Gần đây, tôi đọc nhiều tin tức về việc chủ nhà bị truy cứu trách nhiệm hình sự do đánh bị thương hoặc làm chết trộm. Vậy, trong trường hợp gia đình tôi bị trộm đột nhập, tôi nên làm gì để vừa đảm bảo tính mạng, vừa giữ được tài sản?
Luật sư Đặng Văn Cường - Trưởng văn phòng luật sư Chính Pháp
Trộm đột nhập vào nhà, đặc biệt khi có hung khí là một tình huống rất nguy hiểm, có thể trở thành vụ án giết người nghiêm trọng. Bởi vậy, đối phó với trộm vào nhà là một tình huống không hề dễ.
Khi phát hiện có người lạ vào nhà, chúng ta chưa thể khẳng định ngay đó là trộm mà cần phải kiểm tra xem người đó có vào nhầm nhà, có phải là khách hay không. Để kết luận đó là người ngay hay kẻ gian còn tùy thuộc vào không gian, thời gian, địa điểm và đặc điểm của người lạ.
Dưới góc độ pháp lý, pháp luật cho phép người dân được quyền bắt người phạm tội quả tang. Khi biết rõ đó là người đang thực hiện hành vi phạm tội, người dân có quyền khống chế, bắt giữ, thậm chí có thể gây thương tích bằng việc sử dụng vũ lực nếu không còn cách nào khác. Lúc này, người dân được loại trừ trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 22, Bộ luật hình sự năm 2015 về Phòng vệ chính đáng.
Cụ thể, phòng vệ chính đáng phải là hành vi chống trả một cách cần thiết người đang có hành vi xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, danh dự nhân phẩm, tài sản của mình hoặc của người khác. Hành vi xâm phạm đó phải đang diễn ra và việc sử dụng vũ lực để chống trả một cách cần thiết phải là ở mức độ tương xứng.
Khi người có hành vi xâm phạm không còn nguy hiểm thì không được phép tiếp tục sử dụng vũ lực. Hành vi vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng mà gây thương tích hoặc gây thiệt mạng đến tính mạng thì sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật.
Bởi vậy, xử lý tình huống khi trộm đột nhập sẽ không giống nhau nhưng nguyên tắc cơ bản là phải đảm bảo an toàn. Bạn được phép tấn công để bắt giữ, triệt tiêu vũ lực của kẻ gian nhưng không được phép gây thiệt hại đến tính mạng, sức khỏe, tài sản của chúng. Việc bắt giữ phải đảm bảo an toàn, nhanh chóng và giao nộp cho cơ quan chức năng xử lý theo quy định pháp luật.
