 |
Giáo sư Scott Galloway tại NYU Stern School of Business nhận định Elon Musk là doanh nhân có ảnh hưởng nhất thế giới, "có thể bóp méo hệ thống thị trường tự do của chúng ta".
Ví dụ dễ thấy nhất là những bình luận trên Twitter về tài sản yêu thích của Musk. Bitcoin - loại tiền mã hóa trị giá hơn 1.000 tỷ USD - có thể định hình lại trật tự thế giới, và Musk có khả năng thao túng giá chỉ với không đến 280 chữ.
Nhà nghiên cứu Lennart Ante nhận thấy "lợi nhuận bất thường lên đến 18,99%" sau khi Musk đăng tweet về Bitcoin. "Tôi tin rằng các nhà giao dịch đang tìm kiếm hình mẫu và sự xác nhận", ông nói. "Nhưng chúng ta đang phải đối mặt với một tình huống khó xử về mặt đạo đức giữa tự do ngôn luận và bảo vệ các nhà đầu tư", ông Ante nói thêm.
Khi Musk thay dòng giới thiệu trên trang cá nhân Twitter thành "#bitcoin" hôm 29/1, giá Bitcoin tăng mạnh từ 32.000 USD/đồng lên 38.000 USD/đồng. "Đó có phải tự do ngôn luận không? Có. Nó sẽ không làm thị trường mất ổn định và dẫn đến một cái kết tệ hại? Tôi không biết", giáo sư Scott Galloway nhận xét.
 |
| Giá Bitcoin biến động mạnh sau những dòng tweet ngắn của Elon Musk. Ảnh: Getty Images. |
Bóp méo thị trường tài chính
Musk thậm chí tác động đến thị trường một cách vô tình. Khi ông đăng tweet "Sử dụng Signal", nhắc tới một ứng dụng nhắn tin được mã hóa, giá cổ phiếu của Signal Advance - nhà sản xuất thiết bị y tế ở Texas - đã tăng 5.100% trong ba ngày giao dịch.
Và ông chủ Tesla cũng đẩy giá của Dogecoin - loại tiền mã hóa được bắt đầu như một trò đùa. Hôm 3/5, giá Dogecoin lập đỉnh mới sau bài đăng của Elon Musk, cho biết vị tỷ phú sẽ tham gia chương trình Saturday Night Live vào ngày 8/5 để nói về Dogecoin.
Thuyết tương đối cho rằng các vật thể khối lượng lớn làm sai lệch tính liên tục không-thời gian, ánh sáng và vật chất trượt về phía nó. Musk đã trở thành một hố đen (khối lượng cực lớn nén trong một điểm cực nhỏ) của thị trường. Nhưng các hạt graviton - hạt trao đổi của lực hấp dẫn - là trí tuệ, mức độ nổi tiếng và vốn.
Trong một thị trường lành mạnh, các nguồn lực chảy đến nơi tạo ra lợi nhuận tốt nhất. Người lao động chuyển đến những thành phố có nhiều triển vọng việc làm. Dòng vốn đổ vào các công ty có khả năng tăng trưởng mạnh mẽ.
 |
| Giá Dogecoin - đồng tiền được bắt đầu như một trò đùa - lập đỉnh mới sau bài đăng của Elon Musk. Ảnh: Reuters. |
Tuy nhiên, trong trường hợp của Musk, sức mạnh của người nổi tiếng ở thời đại truyền thông xã hội, số lượng nhà đầu tư lẻ tăng lên và sự sùng bái đổi mới đã hút dòng vốn có thể chảy vào những nơi khác.
Dù từng là tỷ phú giàu nhất thế giới, Musk liên tục cần tiền. Ông thừa nhận rằng "SpaceX cần vượt qua hố sâu của dòng tiền âm" để khởi động dịch vụ Internet vệ tinh. Công ty đã huy động được hơn 1 tỷ USD vào năm 2021, 7,5 tỷ USD tính từ khi thành lập, nhưng vẫn trong giai đoạn đốt tiền.
Các dự án khác của Musk, Neuralink và The Boring Company, cũng huy động nửa tỷ USD với doanh thu ít ỏi. Hôm 26/4, hãng xe điện Tesla báo cáo lợi nhuận kỷ lục 438 triệu USD trong quý I/2021. Như thường lệ, khoản lãi được tạo ra nhờ việc bán hạn mức khí thải cho các hãng xe khác. Tuy nhiên, việc bán Bitcoin của công ty cũng đóng góp 101 triệu USD vào lợi nhuận.
Đốt tiền không phải thách thức duy nhất của các công ty của Musk. Tesla - doanh nghiệp hàng đầu của ông - đạt vốn hóa lớn hơn ngành công nghiệp ôtô và hàng không. Một phần nguyên nhân là hãng xe điện không có đối thủ cạnh tranh nặng ký trong suốt thập kỷ qua.
 |
Giá trị vốn hóa thị trường của Tesla lớn hơn ngành công nghiệp ôtô và hàng không. Ảnh: Giáo sư Scott Galloway. |
Không mẫu xe nào giống Tesla Model S. Nếu khách hàng muốn một chiếc xe điện sang trọng, hiệu suất cao, họ không cần phải đắn đo nhiều. "Hãy thử tượng tượng ra một thế giới chỉ bán điện thoại nắp gập và iPhone 12. Đó là ngành công nghiệp ôtô kể từ khi Model S xuất hiện vào năm 2012", giáo sư Scott Galloway bình luận.
Nhưng các hãng xe truyền thống đang nhảy vào cuộc đua xe điện. Và cuộc chiến ngày càng trở nên khốc liệt. Musk cần ngăn dòng vốn và nhân tài chuyển sang những công ty đối thủ. Ông cũng phải khiến các nhà đầu tư không cho rằng định giá của Tesla đang cao một cách phi lý. Và Bitcoin đang giúp Musk làm điều đó.
Bitcon phù hợp với chủ nghĩa kỹ trị - áp dụng phương pháp khoa học để giải quyết các vấn đề xã hội. Khoản đầu tư vào Bitcoin hướng sự quan tâm của giới đầu tư ra khỏi kế hoạch xe điện của Mercedes và Apple, tạo ra một "bộ giảm xóc" cho doanh thu bán xe điện khiêm tốn của Tesla.
Lỗ hổng Bitcoin
Khoản đầu tư Bitcoin có thể giúp Tesla có lợi nhuận. Nhưng nó cũng tạo ra một lổ hỗng. Hãng xe điện của Elon Musk đặt sứ mệnh "đẩy nhanh quá trình chuyển đổi của thế giới sang năng lượng bền vững". Ngay cả ở Trung Quốc, trung bình một chiếc xe điện có thể tạo lượng khí thải carbon thấp hơn 35% so với xe động cơ đốt trong trong suốt vòng đời.
Trong khi đó, để đào nhiều Bitcoin hơn, độ phức tạp của các thuật toán phải tăng dần, đòi hỏi sức mạnh tính toán ngày càng lớn. Năng lượng cần tiêu thụ cứ thế nhiều thêm. Theo Digicomist, một nền tảng theo dõi tác động của những xu hướng kỹ thuật số, mức tiêu thụ điện của mạng lưới Bitcoin tăng 8 lần chỉ trong vỏn vẹn bốn năm qua.
Các máy đào Bitcoin đã trở nên hiệu quả hơn. Tuy nhiên, chúng vẫn tiêu thụ gần 50% lượng điện được sử dụng để cung cấp năng lượng cho những trung tâm dữ liệu trên toàn thế giới (theo nghiên cứu của nhà sáng lập Digicomist Alex de Vries).
Dựa trên tính toán của BofA, khoản vốn mới 1 tỷ USD sẽ khiến giá Bitcoin tăng 11%. Cùng với đó là sự gia tăng về mức tiêu thụ điện của các thợ đào. Hệ thống khai thác khổng lồ có thể tạo ra thêm 5,4 triệu tấn khí thải carbon.
 |
| Mạng lưới khai thác Bitcoin đòi hỏi rất nhiều năng lượng. Ảnh: Getty Images. |
Như vậy, khoản đầu tư 1,5 tỷ USD vào Bitcoin của Tesla sẽ gián tiếp tạo ra thêm 8,1 triệu tấn khí thải carbon. Trong khi đó, phải thay 238.000 xe động cơ đốt trong bằng xe điện tại Mỹ, chúng ta mới giảm được lượng khí thải carbon kể trên. Con số đó lớn hơn số Model 3 được Tesla sản xuất ở Mỹ hồi năm ngoái.
Riêng tại Trung Quốc, chúng ta cần đến 475.000 chiếc EV thay thế xe động cơ đốt trong.
"Vấn đề đáng ngại hơn là gì?" giáo sư Scott Galloway đặt câu hỏi. Việc Elon Musk được coi là thần tượng đã làm méo mó dòng vốn và tài năng. Một thị trường lành mạnh sẽ không nhận tín hiệu từ những dòng tweet của một người.
Việc Elon Musk được coi là thần tượng đã làm méo mó dòng vốn và tài năng. Một thị trường lành mạnh sẽ không nhận tín hiệu từ những dòng tweet của một người
Giáo sư Galloway
Khó có thể phủ nhận rằng Musk đã truyền cảm hứng cho dòng vốn khổng lồ vào lĩnh vực xe điện và đổi mới trong giao thông vận tải. Tuy nhiên, sự sùng bái các nhà đổi mới và hệ sinh thái truyền thông thuật toán đã làm biến dạng hệ thống thị trường tự do.
"Chúng ta muốn của cải được phân chia một cách công bằng. Nhưng 53 triệu cá nhân vẫn theo dõi tài khoản Twitter của Musk. Hàng chục triệu người xem ông ấy vào tối thứ 7", ông Galloway nói thêm.
Một người đàn ông khuyên 53 triệu người theo dõi của mình mua tiền mã hóa rồi bán để thu lãi về cho công ty. Và hãng xe của ông ta được định giá cao hơn những đối thủ có sản lượng gấp 60 lần.
"Chúng ta từng thần tượng các phi hành gia và nhà lãnh đạo dân quyền, những người truyền cảm hứng và sự đồng cảm. Giờ đây, thần tượng của chúng ta là các nhà đổi mới công nghệ, những người tạo ra hàng tỷ USD và làm biến dạng thị trường tài chính", giáo sư Galloway bình luận.
