 |
Trong lúc chơi Population One, tựa game bắn súng trên kính thực tế ảo Oculus Quest, Chanelle Siggens thấy hình nhân ảo là nam giới của một người chơi khác đến gần, mô phỏng hành động sờ soạng nhạy cảm. Bị sốc trước cảnh tượng trên, Siggens yêu cầu đối phương dừng lại.
"Anh ta nhún vai rồi nói: 'Tôi không biết nói gì. Đây là metaverse, tôi sẽ làm mọi thứ mình muốn'... Anh ta rời đi sau đó", cô gái 29 tuổi sống tại Toronto (Mỹ) cho biết.
Hành vi nhạy cảm trong metaverse có ảnh hưởng như thật
Microsoft, Google, Meta, Apple và nhiều công ty đang dốc sức tạo ra metaverse, vũ trụ ảo cho phép mọi người gặp gỡ, tương tác và chơi game cùng nhau. Người tham gia được đại diện bằng hình nhân ảo với các bộ phận như đầu, cơ thể.
Ngay khi các hãng công nghệ lớn để mắt đến metaverse, những câu hỏi về sự an toàn của khái niệm này đã xuất hiện. Theo New York Times, hành vi quấy rối, bắt nạt, phát ngôn thù địch đã tràn lan trong game thực tế ảo (VR), vốn là một phần của metaverse. Tuy nhiên, không có cơ chế thuận tiện để báo cáo hành vi sai trái trong nền tảng này.
Trong tựa game VR phổ biến tên VRChat, hành vi không phù hợp xảy ra trung bình 7 phút/lần, theo số liệu của Trung tâm Chống Thù ghét Kỹ thuật số (Center for Countering Digital Hate).
 |
| Hình ảnh trong Population One. Một người chơi game này đã bị quấy rối trong không gian ảo. Ảnh: BigBox VR. |
Những hành động nhạy cảm trong metaverse có thể nguy hiểm hơn so với quấy rối, bắt nạt trên mạng xã hội. Lý do bởi VR đưa mọi người vào môi trường hoàn toàn ảo, song những hành vi động chạm, sờ soạng trong không gian này tạo ra trải nghiệm ngày càng như thật.
"Khi hành vi xấu xảy ra, ai đó đến và sờ soạng, tâm trí của bạn sẽ tạo cảm giác điều đó đang diễn ra trong thế giới thực. Với metaverse, cảm giác ấy còn dữ dội hơn", Siggens cho biết.
Lạm dụng trong metaverse nguy hiểm ra sao?
Hành vi nhạy cảm trong game hay môi trường VR không phải mới, nhưng khi Meta và các hãng công nghệ lớn để mắt đến metaverse, việc quấy rối, xúc phạm cần được quan tâm hơn bởi phạm vi tiếp cận nền tảng có thể lên đến hàng tỷ người.
Tháng 10/2021, Mark Zuckerberg tuyên bố đổi tên công ty Facebook thành Meta, cho biết sẽ đầu tư hàng tỷ USD vào metaverse, tin tưởng khái niệm này sẽ phổ biến trong 5-10 năm tới.
Nhà sáng lập Facebook khẳng định quyền riêng tư và an toàn sẽ được lưu ý. Dù vậy, các cộng sự của Zuckerberg hoài nghi về khả năng xử lý hành vi độc hại trên metaverse.
Kristina Milian, phát ngôn viên Meta cho biết công ty đang hợp tác với các nhà hoạch định chính sách, chuyên gia và đối tác trong ngành để phát triển metaverse.
Tháng 11/2021, Meta cho biết đang đầu tư 50 triệu USD vào các nghiên cứu toàn cầu để "phát triển sản phẩm một cách có trách nhiệm".
Tháng 3/2021, Andrew Bosworth, người sẽ trở thành Giám đốc Công nghệ của Meta vào năm nay, viết rằng việc kiểm duyệt mọi ngôn từ, hành động của người dùng trong metaverse "ở bất cứ quy mô nào đều không thực hiện được", Financial Times đưa tin.
Theo New York Times, Meta đã yêu cầu các nhân viên thử nghiệm metaverse. Một nhân viên của Meta đã bị người lạ sờ soạng hình nhân ảo trong Horizon Worlds. Với môi trường VR, những hành vi sai trái thường khó theo dõi bởi chúng diễn ra trong thời gian thực, không có công cụ ghi nhận.
 |
| Hành vi không phù hợp trong VRChat xảy ra 7 phút/lần. Ảnh: VRChat. |
Titania Jordan, Giám đốc Văn phòng Phụ huynh tại Bark, công ty theo dõi an toàn trẻ em bằng trí tuệ nhân tạo, lo ngại về những nguy hiểm trong metaverse. Bà cho rằng kẻ xấu có thể nhắm vào trẻ em thông qua tin nhắn hoặc trò chuyện bằng tai nghe, các hành động khó ghi nhận.
"VR là một thế giới phức tạp khác... Chỉ cần xác định người có hành động xấu rồi chặn vô thời hạn, nhưng điều đó vẫn đang được phát triển", Jordan chia sẻ.
Callum Hood, trưởng nhóm nghiên cứu tại Center for Countering Digital Hate, ghi nhận hơn 100 hành động có vấn đề trong 11 giờ sử dụng VRChat, một số liên quan đến những người dưới 13 tuổi (trong game). Hood bắt gặp một số hình nhân ảo có hành vi đe dọa tình dục và bạo lực với người dùng nhỏ tuổi hơn. Trong trường hợp khác, có người muốn hiển thị nội dung khiêu dâm cho trẻ vị thành niên trong game.
Trong VRChat, người dùng có thể lập các cộng đồng ảo để chơi game, tham gia bữa tiệc hoặc trò chuyện bằng hình nhân ảo. Theo Hood, những hành động nhạy cảm trong game đã vi phạm điều khoản dịch vụ của Oculus. Dù báo cáo vụ việc đến Oculus và nhà phát triển VRChat, ông vẫn chưa được phản hồi.
"VRChat không an toàn bởi công ty phát triển và Facebook không có biện pháp cơ bản để đảm bảo chặn kẻ xấu truy cập dịch vụ. Họ đã tạo ra nơi trú ẩn lý tưởng cho những kẻ lạm dụng, trong khi mời gọi trẻ vị thành niên tham gia metaverse", Hood nhận định.
"Chúng tôi không cho phép nội dung tấn công người khác dựa trên chủng tộc, dân tộc, quốc gia, tôn giáo, khuynh hướng tình dục, đẳng cấp, giới tính, bản dạng giới, bệnh tật hoặc khuyết tật nghiêm trọng", phát ngôn viên Facebook cho biết. Bà khẳng định trẻ vị thành niên không được tạo tài khoản hoặc sử dụng thiết bị Oculus, trách nhiệm một phần thuộc về nhà phát triển.
Cách xử lý chưa thuyết phục
Sau khi chứng kiến hành vi nhạy cảm trong Population One, Siggens đã tham gia một nhóm hỗ trợ ảo cho phụ nữ, nhiều người cũng thường bị quấy rối trong game. Mari DeGrazia, 48 tuổi, thành viên trong nhóm khẳng định thấy hành vi lạm dụng, hành hung xảy ra trong Population One "2 đến 3 lần mỗi tuần, nếu không muốn nói là nhiều hơn".
 |
| Khi Meta để mắt đến metaverse, việc quấy rối, xúc phạm cần được quan tâm bởi phạm vi tiếp cận nền tảng có thể lên đến hàng tỷ người. Ảnh: VR Stockholm. |
BigBox VR, nhà phát triển của Population One đã phản hồi khiếu nại của DeGrazia, cho biết sẽ quan tâm hơn đến an toàn trong game. Dù bị quấy rối, DeGrazia tìm được cộng đồng người thích chơi game để trò chuyện cùng nhau.
Tháng 7/2021, một người chơi đã sờ vào ngực hình nhân ảo của DeGrazia. "Cảm giác thật kinh khủng", bà cho biết phản hồi xúc giác như thật khi tham gia game bằng hình nhân ảo đã gây rắc rối cho người dùng.
Sau khi báo cáo tài khoản quấy rối cho nhà phát triển, Siggens nhận phản hồi ghi rằng người dùng đó đã bị xử lý. Một tiếng sau, nhân vật ảo của Siggens lại bị quấy rối bởi người khác.
"Tôi không biết họ bị cấm trong một ngày, một tuần hay vĩnh viễn. Dù bằng cách nào, điều đó vẫn xảy ra", Siggens cho biết.
