Tiết lộ quả bom giấu 2 tháng trong phòng thủ lĩnh Hamas bị ám sát

Ông Haniyeh bị ám sát khi đang ở Iran. Ảnh: Anadolu.

Ismail Haniyeh - thủ lĩnh chính trị cấp cao của phong trào Hamas - đã bị ám sát trong tuần này tại Iran. Theo các nguồn tin, vũ khí giết chết ông là một thiết bị nổ được lắp đặt tại nhà khách ông lưu trú ở thủ đô Tehran.

New York Times dẫn lời 5 quan chức Trung Đông tiết lộ rằng quả bom đã được đặt tại đây khoảng 2 tháng trước. Nhà khách này do Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo điều hành và bảo vệ, là một phần của khu phức hợp Neshat - một khu phố cao cấp ở phía bắc Tehran.

Lỗ hổng an ninh

Ở Iran, phương pháp và cách thức ám sát thường là chủ đề của sự bàn tán. Vài giờ sau vụ ám sát, các suy đoán tập trung vào khả năng Israel đã sát hại ông Haniyeh bằng tên lửa phóng từ thiết bị bay không người lái hoặc máy bay.

Hãng thông tấn Tasnim đưa tin các nhân chứng nhìn thấy một vật thể giống tên lửa đã đâm vào cửa sổ phòng ông Haniyeh và phát nổ.

Israel từng áp dụng cách tương tự khi phóng tên lửa vào một căn cứ quân sự ở thành phố Isfahan hồi tháng 4. Giả thuyết này làm dấy lên câu hỏi về cách Israel, một lần nữa, có thể vượt mặt hệ thống phòng không Iran và thực hiện một cuộc không kích như vậy ngay tại thủ đô.

Tuy nhiên, trên thực tế, Israel có thể đã khai thác một điểm yếu khác trong hệ thống phòng thủ của Iran: Lợi dụng lỗ hổng an ninh tại khu phức hợp vốn được bảo vệ nghiêm ngặt, đặt một quả bom tại đó nhiều tuần trước khi sự việc diễn ra.

Theo New York Times, ba quan chức Iran cho rằng việc này minh chứng cho sự thất bại của tình báo và an ninh Iran, cũng như là một nỗi xấu hổ to lớn với Lực lượng Vệ binh Iran. Khu phức hợp này vốn là nơi để nghỉ ngơi, tổ chức các cuộc họp bí mật và tiếp đón những vị khách nổi tiếng như ông Haniyeh. Vị thủ lĩnh Hamas đã ở nhà khách này nhiều lần khi đến thăm Tehran.

Lần này, ông Haniyeh đã có mặt tại thủ đô Tehran để dự lễ nhậm chức của tân tổng thống Iran. 5 quan chức cho biết quả bom được kích nổ từ xa sau khi có thông báo ông đang ở trong phòng.

Vụ nổ khiến tòa nhà rung chuyển, làm vỡ một số cửa sổ và một phần bức tường bên ngoài sụp đổ. Ảnh: Telegram/New York Times.

Vào khoảng 2h sáng 31/7 (giờ địa phương), quả bom phát nổ, theo các quan chức Trung Đông. Các nhân viên tòa nhà đã giật mình chạy đi tìm nguồn phát ra tiếng động lớn, và họ phát hiện ra căn phòng ông Haniyeh cùng một vệ sĩ đang ở. Vụ nổ khiến tòa nhà rung chuyển, làm vỡ một số cửa sổ và một phần bức tường bên ngoài sụp đổ.

Đội ngũ y tế đã ngay lập tức tới hiện trường. Tuy nhiên, ông Haniyeh tử vong ngay tại chỗ. Họ cũng cố gắng sơ cứu cho người vệ sĩ, nhưng ông cũng tử vong.

Hai quan chức Iran cho biết thủ lĩnh của tổ chức Palestinian Islamic Jihad (PIJ), Ziyad al-Nakhalah, đang ở ngay phòng bên cạnh. Phòng của ông không bị hư hại nặng, và điều này cho thấy kế hoạch được lên tỉ mỉ, nhắm chính xác mục tiêu vào ông Haniyeh.

Khalil al-Hayya - Phó chỉ huy Hamas tại Gaza, người cũng có mặt tại Tehran - đã đến hiện trường.

Các nguồn tin cho hay tướng Ismail Ghaani đã được thông báo ngay lập tức về vụ việc. Ông Ghaani là Tổng tư lệnh Lực lượng Quds, một đơn vị của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo và hợp tác chặt chẽ với các đồng minh Iran trong khu vực, bao gồm Hamas và Hezbollah. Ông đã thông báo cho Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei ngay trong đêm.

Bốn giờ sau vụ nổ, Lực lượng Vệ binh Cách mạng tuyên bố ông Haniyeh đã thiệt mạng. 7h sáng 31/7, ông Khamenei triệu tập các thành viên Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao Iran đến khu nhà để họp khẩn cấp. Tại đây, ông ra lệnh tấn công trả đũa Israel.

Những câu hỏi bỏ ngỏ

Cùng ngày 31/7, các quan chức Iran và Hamas cáo buộc Israel chịu trách nhiệm về vụ ám sát. Một số quan chức Mỹ giấu tên cũng đưa ra nhận định tương tự.

Vụ ám sát có khả năng khơi nguồn cho một làn sóng bạo lực khác ở Trung Đông và làm đảo lộn các cuộc đàm phán đang diễn ra nhằm chấm dứt chiến tranh ở Gaza. Ông Haniyeh là nhà đàm phán tích cực trong các cuộc đàm phán ngừng bắn.

5 quan chức Trung Đông cho hay Israel chưa công khai thừa nhận trách nhiệm, nhưng các quan chức tình báo Israel đã thông báo cho Mỹ và các nước phương Tây khác về chi tiết vụ việc ngay sau đó.

Hôm 31/7, Ngoại trưởng Antony J. Blinken cho biết Mỹ không được thông báo trước về âm mưu mưu sát.

Hình ảnh vệ tinh hôm 25/7 cho thấy tòa nhà không có thiệt hại hay bị phủ bởi tấm bạt xanh. Ảnh: Maxar Technologies.

Chưa rõ quả bom được đặt trong phòng như thế nào hoặc vào lúc nào. Các quan chức Trung Đông cho hay việc lập kế hoạch ám sát cần mất nhiều tháng và phải giám sát chặt chẽ khu nhà.

Họ nhận định Israel đã quyết định thực hiện vụ ám sát bên ngoài Qatar, nơi ông Haniyeh và các thành viên chính trị cấp cao khác của Hamas sinh sống. Chính phủ Qatar là trung gian cho các cuộc đàm phán ngừng bắn tại Gaza giữa Israel và Hamas.

Hai quan chức Iran so sánh độ chính xác và tinh vi của vụ ám sát hôm 31/7 với chiến thuật sử dụng vũ khí robot điều khiển từ xa bằng trí tuệ nhân tạo mà Israel sử dụng để ám sát Mohsen Fakhrizadeh vào năm 2020. Ông Fakhrizadeh là nhà khoa học hạt nhân hàng đầu của Iran.

Các hoạt động ám sát của Israel bên ngoài nước này chủ yếu do Cơ quan tình báo nước ngoài Mossad thực hiện. Hồi tháng 1, David Barnea - người đứng đầu Mossad - cho biết cơ quan này “có nghĩa vụ” truy lùng từng thủ lĩnh Hamas.