Những con dế chọi lao vào nhau, đuổi nhau quanh vòng tròn cho tới khi một con quá mệt và chịu trận. Xung quanh đó mọi người hò reo, cổ vũ không khác một trận cầu đỉnh cao.
Nhưng bất ngờ, cảnh sát Trung Quốc xông vào nông trại ở ngoại ô Thượng Hải, đột ngột chấm dứt giải chọi dế, giải tán đám đông và bắt giữ người tổ chức. Trong 5 đêm liền, kẻ thắng người thua và tổng tiền đặt cược, chuyển tay lên tới 1 triệu nhân dân tệ (140.000 USD). Cảnh sát chống cờ bạc Trung Quốc đang mạnh tay tới mức những con dế cũng không thoát khỏi tầm ngắm của họ, theo Economist.
 |
| Đầu năm nay, 6 giáo viên ở tây bắc Trung Quốc bị bắt giữ, phạt tiền và giáng chức sau khi bị phát hiện chơi mạt chược ở nhà. Ảnh: South China Morning Post. |
Trung Quốc coi cờ bạc là “khối u nguy hiểm”
Cờ bạc đã bị cấm kể từ năm 1949 ở Trung Quốc. Người dân đại lục muốn thử vận may phải đến các sòng bạc cao cấp ở Macau hay câu lạc bộ ở Hong Kong. Những người không tới đó chỉ còn hai loại xổ số phúc lợi xã hội và xổ số thể thao của nhà nước, được lập ra từ năm 1987 và năm 1994. Phải tới năm 1985, mạt chược mới được cho phép.
Trò chơi truyền thống này gần đây vấp phải sự cạnh tranh từ poker chơi online. Nhưng kể từ lệnh của chính phủ năm ngoái, hàng chục nghìn ứng dụng chơi hai trò này đã bị gỡ.
Thậm chí, để trấn áp cờ bạc “offline”, cảnh sát năm ngoái bắt đầu dùng drone để dò tìm sòng bạc tự phát trong rừng hay trên triền núi. Hình phạt có thể lên tới 10 năm tù với những ai cầm đầu đường dây đánh bạc, và 3 năm tù với người chơi.
Trong chiến dịch diệt trừ tham nhũng của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, cờ bạc rõ ràng cũng là một mục tiêu. Truyền thông nhà nước đã lên án, yêu cầu các quan chức “kiên quyết chấm dứt chơi mạt chược”. Các kế hoạch hợp pháp hóa đua ngựa và xổ số ở đảo Hải Nam đang chìm dần.
Ngay cả xổ số của nhà nước cũng dính bê bối. Năm 2015, cuộc điều tra 18 tỉnh phát hiện các quan chức xổ số địa phương đã biển thủ 17 tỷ nhân dân tệ (2,4 tỷ USD). Cuối năm ngoái, 14 quan chức xổ số phúc lợi xã hội bị kết án tham nhũng, nhưng chính phủ phủ nhận tin đồn 136 tỷ nhân dân tệ (19 tỷ USD) đã bị tuồn vào túi riêng.
 |
| Trung Quốc đã khen ngợi Campuchia vì quyết định cấm cờ bạc online, và thúc giục Philippines làm tương tự. Ảnh: Reuters. |
Hồi tháng 7, một báo cáo của chính phủ lên án Suncity, công ty cung cấp tour du lịch đánh bạc lớn nhất Macau chuyên phục vụ các khách hàng cao cấp từ đại lục. Báo cáo nói công ty này đang tổ chức đánh bạc trực tuyến, vốn bị cấm ngay cả ở Macau, và “ảnh hưởng tiêu cực đến trật tự kinh tế, xã hội của Trung Quốc”. (Suncity phủ nhận cáo buộc này).
Báo cáo trên cho biết tiền đánh cược mà khách hàng từ đại lục của Suncity bỏ ra trên sòng bạc online khắp Đông Nam Á là hơn 1.000 tỷ nhân dân tệ (140 tỷ USD), “tương đương hai lần lợi nhuận hàng năm của xổ số Trung Quốc”. Nói cách khác, tiền đang chảy ra nước ngoài thay vì vào ngân khố Trung Quốc.
Trung Quốc đánh giá cáo việc chính phủ Campuchia cấm cờ bạc online, và thúc giục Philippines làm tương tự đối với hoạt động mà Bắc Kinh gọi là “khối u nguy hiểm nhất trong xã hội hiện đại, bị con người trên toàn thế giới căm ghét”.
Người dân vẫn tìm cách chơi bài, đánh bạc
Dù không thú vị bằng mạt chược hay các trò đánh bạc khác, xổ số của Trung Quốc năm ngoái đạt doanh thu gần bằng tổng doanh thu của xổ số các tiểu bang Mỹ gộp lại. Kể từ khi ông Tập lên nắm quyền năm 2013, doanh thu này đã tăng gấp đôi. Tính theo doanh thu, xổ số Trung Quốc sẽ vượt Mỹ trong năm nay để đứng đầu thế giới.
 |
| Tính theo doanh thu, xổ số Trung Quốc sẽ vượt Mỹ trong năm nay để đứng đầu thế giới. Ảnh: Reuters. |
Xổ số có tầm quan trọng với Trung Quốc vì nhiều lý do. Đầu tiên là đóng góp vào phúc lợi xã hội. Chỉ một nửa doanh thu từ bán vé số là dành cho giải thưởng, và 1/3 được dành cho các chương trình xã hội, mà chính phủ vẫn công bố danh sách, như các trung tâm thể dục - thể thao công cộng, hội Chữ thập Đỏ hay các chương trình hỗ trợ người già, người nghèo. Phần còn lại vào ngân sách quốc gia. Người thắng trên 10.000 tệ (1.400 USD) phải trả 1/5 tiền thuế.
Có những ý kiến nói xổ số nhà nước giúp giảm các hình thức cờ bạc khác. Như Wang Xuehong, học giả cố vấn cho Bộ Tài chính Trung Quốc, giải thích với Economist, “chính phủ không muốn chịu trách nhiệm nếu xảy ra điều gì không hay”. Do vậy, chính phủ chỉ cho xổ số nhà nước hoạt động hợp pháp. Vé số cũng không còn được bán online như trước. Việc quảng cáo xổ số bởi những người nổi tiếng và trên điện thoại cũng bị ông Tập ngăn chặn.
Hans Steinmüller, từ Trường Kinh tế và Chính trị học London (LSE), người nghiên cứu việc đánh bạc ở nông thôn Trung Quốc, cho rằng đợt trấn áp cờ bạc đã ảnh hưởng đến các sòng mạt chược nhỏ lẻ là nơi lui tới của các bà vợ hay những người về hưu. Đây là những nơi “rất nhạy cảm” đối với các quan chức địa phương.
Dù vậy, dân làng vẫn đánh cược các con số dựa trên kết quả xổ số Hong Kong. Đến mùa đông, nông dân giết thời gian bằng cách chơi bài ăn tiền.
 |
| Người dân Bắc Kinh tụ tập ngoài phố để chơi mạt chược, điều thường xuyên bị truyền thông nhà nước lên án. Ảnh: AFP |
Thị trường cá cược thể thao lớn mạnh
Luật pháp hiện khá “linh hoạt” và thiếu rõ ràng về việc truy tố những trò nói trên, theo bà Wang. Vài năm trước, cảnh sát nói sẽ phạt những tay bạc ăn trên 500 tệ (70 USD). Chính quyền như đang chơi “mèo đuổi chuột” với người chơi và nhà phát triển app, theo ông Steinmüller.
Yaoji Poker, công ty sản xuất bài lớn nhất thế giới, cho biết các bộ bài rất đắt hàng ở nông thôn. Nhưng công ty này vẫn mua lại một start-up làm trò chơi trực tuyến, và đang quảng cáo các trò đánh bài online mà chưa bị cảnh sát “sờ gáy”.
Bà Wang ước tính tổng tiền chi vào cờ bạc không chính thức phải gấp 5 lần tiền chi cho xổ số nhà nước. Trung tâm Quốc tế vì Thể thao Liêm chính (trụ sở ở Qatar) ước tính năm 2016 rằng cá cược thể thao bất hợp pháp ở Trung Quốc thu hút tới 600 tỷ USD mỗi năm - chiếm đa số trên tổng thị trường toàn cầu có giá trị 750-1.000 tỷ USD.
Xổ số nhà nước đang buộc phải cạnh tranh bằng các sản phẩm mới như đua xe ảo và cá độ bóng đá.
Các gã khổng lồ công nghệ cũng muốn thử vận may. agTech, công ty vận hành 4/5 thiết bị bán vé số ở Trung Quốc, được Alibaba mua lại năm 2016. Công ty này gần đây nhận được hợp đồng phát triển sản phẩm thực tế ảo. Tencent mua cổ phần ở China Lotsynergy, công ty xây dựng các thiết bị hiển thị video cho xổ số nhà nước. Các trò này đã trở nên đắt hàng số 1 trong số các sản phẩm của xổ số nhà nước. Một buổi chiều thứ sáu gần đây, khu chơi xổ số ở Thượng Hải chật kín người, đa phần là người già, theo Economist.
Mặc dù vậy, tham vọng của các công ty tư nhân dường như đi ngược lại mục tiêu của nhà nước. John Sun, giám đốc agTech, gần đây phàn nàn rằng xổ số nhà nước có thể tăng gấp đôi doanh số bán vé nếu mở lại kênh online. Các nhà quản lý gần đây tuyên bố sẽ giảm tần suất người chơi có thể chơi trò “xổ số nhanh”, từ 10 phút mỗi lần lên 20 phút, để giảm nguy cơ rửa tiền.
Nếu công ty nào muốn đánh cược vào sự phát triển của ngành cờ bạc hợp pháp ở Trung Quốc, đó sẽ là một canh bạc rủi ro, Economist bình luận.
