 |
Cái giá mà Covid-19 mang tới cho nhân loại không chỉ là hơn 5 triệu người tử vong, các nghiên cứu cho thấy virus SARS-CoV-2 để lại những hậu quả lâu dài cho sức khỏe của người mắc bệnh.
Những di chứng kéo dài hậu Covid-19 đang là vấn đề ngày càng khiến các chuyên gia y tế quan ngại, theo South China Morning Post.
Triệu chứng dai dẳng hậu Covid-19
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã chính thức thừa nhận các triệu chứng kéo dài là tình trạng bệnh lý hậu Covid-19.
Bệnh nhân có thể đối mặt nhiều triệu chứng khác nhau, như mệt mỏi, khó thở, mất ngủ, suy giảm trí lực. Một số triệu chứng dạng nặng như tổn thương thận, gan, tuyến tụy hay bệnh tim mạch.
Các triệu chứng này thường xuất hiện trong vòng 3 tháng kể từ khi nhiễm virus lần đầu và kéo dài ít nhất 2 tháng.
"Triệu chứng lâu dài sẽ trở thành một vấn đề đáng lo ngại bởi đang có ngày càng nhiều người bị ảnh hưởng. Hiện nay, chúng ta đang tập trung cứu sống bệnh nhân diễn tiến nặng. Nhưng khi tình hình đã lắng dịu, chúng ta cũng cần tập trung vào bệnh nhân bị ảnh hưởng bởi triệu chứng kéo dài", Angela Cheung, chuyên gia của Viện nghiên cứu Bệnh viện tổng hợp Toronto, cho biết.
Bà Cheung là người đồng phụ trách nghiên cứu có tên CanCOV, dự án theo dõi sức khỏe của 17.000 bệnh nhân Covid-19.
 |
| Một bệnh nhân nhập viện điều trị Covid-19. Ảnh: Reuters. |
"Nhiều người đến nay vẫn trải qua một số triệu chứng. Tình trạng bệnh càng trầm trọng, các triệu chứng càng kéo dài. Những bệnh nhân không phải nhập viện cũng có thể trải qua triệu chứng kéo dài", bà Cheung nói, đồng thời cho hay các triệu chứng có thể xuất hiện theo từng đợt.
Ondine Sherwood, chuyên gia IT sống ở London, cho biết cô vẫn tái phát các triệu chứng kéo dài kể từ sau khi mắc Covid-19 dạng nhẹ tháng 3/2020. Sherwood nói các triệu chứng biến mất và sau đó có thể xuất hiện trở lại chỉ trong vài ngày.
"6 tháng qua, tôi cảm thấy gần như đã trở lại bình thường, nhưng vẫn xuất hiện một số triệu chứng. Tôi luôn tự hỏi tình trạng này có kéo dài vĩnh viễn?", Sherwood chia sẻ.
Đến nay, không có liệu pháp điều trị hiện tượng triệu chứng Covid-19 kéo dài bởi chưa thể xác định được nguyên nhân của tình trạng này.
Chưa rõ nguyên nhân
Các nhà khoa học đang tiến hành nhiều nghiên cứu theo các hướng khác nhau để tìm ra lý do vì sao một số người xuất hiện triệu chứng kéo dài hậu Covid-19, trong khi một số khác thậm chí không xuất hiện triệu chứng trong thời gian mắc bệnh.
Một giả thuyết cho rằng virus có thể vẫn sót lại trong một số bộ phận cơ thể sau khi tình trạng lây nhiễm cấp tính ban đầu đã qua đi, dẫn tới các triệu chứng dai dẳng.
Một số nhà khoa học nghi ngờ nguyên nhân có thể là do hệ miễn dịch hoạt động quá mức dẫn đến phản ứng nhầm lẫn, tấn công chính các mô và bộ phận cơ thể.
Một khả năng khác là virus SARS-CoV-2 gây ra một số tổn thương cho cơ thể bệnh nhân, ví dụ như hệ thần kinh, kéo dài thời gian phục hồi của người bệnh.
Trung Quốc, nơi Covid-19 lần đầu được phát hiện, đến nay chưa công bố bất cứ dữ liệu tổng thể nào về số bệnh nhân xuất hiện triệu chứng kéo dài hậu Covid-19.
 |
| Các nhà khoa học chưa xác định được nguyên nhân tình trạng triệu chứng dai dẳng hậu Covid-19. Ảnh: Denver Post. |
Nghiên cứu trên 1.276 bệnh nhân Covid-19 nhập viện ở một bệnh viện ở Vũ Hán cho thấy phần lớn triệu chứng biến mất trong vòng 12 tháng. Tuy nhiên, một nửa số bệnh nhân, đặc biệt những người diễn tiến nặng, mắc phải ít nhất một triệu chứng kéo dài dai dẳng.
Nhà chức trách Trung Quốc cho biết bệnh nhân phải tham gia quá trình phục hồi chức năng hậu Covid-19 để cải thiện sức khỏe thể chất, tinh thần, cũng như kiểm tra sức khỏe thường xuyên sau khi xuất viện.
Theo nghiên cứu công bố hồi tháng 10, hồ sơ bệnh án của hơn 270.000 bệnh nhân hồi phục sau khi mắc Covid-19 ở Mỹ cho thấy khoảng 33% trải qua các triệu chứng kéo dài trong thời gian từ 3-6 tháng.
Trong khi đó, theo dữ liệu của nhà chức trách Anh, khoảng 1,1 triệu bệnh nhân xuất hiện triệu chứng kéo dài hậu Covid-19. Hơn 11% bệnh nhân Covid-19 hồi phục trải qua các triệu chứng làm giảm khả năng vận động.
Qua đánh giá 57 nghiên cứu khắp thế giới, các nhà khoa học Đại học Pennsylvania ước tính hơn 115 triệu người trên toàn cầu trải qua các triệu chứng kéo dài trong vòng 6 tháng kể từ khi mắc Covid-19.
Đa phần các nghiên cứu cảnh báo bệnh nhân mắc triệu chứng hậu Covid-19 sẽ cần các dịch vụ chăm sóc y tế khác nhau trong những khoảng thời gian không thể xác định.
Hàng trăm triệu người có thể bị ảnh hưởng
John Marshall, chuyên gia phẫu thuật Đại học Toronto, cho biết cần có thêm dữ liệu về số người đang mắc triệu chứng kéo dài hậu Covid-19, tiền sử bệnh lý, cũng như mức độ nghiêm trọng của triệu chứng, để có thể xây dựng chiến lược ứng phó phù hợp.
"Từ góc độ chăm sóc y tế, tác động sẽ rất khiêm tốn bởi bệnh nhân thường không nhập viện. Nhưng sẽ có tác động lớn hơn nhiều đối với lực lượng lao động, cũng như nhu cầu phục hồi chức năng", giáo sư Marshall cho biết.
Tới nay, hơn 246 triệu người được xác nhận đã mắc Covid-19, và con số này sẽ tiếp tục tăng cao. Điều này đồng nghĩa số người trải qua triệu chứng dai dẳng hậu Covid-19 có thể dần tăng lên tới hàng trăm triệu.
Các chuyên gia nhận định hệ thống chăm sóc y tế sẽ cần cải thiện khả năng hỗ trợ người mắc triệu chứng dai dẳng hậu Covid-19.
"Liệu pháp sẽ là hỗ trợ bệnh nhân, thay vì chữa bệnh, bởi đến nay chưa có có liệu trình điều trị cho tình trạng triệu chứng kéo dài", tiến sĩ Shamil Haroon, chuyên gia Đại học Birmingham, nói.
 |
| Một người được tiêm vaccine Covid-19 ở Mỹ. Ảnh: New York Times. |
Các nhà hoạt động cảnh báo sẽ xuất hiện bất bình đẳng trong chăm sóc người mắc triệu chứng hậu Covid-19 giữa khu vực thu nhập cao với những người thu nhập thấp, tương tự xảy ra trong chiến dịch tiêm chủng.
Giáo sư Saish Raj, chuyên gia tim mạch Đại học Calgary, cho biết đáp ứng nhu cầu chăm sóc bệnh nhân mắc triệu chứng kéo dài sẽ là một thách thức lớn với hệ thống y tế của đa phần các quốc gia, bởi nguồn lực đã được dồn hết cho cuộc chiến với dịch bệnh trong 2 năm qua.
"Nhu cầu đầu tiên hiện nay là nguồn lực, tiền bạc, cơ sở hạ tầng phục vụ nghiên cứu để chúng ta có hiểu biết rõ hơn về nguyên nhân của tình trạng triệu chứng kéo dài", ông Raj nói.
Giải quyết vấn đề triệu chứng kéo dài hậu Covid-19 cũng có thể mang tới lợi ích cho bệnh nhân nhiễm các loại virus khác vốn cũng dẫn tới tình trạng bệnh lý kéo dài tương tự, giáo sư Raj cho biết.
"Đây là cơ hội tốt để hệ thống y tế tăng cường khả năng hỗ trợ người mắc triệu chứng Covid-19 kéo dài, cũng như bệnh nhân mắc các loại rối loạn mạn tính khác", ông Raj nói.
Đến nay, dù xuất hiện một số báo cáo về sức khỏe bệnh nhân mắc triệu chứng kéo dài hậu Covid-19 được cải thiện sau khi tiêm chủng, chưa có đủ chứng cứ khoa học để kết luận về tác động của vaccine với nhóm đối tượng nói trên.
Tuy nhiên, các nhà khoa học có chung nhận định cách tốt nhất để giảm thiểu nguy cơ mắc triệu chứng kéo dài là không để bản thân nhiễm bệnh, thông qua tiêm chủng cũng như tuân thủ các biện pháp phòng chống dịch bệnh như đeo khẩu trang, giãn cách xã hội.
