Nếu xem báo, nghe đài, coi tivi, có lẽ cả tỷ người trên hành tinh mong được làm Tổng thống Mỹ, siêu cường số 1 thế giới, dù chỉ là một ngày, một giờ để thay đổi thế giới.

Nào là lên xe xuống ngựa, đi chuyên cơ Air Force One, đoàn hộ tống toàn xe hơi bọc thép, có vali và chìa khóa bấm nút nguyên tử, ra lệnh chiến tranh hay ngừng cuộc chiến, quyền lực tưởng như vô hạn.

Ngồi vào ghế nóng mới hiểu nội tình bên trong. Nếu ngồi trong phòng Bầu dục ở phía Tây của Nhà Trắng, trên bàn là quyết định có mở cuộc chiến chống nước này để bảo vệ quyền lợi của nước kia, liệu ai đó dám cầm bút ký?

Tổng thống Mỹ rất đa dạng, không ai giống ai, mỗi người một số phận, sướng khổ tùy người nhưng nói chung là vất vả. Tôi làm ở World Bank cách Nhà Trắng một phố nên không lạ gì khu này. Hồi mới sang Mỹ năm 1995 đi học việc thì ra vào Nhà Trắng còn dễ. Tôi đi chơi trong đó vài tiếng và mong nếu gặp Tổng thống còn được bắt tay và chụp ảnh. Nhưng sau này, sau vụ khủng bố 11/9 an ninh chặt hơn, tôi chỉ được chụp với vài ông làm bằng bìa cát tông trên phố với phí 5$.

Khi tôi viết bài này (5/2023) thì Joe Biden đã 80 tuổi. Đây là vị Tổng thống già nhất trong 46 vị kể từ thời George Washington nhậm chức lần đầu tiên vào tháng 4/1789 tại New York. George Washington là Tổng thống duy nhất được bầu với 100% phiếu của tất cả các bang. Còn Teddy Roosevelt là Tổng thống trẻ nhất mọi thời đại vào ngày nhậm chức, ngày mà ông mới chỉ 42 tuổi, 10 tháng và 18 ngày.

James Madison là Tổng thống thấp nhất với chiều cao 1m64. Abraham Lincoln cao nhất với chiều cao 1m93 ngang với Lyndon B. Johnson. Vào ngày bị bắn, Lincoln nói với vệ sĩ của mình rằng ông đã mơ thấy mình sẽ bị ám sát. Tổng thống Kennedy cũng rất trẻ khi bị ám sát. Đất nước đầy súng ống nên kẻ xấu muốn nổi tiếng thì bắn Tổng thống sẽ được ghi tên vào lịch sử.

Tổng thống bị luận tội bao gồm Andrew Johnson (1868), Bill Clinton (1998) và Donald Trump (tận 2 lần vào 2019 và 2021) nhưng đều thoát do lưỡng đảng kiểm soát quyền lực và hiến pháp rất chặt. Duy chỉ có Nixon dính líu đến chiến tranh Việt Nam trong vụ nghe lén ở khách sạn Watergate nhưng ông nhanh chân, chưa bị đưa ra luận tội đã tranh thủ… từ chức.

Tổng thống Mỹ Joe Biden và cựu Tổng thống Donald Trump. Ảnh: Reuters.

Andrew Jackson đã bị bắn vào ngực trong một cuộc đấu súng vì tình, nhưng đã cố gắng đứng vững và bắn chết đối thủ của mình. Viên đạn nằm trong ngực ông tận 40 năm sau.

William Henry Harrison là Tổng thống thứ 9. Cháu trai của ông, Benjamin Harrison, là Tổng thống thứ 23. William Henry Harrison bị cảm lạnh khi đứng dưới mưa để phát biểu nhậm chức và qua đời 32 ngày sau đó, thời gian làm Tổng thống ngắn nhất.

George W. Bush là Tổng thống duy nhất có bằng Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh (MBA). Gia đình này có hai bố con làm Tổng thống. Còn rất nhiều chuyện vui cho dân uống rượu bàn luận.

Lương của Tổng thống Mỹ là 400.000 đô/năm, Phó tổng thổng, chủ tịch Hạ viện, Thượng viện khoảng 200.000 đô, bằng vài cú đánh bạc trong một đêm của mấy ông cán bộ cấp tỉnh ở châu Á, về tiền bạc chả có gì hấp dẫn.

Từ thời lập nước, George Washington hưởng lương 25.000$/năm, sau tăng dần lên 200.000$ vào thế kỷ trước và hiện được tăng gấp đôi do… trượt giá. Trong khi đó, Thủ tướng Singapore, quốc gia có diện tích bằng tỉnh Ninh Bình hay hạt Arlington, dân vài triệu, hưởng mức lương 4 triệu đô Sing/năm, gần gấp 10 lần lương Tổng thống Mỹ.

Sang Mỹ lần đầu năm 1995, tôi thấy báo chí và tivi suốt ngày nói về vụ tình ái Bill Clinton và Lewinsky làm gì trong phòng Bầu dục mà lại có vết tinh trùng trên quần. Khi làm việc hẳn bên DC vào năm 2004, tôi thuộc mặt ông Bush con và ông Obama vì suốt ngày trên tivi.

Sau 8 năm kể từ ngày nhậm chức 20/01/2009, Obama già đi rất nhiều. Giới báo chí còn đếm rất kỹ Obama có bao nhiêu sợi tóc bạc, vết nhăn trên đuôi mắt. Hết nhiệm kỳ 1, ông có vẻ được tín nhiệm do kinh tế phục hồi, số thất nghiệp từ thời Bush 15% nay giảm xuống 7%, không có cuộc chiến nào đáng kể. Ông được bầu lại với chiến thắng huy hoàng.

Nhưng hai năm sau đó, có vẻ Obama ngủ quên trong phòng Bầu dục, cũng do cả Thượng viện và Hạ viện trong tay đảng Cộng hòa...

[…]

Nói tóm lại, làm Tổng thống Mỹ không sướng, lương thấp, việc nhiều, bị soi tới chân tơ kẽ tóc theo đúng cả nghĩa đen và nghĩa bóng. Siêu cường mạnh nhất thế giới, nhưng không hiểu sao, dân chúng được quyền bầu cử tự do mà toàn chọn nhầm Tổng thống yếu, chưa ai được 100% phiếu bầu.