Bài phát biểu của Tổng thống Donald Trump ở Hội nghị Thượng đỉnh CEO thuộc APEC 2017 tại Đà Nẵng được Nhà Trắng giới thiệu là quan trọng nhất trong chuyến đi châu Á lần này khi tổng thống Mỹ chính thức đưa ra tầm nhìn mới cho châu Á - Thái Bình Dương.
Tầm nhìn mới được ông gọi là “Ấn Độ - Thái Bình Dương tự do và mở” mà trong đó có nền tảng là quan hệ thương mại “công bằng và có đi có lại” và các đối tác phải “trung thành tuân thủ các nguyên tắc này”.
 |
| Tổng thống Trump trong bài phát biểu tại Hội nghị Thượng đỉnh Lãnh đạo Doanh nghiệp APEC ngày 10/11 tại Đà Nẵng. Ảnh: AFP. |
Mỹ bị "đối xử không công bằng" từ lâu
Theo cách nhìn của Tổng thống Trump thì nước Mỹ đã bị “đối xử không công bằng” khi “mở nền kinh tế để hàng hoá chảy vào tự do” trong nhiều thập kỷ giữa lúc các nước khác thì không tuân thủ điều này.
Bài phát biểu của Tổng thống Trump chỉ trích cả hệ thống của WTO khi không đảm bảo được việc các nước tuân thủ luật lệ, đồng thời chỉ trích các chính quyền cũ đã không hành động khi các nước lợi dụng hệ thống mở của Mỹ để hàng hoá các nước thoải mái chảy vào.
“Điều này đe doạ thương mại quốc tế, làm tổn thương rất nhiều người ở đất nước chúng tôi và rất nhiều người ở các nước khác… việc làm chảy ra khỏi nước Mỹ cũng như chạy ra khỏi nhiều nước”, Tổng thống Trump nói.
“Tôi không trách Trung Quốc, tôi trách sự kém hiệu quả của các chính quyền trước cho phép Trung Quốc lợi dụng Mỹ về thương mại dẫn tới cảnh Mỹ mất hàng trăm tỷ USD. Làm sao có thể trách Trung Quốc lợi dụng những người không biết gì? Tôi cũng đã làm y hệt vậy”, ông Trump nhắc đến đối tác hiện Mỹ đang có thâm hụt thương mại lớn nhất.
 |
| Tổng thống Trump sẽ tham dự Tuần lễ Cấp cao APEC tại Đà Nẵng trước khi ra Hà Nội để thăm chính thức Việt Nam. Ảnh: AFP. |
Giấc mơ Ấn Độ - Thái Bình Dương
Tổng thống Mỹ tuyên bố sẽ không chấp nhận để Washington bị “lợi dụng” về thương mại nữa và sẽ luôn “đặt nước Mỹ lên trên hết”. Ông cũng kêu gọi các nước nên đặt quyền lợi của nước mình lên trên hết.
“Và những điều này tôi gọi là giấc mơ Ấn Độ - Thái Bình Dương - và để làm được, chúng ta phải đảm bảo là tất cả đều tuân thủ theo luật lệ, điều mà không được thực hiện vào lúc này”, ông Trump nói. “Những người tuân thủ sẽ là đối tác kinh tế thân cận nhất của chúng tôi”.
“Những người không tuân thủ thì có thể chắc chắn rằng nước Mỹ sẽ không còn ngó lơ với những vi phạm, lừa dối và đe doạ về kinh tế nữa”, Trump quyết liệt.
Một nguồn từ Mỹ nói ẩn ý việc Trump chỉ trích những chính quyền tiền nhiệm về thâm hụt thương mại và rằng chính quyền mới sẽ không mắc sai lầm này thực tế là cảnh báo với Bắc Kinh. Trung Quốc hiện là đối tác khiến Mỹ thâm hụt thương mại lớn nhất với khoảng 400 tỷ USD/năm.
Reuters trích nguồn tin này nói việc Tập không cứng rắn trong đàm phán khi ở Trung Quốc là vì không muốn “cãi nhau vì những mẩu bánh vụn”. Thay vào đó muốn tập trung vào các chính sách của hiện tại và tương lai hơn.
“Nếu không có hành động quyết liệt lên Triều Tiên, Mỹ sẽ có thay đổi mạnh về chính sách thương mại”, nguồn tin này nói.
 |
| Chuyến đi Việt Nam và tham dự APEC của Tổng thống Trump được kỳ vọng là dịp để ông làm rõ khái niệm "Ấn Độ - Thái Bình Dương tự do và mở". Ảnh: AFP. |
Nguồn tin thứ hai thân cận với đoàn doanh nhân đi cùng tới Bắc Kinh tuần này cũng nói chính quyền Trump chuẩn bị có chính sách mạnh mẽ hơn rất nhiều trong những tuần tới.
Thông tin này diễn ra trong bối cảnh ông Trump đã được tiếp đón rất nồng hậu tại Bắc Kinh. Hai bên chứng kiến lễ ký các hợp đồng trị giá gần 280 tỷ USD. Truyền thông Trung Quốc phần lớn nói rất tích cực về chuyến thăm.
Trước đó “Ấn Độ - Thái Bình Dương tự do và mở” được quan chức Nhà Trắng giải thích là “hệ thống kinh tế quốc tế công bằng, bền vững và dựa trên luật lệ, các nguyên tắc của thị trường”.
“Điều này có nghĩa là ủng hộ hoàn toàn hệ thống thương mại kinh tế dựa trên luật lệ và tôn trọng các tiêu chuẩn cao, đạt được quan hệ thương mại công bằng và hợp lý thông qua gỡ bỏ rào cản thương mại, giảm các thâm hụt thương mại kinh niên và tăng trưởng dựa trên thị trường”, quan chức cao cấp của Nhà Trắng nhấn mạnh.
Trong hệ thống mới này, một điểm nhấn nữa là việc quan hệ thương mại Mỹ - Trung sẽ phải được “tái cân bằng” theo hướng giảm thâm hụt thương mại đối với Mỹ.
Cũng trong bài phát biểu này, Tổng thống Trump nhắc đến độc lập và lòng yêu nước mà trong đó có nhắc tới 2.000 năm Việt Nam chiến đấu vì độc lập cùng câu chuyện Hai Bà Trưng.
“Đất nước Việt Nam đã có tinh thần vì độc lập đấy không chỉ 200 năm, mà gần 2.000 năm. Từ những năm 40 khi Hai Bà Trưng đã lần đầu đánh thức tinh thần ấy trên mảnh đất này”, ông Trump nói.
