Nhiều ngày qua, người dân Bình Định bàn tán chuyện xây tượng đài khởi nghĩa 48 tỷ đồng ở huyện miền núi Vĩnh Thạnh - địa phương có hơn 40% là hộ nghèo.
Ngoài chậm tiến độ, công trình này còn bị chỉ trích vì có những chi tiết không đúng với văn hóa và lịch sử đấu tranh của người dân địa phương.
Trái văn hóa, không đúng lịch sử
Ông Lê Văn Đẩu, Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Thạnh, cho biết ý tưởng xây dựng tượng đài này đã có từ nhiều nhiệm kỳ trước. Đến nay, UBND tỉnh Bình Định mới cho chủ trương xây dựng.
Công trình được xây dựng trên diện tích hơn 3.000 m2 ở đồi Lâm Viên, thị trấn Vĩnh Thạnh với vốn hơn 48 tỷ đồng. Theo kế hoạch ban đầu, tượng đài khởi nghĩa này dự kiến hoàn thành trong tháng 7 tuy nhiên đến nay vẫn còn dang dở.
"Việc xây dựng tượng đài khởi nghĩa Vĩnh Thạnh nhằm lưu lại lịch sử đấu tranh oanh liệt của quân và dân Vĩnh Thạnh, nhìn vào đó các thế hệ trẻ ở địa phương có thể ôn lại truyền thống đấu tranh dũng cảm của cha ông", ông Đẩu nói.
 |
Tượng đài khởi nghĩa Vĩnh Thạnh được xây ở đồi Lâm Viên, thị trấn Vĩnh Thạnh, huyện Vĩnh Thạnh (Bình Định). Ảnh: T.L. |
Theo thiết kế, tượng đài cao 20m, trong đó thân tượng đài cao 15,5 m được làm từ đá nguyên khối khắc họa tình quân dân hai làng Tơlok và Tơlek tự trang bị vũ khí đứng lên chống lại chế độ Mỹ - Diệm cách đây hơn 60 năm. Công trình đến nay sắp hoàn thành nhưng nhiều chi tiết điêu khắc, phù điêu không đúng với lịch sử đấu tranh của đồng bào Ba Na nơi đây.
"Đồng bào chúng tôi cầm giáo, mác tham gia cuộc khởi nghĩa chứ không bao giờ cầm rìu cả. Phụ nữ Ba Na mặc váy hở chứ không phải váy kín như ở đồng bằng. Người Ba Na chúng tôi bắn nỏ, bắn ná chứ không phải bắn súng như tượng điêu khắc trên tượng đài", nghệ nhân Yang Danh, Chi hội trưởng Chi hội các dân tộc thiểu số - Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Bình Định, nói.
Còn ông Đinh Bá Hòa, nguyên Giám đốc Bảo tàng Bình Định, cho rằng một khi tượng đài khởi nghĩa Vĩnh Thạnh không đúng với văn hóa bản địa, sai sự thật lịch sử thì tính nhân văn không còn.
"Tượng đài khởi nghĩa Vĩnh Thạnh là công trình lịch sử nhưng không đúng với tinh thần lịch sử thì không còn ý nghĩa gì nữa. Công trình có tổng vốn đầu tư hơn 48 tỷ đồng mà không gắn với đời sống, văn hóa cư dân bản địa thì quá lãng phí. Vấn đề này cần quy trách nhiệm, xử lý các thành viên tham gia góp ý xây dựng tượng đài khởi nghĩa Vĩnh Thạnh", ông Hòa nêu quan điểm.
 |
| Tượng đài khởi nghĩa Vĩnh Thạnh dự kiến hoàn thành vào tháng 9/2020. Ảnh: T.L. |
Cam kết sửa lại phù điêu
Nói về công trình này, ông Vũ Hoàng Hà, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Bình Định, cho biết thêm việc xây dựng tượng đài Vĩnh Thạnh hình thành qua nhiều nhiệm kỳ, là chủ trương đúng đắn. Công trình nhằm ghi nhớ cuộc khởi nghĩa đầu tiên, về lịch sử đấu tranh oanh liệt giải phóng dân tộc của quân và dân nơi đây.
Tuy nhiên kiến trúc mỹ thuật của tượng đài cần phải tuân thủ tính chân thực lịch sử, kiến trúc mỹ thuật phải gắn liền với văn hóa bản địa, bối cảnh lịch sử đấu tranh của quân và dân Vĩnh Thạnh. Nếu tượng đài sai lệch sự thật lịch sử thì nguồn vốn đầu tư trở nên lãng phí, vô nghĩa.
Tiếp thu ý kiến đóng góp của đồng bào Ba Na, lãnh đạo tỉnh Bình Định vừa quyết định điều chỉnh nguồn vốn đầu tư tượng đài khởi nghĩa Vĩnh Thạnh từ 48 tỷ xuống 40 tỷ đồng (từ nguồn vốn xã hội hóa) so với phương án ban đầu. Chủ đầu tư công trình cũng cam kết chỉnh sửa lại các chi tiết điêu khắc, phù điêu chưa sát với lịch sử và văn hóa bản địa của đồng bào Ba Na nơi đây.
Tuy nhiên theo ông Đinh Bá Hòa, việc chỉnh sửa những chi tiết sai lệch sự thật lịch sử vừa khó, vừa tốn chi phí vì phù điêu tượng đài Vĩnh Thạnh sâu hơn 10 cm. Với góc nhìn cá nhân, ông Hòa cho rằng việc xây tượng đài, di tích lịch sử không nhất thiết phải đầu tư hàng chục tỷ đồng. Quan trọng là chi phí xây dựng với quy mô vừa phải để ghi lại dấu ấn sự kiện lịch sử, hợp lòng dân.
