Ngày Tết ở miền Nam. Nguồn: reatimes.

Tôi về với má, chiều ba mươi Tết, xuân căng tròn trên nụ mai vàng rực rỡ. Lỉnh kỉnh đồ đạc treo trên xe, tôi thả người ngay ngạch cửa, thở dài thườn thượt. Tưởng sáng ba mươi đường thông thoáng ai dè cũng kẹt cứng ngắt ngay Bình Chánh. Nãy con chạy về tới Rạch Miễu, chèn ơi, xe nhích từng chút từng chút đó má.

Năm nay thiên hạ về quê trễ quá chừng. Chắc tại mần ăn khó khăn, một năm nhiều bết bát. Công ty con hết hai mươi chín mới cho nghỉ. Nhiều đứa lương thưởng còn có một ít à, mặt mày méo xẹo. Vài đứa chẳng về quê, ở lại xin vào mấy nhà hàng bán Tết làm thêm, một ngày được tính gấp ba tiền lương bình thường.

Mấy thằng con trai ngoài Bắc lắc đầu nguầy nguậy khi con hỏi có về không? Tụi nó bảo thôi ở lại chạy xe ôm công nghệ kiếm chút đỉnh. Chứ nội tiền vé đi về mùa Tết là hết luôn mớ tiền lương thưởng. Hổng phải ai cũng về Tết được đâu má. Tôi cứ huyên thuyên, rồi bỗng khựng lại, khi nghe tiếng xối nước rào rạo phía sau bến. Thằng con mãi bôn ba nơi thị thành xanh đỏ đèn màu, loay hoay giữa láo xáo đám đông bon chen danh lợi, chợt thẫn thờ khi thấy má gội đầu chiều cuối năm.

Quê tôi miệt đồng bưng sóng nước Cửu Long. Má tôi cũng cả đời cần lao với ruộng đồng, phù sa bồi lở hai bên triền sông. Cả đời má gắn liền với mảnh đất quê nghèo. Hình như trong bảy chục năm tuổi đời, má ít khi nào rời nhà đi đâu xa.

Thỉnh thoảng đám con nì nằn má lên Sài Gòn chơi vài ngày. Má cũng miễn cưỡng gật đầu, nhưng chừng đôi bữa ba hôm, má lại thắt thẻo ruột gan với khạp mắm đang ủ, với đám bầu bí sau vườn nhà đang mùa ra trái. Má cứ hay bảo, già rồi nên đi đâu cũng thèm về cái xó xỉnh của mình. Nhớ con nhớ cháu, nhưng thiệt tình là cái nhớ nó thua cái thèm.

Ở dăm ba hôm là thấy lóng ngóng tay chân, đi ra đi vào quanh quẩn có mấy bức tường, buồn lắm bây. Giờ này là má ra vườn nè, giờ này là má qua dì Sáu, giờ này là má đi chợ. Chứ ăn không ngồi rồi riết nó mệt cái mình gì đâu. Thôi má về. Chừng bây lớn thêm chục năm nữa, đi đâu cũng hổng bằng nhà mình, đất nào cũng không bằng xứ quê. Rồi bây mới thèm như má.

Đám con của má lớn khôn ra đi theo ánh sáng lấp lánh của chốn đô thành xa hoa, rồi neo phận đời mình ở đó, bỏ lại má mình ên với xuồng ba lá, với mùi khói đốt đồng, với những ngày mòn mắt ngóng trông con về. Mỗi một mùa Tết là một mùa mà lòng má vọng từng tiếng nói cười của đám con. Má luôn nấu sẵn nồi nước lá cho đám con gột rửa những thứ tanh tao của một năm trường bôn ba. Cái nếp nhà má giữ từ xưa đến tận bây giờ.

Má hay nói, mần gì mần, cả năm đăng đẵng làm sao không vướng phiền muộn âu lo, hay nhọc nhằn bụi đời. Tắm nước lá, để trôi đi hết những điềm gở, những xui rủi của một năm cũ. Gột rửa tất thảy những ốm đau tai ương, đón một năm mới thân thể sạch thơm, vạn điều hanh thông. Rất nhiều năm sau này, khi đám con của má miên di khắp nẻo trong cuộc mưu sinh, đôi ba lần vụn vỡ với lòng người thị thành ráo hoảnh, không dưng thèm về đắm mình trong nồi nước lá của má.

Hồi đám con còn nhỏ, mỗi bận Tết về, nhà vui như hội. Dẫu cuộc sống lúc đó cơ cầu, chắt mót cả năm trời má mới có một cái Tết đủ đầy cho đám con. Nhà ba đứa con, mỗi đứa ba bộ đồ Tết, tự tay má ra chợ lựa từng cái quần cái áo, theo màu mà từng đứa thích. Đứa thích bông hoa, đứa thích chim cò, đứa chỉ thích rặt một màu đỏ. Má nhớ hết. Má mua đồ mới về, giặt sạch và để vào tủ, bỏ thêm long não cho thơm đồ. Đám con thèm thuồng nhìn bộ đồ mới và ngóng Tết mau đến, để xúng xính trong bộ đồ mới mà chạy tung tăng khắp đường làng khoe cùng chúng bạn.

Giờ họa hoằn lắm, thoảng khi ngang qua những shop thời trang, đám con thấy cái áo đẹp, thấy cái khăn xinh, muốn mua cho má, nhưng năm lần bảy lượt điện thoại cho nhau hỏi má mặc cỡ nào, má thích màu gì, hoa văn ra sao. Ba đứa con vẫn ú ớ, chẳng thể trả lời câu hỏi. Cho đến khi trưởng thành, làm ra đồng tiền, chưa bao giờ đám con của má biết được: má mình thích thứ gì?

Rồi đến chuyện nấu nướng mấy món ăn cho con. Đứa chỉ thích ăn thịt, không ăn mỡ. Đứa ăn bánh tét nhưng phải kèm dưa kiệu, cải mặn. Đứa thích trứng kho phải chiên trước khi bỏ vào nồi. Một tay má lo toan để mấy đứa con có được dăm ba ngày Tết sung túc vui cười. Nhưng tuyệt nhiên trong nhà những ngày Tết luôn có bánh phồng nếp tự tay má làm.

Khi những cánh đồng lúa nếp gặt xong, hương thơm nồng nàn của nếp mới từ ngoài đồng tràn về khắp làng xóm, quyện trong cái nắng hanh hanh mùa gió chướng len vào từng căn bếp nhỏ. Khi đó, đâu chừng giữa chạp, má bắt đầu làm bánh phồng nếp.

Má ngâm nếp từ chập tối chiều hôm trước, đến năm giờ sáng đem ra tút thật sạch rồi xôi lên. Xôi tức là nấu cách thuỷ, nấu bằng nồi đất, độ nóng đều và lan tỏa, xôi sẽ chín đều và ngon hơn. Xôi chín đổ ngay vào cối, quết khi xôi còn nóng hổi bột mới mau dẻo. Những ai lớn lên từ miệt thứ bưng biền khi xa quê khó mà quên được tiếng chày quết bánh phồng mùa giáp Tết. Tiếng bình bịch vang đều khắp cả xóm từ sáng tinh mơ.

Tiếng chày âm âm trong giấc chiêm bao tuổi thơ và vang mãi trong nỗi nhớ. Mãi sau này, thỉnh thoảng anh em tôi vẫn còn ngồi nhắc nhớ với nhau, hồi đó, cứ nghe tiếng quết bánh, là biết Tết về. Rồi kí ức của những ngày thơ dại với cái Tết quê cứ rưng rức mà chảy tràn lòng. […]

Má nói ngày Tết mâm cơm cúng ông bà ở quê thường có dĩa bánh phồng, đó như món nguồn cội. Dĩa bánh thật to, tròn đầy như sự ước mong đầy đủ, viên mãn, cầu xin cho những mùa lúa trúng tràn đồng.

Cơm áo gạo tiền cuốn những đứa con của má vào vòng xoáy đầy mãnh lực, những ngày Tết nhất mới tề tựu về ngôi nhà xưa, nghe yêu thương cuộn tròn trong cái mùi vị cũ kĩ đầy xa xót. Đứa còn độc thân thì về trước Tết. Đứa có gia đình ra riêng xa lắc lơ thì đùm túm về sáng mùng một, hay có năm mừng Tết bên chồng bên vợ cho xong xuôi bổn phận rồi mới về với nhà mình. Má cũng thấp thỏm chờ. Chừng nào đủ đầy con cháu, thì với má mới là xuân.

Chiều ba mươi Tết, tôi quét lá ngoài sân như hồi tía còn sống hay làm, má ngồi hong tóc bên hiên nhà, tiếng võng kẽo cà kẽo kẹt. Nhìn thời gian ngã bóng xuống mớ tóc bạc trắng màu sương mai, không dưng tôi thấy mình đi lạc hun hút bao lâu nay. Tôi cơi lửa lên, đốt đống lá khô, mùi ngai ngái quyện vào thinh không.

Cái mùi xưa xa thơm dịu gọi về quá khứ, hồi tưởng bao kỉ niệm và nối lại những miền thời gian. Nghe kí ức của thời nghèo khó mà đầm ấm niềm vui sum vầy lan trong từng mạch máu của mình. Chiều cuối năm là buổi chiều ấm cúng nhất trong các buổi chiều.