 |
Đúng như những gì chúng ta đã nói trước trận chung kết, cái trục Brazil của PSG quyết định tất cả. Nếu họ chơi tốt, PSG có thể chiến thắng. Ngược lại, nếu họ không đạt được đúng với kỳ vọng mà HLV Tuchel đặt lên vai, PSG cũng sẽ suy yếu đi và trước đối thủ như Bayern, nếu bạn tự suy yếu đi, điều đó cũng đồng nghĩa với tự sát.
Và đúng là PSG đã “tự sát” khi hàng công cùn mòn trong một đêm mà Neymar mờ nhạt kinh khủng. Những chỉ trích dành cho Neymar dường như lấp đi hết lỗi lầm của các đồng đội khác. Trong bối cảnh ấy, nếu nhìn vào Neymar, chúng ta sẽ biết nói gì hơn ngoài những chê bai hay thậm chí mỉa mai?
Song, hãy thử nghĩ, một người dám đứng ra đảm lãnh trách nhiệm cho cả tập thể có xứng đáng được đón nhận thái độ khác?
 |
| Neymar chơi mờ nhạt trong suốt cả trận chung kết. Ảnh: Getty. |
Khi hồi còi chấm dứt trận chung kết Champions League 2020 ở Lisbon vang lên, hình ảnh đọng lại với nhiều người là màn ăn mừng của Bayern Munich. Không biết có bao nhiêu người để ý đến Neymar, kẻ gục xuống mặt cỏ và khóc?
Vẻ mặt dường như lạnh tanh của ông chủ PSG khi bước lên bục nhận huy chương bạc chắc cũng để lại nhiều bàn tán. Nó không chỉ là cái lạnh lùng đơn thuần của người có tiền, biết rằng thua keo này bày keo khác, mà nó dường như mang thêm cả cái lạnh lùng cố gắng lấp khỏa đi cái bẽ bàng của người gần 10 năm bỏ ra cả tỷ euro để theo một giấc mơ chưa thể tận cùng.
Nhưng nếu chúng ta nhìn lại những gì mà người khác cũng đã đầu tư để có được chức vô địch Champions League, chúng ta sẽ hiểu được cuộc chơi ấy khó khăn đến nhường nào. Cũng là Bayern Munich đó thôi, với Pep Guardiola, Champions League chỉ là một số không tròn trĩnh, dù cho Pep đã thay đổi diện mạo Bayern rất nhiều, với những tán dương trong thời gian đầu lên tới tận trời.
Rồi cũng là Man City, với số tiền chi ra không kém, với những HLV giỏi nhất từng đến, ở lại và ra đi, để rồi thất vọng ở Champions League. Câu chuyện Chelsea còn đáng nói hơn. Với những HLV thương hiệu hàng đầu, họ không đi tới đâu ở giải đấu đó. Vậy mà 2 HLV tạm quyền lại đưa họ vào chung kết. Trong đó, Di Matteo là người mang lại cúp bạc, để rồi cũng ra đi trong mối hoài nghi.
Nói thế để hiểu, danh hiệu là điều gì đó rất khó đảm bảo, cho dù giới chủ đội bóng có đầu tư cho ngôi sao (cầu thủ, HLV) đến cỡ nào. Hãy nhìn vào người ghi bàn quyết định trận chung kết 2020 này, chúng ta càng thấy hơn. Nếu là chủ của PSG, chúng ta sẽ chọn bán Coman hay Neymar? Nếu biết Coman sẽ là người ghi bàn mang lại cúp, chẳng ai bán anh. Tuy nhiên, chức vô địch lại là điều mãi bất khả tri của người làm bóng đá. Nên giữa một thương hiệu ngôi sao và cầu thủ trẻ, lựa chọn thế nào chắc khỏi bàn.
Bây giờ quay lại với nước mắt Neymar một chút, bởi nó mới chính là thứ mang lại cảm xúc lớn của trận chung kết có thể nói là hay nhất trong khoảng 10 năm trở lại đây. Không ai nghĩ ngôi sao 28 tuổi như Neymar lại gục ngã và khóc trên thảm cỏ xanh như vậy. Đó chắc chắn là nước mắt tiếc nuối cho trận cầu cuối cùng quyết định tất cả một mùa giải, nhưng cũng là nước mắt để ta suy luận được nhiều điều.
Trong những người ngồi xem trận chung kết Champions League 2020 diễn ra ở Lisbon vừa rồi, không biết có mấy người nhớ đến chung kết cúp C2 năm 1997? Thời ấy, UEFA còn 3 cúp châu Âu, mà C2 là “Cup Winners’ Cup”, tức là giải đấu của những nhà vô địch cúp quốc gia. PSG đang là đương kim vô địch, sau trận thắng Rapid Wienna 1 năm trước đó. Đối thủ của họ mùa hè 1997 là Barcelona, với cái tên lẫy lừng. Đó là Ronaldo Luis Nazario de Lima, tức "Ro béo".
 |
| Năm 1997, PSG của Rai từng thua Barca của Ronaldo "béo" trong trận chung kết cúp C2 châu Âu. Ảnh: Getty. |
Trận chung kết ấy, phía Barca đủ cả Luis Enrique, Luis Figo, Pep Guardiola, Ronaldo, trong khi những Stoichkov, Giovanni và cha của Sergio Busquets ngồi trên băng ghế dự bị, đã được đánh giá cao hơn hẳn PSG. Tuy nhiên, họ vượt qua PSG như thế nào? Một bàn thắng ở phút 38 trên chấm 11 m nhờ công Ronaldo sau 1 pha bóng đầy tranh cãi. Nếu thời ấy có VAR, chưa chắc trọng tài đã thổi penalty quyết liệt thế. Tuy nhiên, thất bại là thất bại. PSG không thể bảo vệ thành công chức vô địch của mình. Còn Barca và Ronaldo thì sao?
Ronaldo vĩnh viễn không bao giờ đoạt chức vô địch Champions League. Còn Barca, họ phải đợi tới 9 năm sau mới có thể lên ngôi vô địch Champions League dưới sự dẫn dắt của Rijkaard. Có ai còn nhớ những câu chuyện ấy không? Nhưng tất cả đều còn nhớ Ronaldo, người ngoài hành tinh, cầu thủ có thể nói là một trong số ít cái tên vĩ đại bậc nhất của bóng đá thế giới trong 30 năm qua và đến giờ vẫn là chuẩn mực để thế hệ sau phấn đấu.
Ở cái năm PSG thua Barca tại chung kết cúp C2 ấy, PSG có cầu thủ Brazil khác. Đó là Leonardo. Leonardo chỉ chơi cho PSG một mùa, rồi sang Milan. Ngày đó, PSG chẳng khác gì Bordeaux, Lyon, Monaco, Nantes, trạm chung chuyển tài năng cho các ông lớn châu Âu. Và người Brazil đến Parc des Princes để lập danh không thiếu. Trước Ronaldo "béo" không chỉ có Leonardo mà còn có cả Rai, thiên thần thực sự, một số 10 đúng nghĩa, em trai của huyền thoại Socrates.
Tuy nhiên, một trong những người Brazil tuyệt diệu nhất mà PSG giới thiệu với châu Âu phải là Ronaldinho, tức là “Ronaldo bé nhỏ” theo cách đặt nickname tiếng Bồ Đào Nha. Hai mùa ở PSG đủ làm bệ phóng để sau đó Ronaldinho có sự nghiệp lẫy lừng ở Camp Nou, “sự nghiệp tạo ra sự nghiệp” bởi chính Messi cũng nhìn vào tấm gương ấy mà trưởng thành.
Tất cả bọn họ, không có ai khóc trong màu áo PSG cả. Nhưng hôm nay, nước mắt Brazil đã rớt trên màu áo của thủ đô nước Pháp, trong diện mạo Neymar, kẻ bước ra khỏi mùa giải Champions League 2019/20 với một trời tranh cãi.
Bao nhiêu pha bỏ lỡ cơ hội và sự “rườm rà”, Neymar đều là “thủ phạm” chính. Tuy nhiên, có ai nghĩ nếu pha đá phạt bật cột khung thành Leipzig của anh trở thành bàn thắng thì sao nhỉ? Đó sẽ là pha đá phạt trực tiếp hay nhất mùa giải, thậm chí vào top đẹp nhất thập niên. Sức tưởng tượng của Neymar quả thật vượt qua mọi giới hạn của con người bình thường khi sửa quả bóng ấy. Rất tiếc, nó bật cột.
Nếu nó là bàn thắng, sẽ là ngợi khen ngút trời. Nếu nó bật cột, không ai nhớ nữa. Bóng đá dã man và phũ phàng ở chỗ ấy. Không ai nhớ đến kẻ thất bại, dù kẻ thất bại ấy có vĩ đại đến nhường nào. Trận chung kết Champions League năm nay cũng vậy thôi. Nó là thất bại đủ để người ta xóa tan mọi thiện cảm cho Neymar, xóa luôn cả suy nghĩ “nếu không có Neymar, liệu PSG có vào đến chung kết?”.
Nếu thay Neymar bằng Coman, liệu PSG có vô địch Champions League lần đầu? Không ai trong chúng ta đặt câu hỏi ấy và trả lời. Chúng ta cũng quên luôn rằng Mueller mờ nhạt thế nào, Lewandowski bị Kimpembe vô hiệu hóa ra sao ở chung kết. Chiến thắng đủ để chúng ta tha lỗi. Còn thất bại lại quá thừa để chúng ta cười nhạo.
Tuchel đã quá tin tưởng vào phương án Neymar, tái tạo một số 10 đúng chất Brazil, phóng khoáng và tự tại, sáng tạo và tự do, ích kỷ và có thể tạo nên đột biến. Phương án ấy có thể đúng khi đối diện đối thủ dưới tầm. Khi gặp Bayern, Hansi Flick đã kiềm tỏa Neymar bằng cách luôn dùng ít nhất 2 người để ép anh phải dạt ra biên, nơi khó có thể thi triển nhất. Và ở đó, Neymar trở thành số 0 đúng nghĩa trong khi Tuchel vẫn nghĩ anh là số 10.
Sai lầm của Tuchel là không dám thay anh ra, mà thay vào đó, ông lại thay Di Maria, người chơi thoáng nhất trên hàng công PSG. Song, mỗi người đều có thể vẽ ra viễn tượng cho mình. Trong viễn tượng của Tuchel, Neymar có thể tạo ra kỳ tích. Tuy nhiên, anh không thể cưỡng lại được đối thủ quá mạnh. Và ở tình thế ấy, khi cả thế giới quay lưng lại với Neymar, Tuchel vẫn ôm anh, ủi an vì ông vẫn tin PSG cần anh ở tương lai bất chấp giới chủ có còn cần Tuchel không nữa.
Người đầu tiên lại gần Neymar vỗ về là Leonardo. Ông mới là kiến trúc sư trưởng của PSG hôm nay, với những ngôi sao tấn công được đưa về Parc des Princes cho giấc mơ dai dẳng. Và tính đến lúc này, Neymar là thất bại của PSG (không phải của Leonardo vì thời gian đó ông không làm giám đốc thể thao của PSG), nhưng đó là thất bại đáng giá. Vì nó lãng mạn và là thất bại của những kẻ dám dấn thân thực sự.
 |
| Neymar có đáng bị chỉ trích sau thất bại của PSG? Ảnh: Getty. |
Sẽ không mấy ai dám sử dụng Neymar như thế khi tên tuổi anh gắn liền với việc săn bàn. Nhưng ở PSG, Neymar đang làm sống lại thứ bóng đá Brazil đích thực tưởng đã chết lâu rồi. Đó là thứ bóng đá dám phô diễn, dám lấy vai trò cá nhân ra để đánh cược khi thời gian và tỷ số không ủng hộ đội nhà. Đã bao lâu rồi chúng ta mới chứng kiến một cầu thủ Brazil chơi đích thực chất Brazil đến thế?
Hãy tìm ở Firmino, ở Coutinho, những người thành công bằng danh hiệu với CLB của mình. Họ có làm sống dậy tinh thần tưởng như thất truyền từ sau thời Ronaldino hay không? Và khi chúng ta cứ than thở mỗi kỳ World Cup rằng Brazil không còn là chính mình nữa, chúng ta lại không cho phép một người Brazil làm đúng cái việc anh ta cần làm trong bóng đá chỉ vì anh ta là Neymar, và anh ta mờ nhạt trong một trận chung kết?
Đêm Lisbon, Thiago Silva không khóc. Có lẽ anh quá chai sạn để hiểu nước mắt chẳng mang lại ích gì. Đêm Lisbon, Marquinhos cũng không khóc. Có lẽ vì anh ta hiểu anh ta còn nhiều cơ hội, và anh ta không phải gánh trọng trách của người phất lá cờ đầu. Còn Neymar đã khóc, giọt nước mắt Brazil thực thụ.
Neymar khóc vì anh ta không làm được điều mà anh ta mong muốn: dẫn dắt đội bóng đi đến danh hiệu như thủ lĩnh tuyến đầu, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể nghĩ khác. Nước mắt ấy có thể là nước mắt cho thứ bóng đá tuyệt diệu mà chúng ta từng lớn lên nhờ nó, thứ bóng đá của những cá nhân dám đảm lãnh mọi chỉ trích chỉ để mong tạo ra điều kỳ diệu và sẵn sàng đối diện khi mong muốn của mình không thành.
Đó cũng là nước mắt cho một số 10, vị trí trên sân từng là mơ ước của bao người, và từng có lúc bị những kẻ xu thời gọi là tuyệt chủng.
Bóng đá vẫn phải là bóng đá, bằng xúc cảm, tưởng tượng và dấn thân, chứ không phải bằng thứ phân tích số hóa lý tính đang lấn át hôm nay, thứ lập lòe bên ngoài nhưng thực tế chưa bao giờ biết thế nào là xâu kim, xỏ háng.
