éric Zemmour vào tháng 2. Ảnh: Getty. |
Đối thủ thực sự của Tổng thống Emmanuel Macron trong cuộc bầu cử sắp tới không xuất hiện trên bất kỳ tấm áp phích hay bài phát biểu vận động tranh cử nào. Người “bí ẩn” này không phải một ứng cử viên và cũng sẽ không có tên trên lá phiếu bầu cử.
Đó là tỷ phú Vincent Bolloré - người được mệnh danh là Rupert Murdoch (ông trùm truyền thông người Australia) của nước Pháp, theo New York Times.
Đế chế truyền thông CNews của Bolloré đang cản trở con đường tái đắc cử của Tổng thống Macron bằng cách “ca tụng” ứng cử viên Éric Zemmour - ngôi sao lớn nhất của mạng lưới tin tức này.
Sự nổi tiếng của ứng cử viên Zemmour chỉ là một trong nhiều ví dụ về quyền lực của các ông trùm truyền thông Pháp đối với việc thay đổi vận mệnh chính trị.
Cuộc chiến truyền thông
“Một tỷ phú không thể tài trợ hoàn toàn cho một chiến dịch tranh cử, nhưng có thể mua một tờ báo và sử dụng nó cho chiến dịch”, nhà kinh tế Julia Cagé, Viện Nghiên cứu Chính trị Pháp, cho biết.
 |
| Thay vì tài trợ trực tiếp cho chiến dịch tranh cử, các tỷ phú Pháp đang tranh giành vị trí ông trùm truyền thông để “mua sức ảnh hưởng” cho các ứng cử viên. Ảnh: Shutter Stock. |
Trong một thời gian dài trước khi cuộc bầu cử thực sự bắt đầu, việc tranh giành ảnh hưởng vốn đã rất khốc liệt. Một số tỷ phú giàu nhất nước Pháp đã tham gia cuộc chiến tranh giành các kênh truyền hình, đài phát thanh và nhà xuất bản hàng đầu quốc gia.
Đặc biệt, sự xuất hiện của ông Bolloré khiến mùa bầu cử năm nay càng thêm sôi động. Ông mua nhiều đơn vị truyền thông, biến họ thành các kênh thúc đẩy chương trình nghị sự cứng rắn của phe cánh hữu và ủng hộ ứng cử viên Zemmour.
“Các kênh của Bolloré gần như đã tạo ra Zemmour”, cựu Tổng thống Pháp Francois Hollande, cho biết trong một cuộc phỏng vấn với New York Times.
Đó là cuộc chiến ngầm đằng sau kỳ bầu cử năm 2022. Một bên là ông Bolloré và tập đoàn truyền thông Vivendi, bên còn lại là các tỷ phú được coi là đồng minh của Tổng thống Macron, bao gồm người đứng đầu đế chế hàng xa xỉ LVMH Bernard Arnault và ông trùm viễn thông Xavier Niel.
Tỷ phú Arnault sở hữu tờ báo kinh doanh hàng đầu Les Echos và tờ nhật báo nổi tiếng Le Parisien. Cả hai hầu như không bao giờ chỉ trích ông Macron.
Ông Arnault đã đối đầu với ông Bolloré trong một cuộc chiến kéo dài để giành quyền kiểm soát tập đoàn truyền thông Lagardère. Cuối cùng, Bolloré đã chiến thắng và tiếp quản cả Đài phát thanh Europe 1, theo Financial Times.
|
Tỷ phú Bernard Arnault và Tổng thống Emmanuel Macron của Pháp tại Paris, năm 2021. Ảnh: Getty. |
“Các chính trị gia luôn lo sợ rằng báo chí sẽ rơi vào tay những người không ủng hộ mình”, ông Claude Perdriel, cổ đông chính của tạp chí Challenges, cho biết.
Nhưng Tổng thống Macron đã phải đối mặt với điều này vào đầu năm nay. Tạp chí Dimanche, từng ủng hộ ông Macron, đã rơi vào tay nhà báo Jérôme Béglé - một người thân cận với CNews. Trước đó, tỷ phú Bolloré cũng đã giành quyền kiểm soát công ty mẹ của tờ báo này vào mùa thu năm 2021.
Dimanche bắt đầu xuất bản các bài báo chỉ trích ông Macron. Gần đây, tờ báo này cũng tập trung khai thác khía cạnh được xem là “dễ tổn thương” nhất trong lý lịch của ông Macron: Chính sách với tội phạm. Các ấn phẩm của Dimanche đã chỉ trích những chính sách này của ông Macron là sự thất bại.
Trong khi đó, một trong những kênh truyền hình nổi tiếng nhất của tỷ phú Bolloré đã dành 53% thời gian phát sóng để nói về ứng cử viên Zemmour, trong giai đoạn tháng 9-12/2021. Trên mạng xã hội, CNews cũng dành 3/4 số bài đăng để nói về cuộc tranh luận giữa ông Zemmour và bà Le Pen trong tháng 2, theo France24.
Với khả năng định hình cuộc tranh luận xung quanh các vấn đề như nhập cư, Hồi giáo và tội phạm, CNews đã nhanh chóng phát triển thành một lực lượng chính trị mới, đầy quyền lực ở Pháp. Đế chế truyền thông này đã biến ông Zemmour, từ một phóng viên và tác giả sách, trở thành một ngôi sao chính trị.
“Xung đột lợi ích”
Tầm ảnh hưởng chính trị của các ông trùm truyền thông đã khiến Thượng viện Pháp lo ngại đến mức mở một cuộc điều tra. Tuy nhiên, trong các phiên điều trần được truyền hình trực tiếp vào tháng 1, họ đều phủ nhận mọi động cơ chính trị.
Ông Bolloré cho biết hoạt động của các kênh tin tức hoàn toàn là vì “lợi ích kinh tế". Trong khi đó, tỷ phú Arnault khẳng định khoản đầu tư của ông vào các phương tiện truyền thông chỉ giống như một “sự bảo trợ”.
Ở Pháp, các ứng cử viên không được phép quảng cáo trên truyền hình trong 6 tháng trước cuộc bầu cử. Việc các công ty tài trợ cho ứng cử viên cũng bị cấm.
Quà tặng cá nhân cho một chiến dịch được giới hạn ở mức 5.000 USD. Các ứng cử viên tổng thống cũng không được chi quá 18,5 triệu USD cho chiến dịch tranh cử của họ trong vòng đầu tiên. Hai người lọt vào vòng bầu cử cuối cùng được giới hạn ở mức 24,7 triệu USD.
Để so sánh, Tổng thống Joe Biden từng huy động hơn 1 tỷ USD cho chiến dịch tranh cử năm 2020.
Một số nhà phân tích cho rằng quy định nghiêm ngặt của Pháp đã khiến các tỷ phú chuyển sang thu mua các phương tiện thông tin đại chúng.
"Họ đang mua ảnh hưởng", ông Jean-Michel Baylet, người sở hữu một tập đoàn báo chí hùng mạnh ở phía tây Nam nước Pháp, cho biết.
 |
| Áp phích vận động tranh cử của ông Zemmour trên đường phố Pháp. Ảnh: Getty. |
Tuy nhiên, việc kiểm soát truyền thông của các nhà tư bản có thể dẫn đến “xung đột lợi ích”, bà Aurélie Filippetti, một chính trị gia người Pháp, nhận định.
Theo đó, do lo ngại ảnh hưởng của Bolloré, chính quyền Macron đã tìm cách ngăn cản tỷ phú này.
Năm 2021, khi ông Bolloré cố gắng mua M6, một kênh truyền hình tư nhân Pháp thuộc sở hữu của tập đoàn truyền thông Đức Bertelsmann, chính phủ đã đứng về phía một trong những đối thủ của ông Bolloré - tập đoàn Bouygue. Tập đoàn này đang đang sở hữu kênh truyền hình lớn nhất của Pháp TF1.
Nếu việc hợp nhất TF1 và M6 diễn ra thuận lợi, tập đoàn này sẽ tạo ra một gã khổng lồ kiểm soát 70% quảng cáo truyền hình của Pháp.
“Kịch bản của chiến dịch lần này đang trở nên hấp dẫn và đáng sợ”, ông Alexis Lévrier, một nhà nghiên cứu truyền thông tại Đại học Reims (Pháp), nhận định.
