Dù hoạt động ở lĩnh vực nào, Hoffmann cũng chứng tỏ một năng lực sáng tạo đặc biệt, đan xen giữa những yếu tố huyền ảo kỳ lạ khiến tác phẩm của ông vô cùng quái dị và thu hút.
Zaches tí hon mệnh danh Zinnober là một tiểu thuyết nổi tiếng của Hoffmann. Đây là một câu chuyện hiện đại nhuốm đẫm màu sắc cổ tích.
Tại một thành phố mang tên Kezepes của nước Đức, có một người kỳ dị tí hon tên là Zaches, với biệt danh Zinnober luôn nhận được sự tung hô, ngợi ca của tất thảy đám đông ở những nơi cậu xuất hiện. Zinnober đã từng bước thăng tiến trong xã hội và trở thành quan thượng thư của triều đình, với đầy đủ sự tin cậy, tin nhiệm của Đức vua. Điều gì đã biến một kẻ tí hon xấu xí, không tài năng trở thành một ngước đứng trên vạn người như vậy?
Chỉ có một số người, như chàng sinh viên si tình Balthasar, nghệ sĩ violin Sbiocca, chàng thực tập sinh Pulcher... bắt đầu nhận thấy những dấu hiệu mờ ám, phi lý mang màu sắc phù thủy xuất hiện xung quanh Zinnober. Họ bắt đầu một cuộc hành trình tìm kiếm và hóa giải phép thuật, nhưng không điều gì có thể ngăn trở được sự hào nhoáng ngày một rực rỡ xung quanh Zinnober.
Chỉ có độc giả là người được Hoffmann tiết lộ mọi bí mật xung quanh sự huyền bí này. Độc giả là đối tượng duy nhất có thể nhìn thấy bộ mặt thật xấu xí, ngu dốt, thô kệch, hèn mạt của Zinnober. Hắn ta có phép thuật, giấu đi bộ mặt thật của mình, hay con người đã bị phép màu làm cho mờ mắt, và sinh ra những hình ảnh hoang tưởng.
Trong thế giới truyện của Hoffmann, những điều phi lý luôn là những điều tạo nên sự hài hước, hóm hỉnh và sâu cay. Người đọc ngả nghiêng trước những nhóm người đang hô vang cái tên Zinnober, đang quỳ lạy dưới ánh hào quang ma thuật. Ta nghe thấy tất thảy mọi thứ kỳ quái, nhưng không thể nào thoát ra khỏi được vùng mê dụ như chính cánh rừng đã tạo nên biết bao điều kỳ quái trong tác phẩm. Bởi vậy, ta chỉ có nhấn chìm mình trong cõi nửa hư nửa thực ấy.
 |
| Cuốn Zaches tí hon mệnh danh Zinnober của E.T.A. Hoffmann. |
Một câu chuyện cổ tích kỳ lạ khiến cả thế giới phải ngưỡng mộ bởi những tưởng tượng không bao giờ có đường biên của Hoffmann, được khơi nguồn từ chính những biến động xã hội thời đại ông sống. Zaches tí hon mệnh danh Zinnober là một trong những cuốn sách bán chạy nhất của Hoffmann, đã khiến không chỉ độc giả trẻ con mà ngay cả những người lớn tuổi cũng say sưa thưởng thức. Nhiều nhà văn nổi tiếng của Pháp như A. Dumas, Musset, G. Nerval rất thích đọc Hoffmann. Đại văn hào Balzac còn tôn vinh ông là “nhà ảo thuật của phương Đông”. Ông cũng được đánh giá là vị tiền bối của chủ nghĩa huyền ảo.
Chính những phi lý, huyền ảo đậm màu sắc cổ tích, siêu thực, kinh dị ấy đã tạo nên một nét phong cách riêng biệt cho Hoffmann. Dĩ nhiên không phải ngay từ đầu ông đã lựa chọn lối viết lạ kỳ này. Ông đã từng tâm sự: “Tôi cho rằng, nền tảng của chiếc thang bắc lên trời mà người ta muốn trèo lên, vươn tới những miền cao cả hơn, phải bám chắc vào cuộc sống để người đọc muốn trèo lên theo. Và khi con người trèo lên cao, cao hơn, cao nữa và thấy mình đang ở trong một vương quốc kỳ diệu, huyễn tưởng, con người sẽ tin rằng cả vương quốc này cũng vẫn thuộc về cuộc sống của mình và nó lại là cái phần kỳ diệu, tuyệt vời nhất của cuộc sống”.
Và cũng bởi cuộc sống ngột ngạt quá, khi những cánh rừng đang chết, những dòng sông ngày càng cạn kiệt, con người trở nên lố bịch và khuyết tật, thì việc tạo ra một thế giới cổ tích, khơi gợi tưởng tượng, lòng yêu thích, lại chính là điều mà cả đời một nhà văn chân chính như Hoffmann theo đuổi.
Dù là một trong những nhà văn cổ điển, nhưng tác phẩm Hoffmann đã vượt thoát hoàn toàn khỏi những định nghĩa khô khan và sơ cứng, trở thành nguồn cảm hứng nghiên cứu, sáng tạo vô biên cho những người sáng tác sau này. Chúng mở rộng ra những vùng không giới hạn, đầy âm vang và trăn trở.
Những câu chuyện của ông như Zaches tí hon, Vua chuột, Chiếc âu vàng... đều là những câu chuyện cổ tích tốt đẹp dù chúng kỳ dị, nhưng cuộc đời của Hoffmann, người đã tạo nên những điều đẹp đẽ ấy lại vô cùng bất hạnh, với nhiều lần tha hương, chối bỏ, đầy mất mát và đau khổ. Ông mất khi mới bước vào tuổi 46, với căn bệnh giang mai rất đau đớn tại Berlin ngày 25/6/1882.
