Cách đây vài hôm, qua tin tức tôi đã nghe được rằng, những nhà khoa học Vật lý của thế kỷ XXI đã bắt đầu thương mại hóa một sản phẩm cơ học lượng tử cho phép gửi những đồ vật từ chiều không gian trong tương lai quay về quá khứ tại một nơi mà ở đó - con người trong quá khứ có thể chạm vào và tương tác được.

Điều này khiến tôi ngẫm nghĩ về cuộc đời mình, cụ thể là tôi của năm 18 tuổi khi mới bắt đầu vào đại học. Trong dòng suy nghĩ miên man, tôi bắt đầu viết một lá thư kể về những bài học thật sự quan trọng gửi tới và giúp tôi-của-ngày-ấy có những năm tháng học đại học tốt đẹp hơn.

Gửi Thông năm 18 tuổi,

Đứng trên vai những người khổng lồ

Tuổi thọ trung bình của người dân trên toàn thế giới là 73,4 tuổi. Vậy là về mặt thống kê, trung bình con người chỉ có 73,4 năm, 876 tháng, 26.280 ngày, 1.576.800 giờ, 94.608.000 phút, và 567.6480.000 giây để sống. Thời gian thì cứ trôi đi, không có một định luật hay sức mạnh nào có thể cản trở bước tiến của nó. Sẽ rất phí phạm nếu mỗi phút giây trôi qua, cậu lại sống hời hợt, thiếu định hướng và lý tưởng của cuộc đời mình.

Tôi biết là cậu, trong những giai đoạn của tuổi trẻ, sẽ có vô vàn những khó khăn. Mà không chỉ có cậu đâu, rất nhiều người trẻ cũng như vậy. Sau này nhìn lại, cậu sẽ thấy những nghịch cảnh và khó khăn đó là để tôi luyện, là những chất dẫn xúc tác để cậu có thể trở thành con người tốt hơn, để có thể tự giáo dục chính mình qua những chiều kích và mối quan hệ tương tác giữa cuộc sống bên ngoài và sự thay đổi bên trong. Tôi cũng như cậu, đã cũng trải qua rất nhiều thăng trầm.

Là một người đến từ tương lai, tôi muốn viết ra điều này hy vọng cậu có thể dành một chút thời gian đọc được và bắt đầu một cách tốt hơn tôi khi xưa. Khi không nắm được một vấn nào đó, tôi từng nghĩ lao vào “thử và sai” là cách hữu hiệu nhất để tiếp cận. Nhưng rồi, thất bại và những cú tát của cuộc đời đã dạy tôi rằng đây là một cách học tệ, thậm chí có thể là tệ nhất. Cái giá phải trả thực sự quá đắt, chi phí về thời gian, tổn thất về tinh thần và vật chất, đôi khi không thể làm lại được.

Tôi, nhân chứng sống cho những trải nghiệm này, sẽ tiết lộ cho cậu nghe về một phương pháp khác mà tôi đúc kết được, đó là học từ mentor – người đi trước, từ những người “khổng lồ” hay bất kì ai mà cậu gặp được. Họ sẽ giỏi hơn và có kinh nghiệm hơn cậu ở một số lĩnh vực, xuất thân cũng rất đa dạng và khác cậu. Vậy làm thế nào để học từ họ? Cách tốt nhất là cậu nên học từ những thất bại của họ, đó là thứ “đắt nhất”, có giá trị nhất.

Cậu không cần phải “thử và sai”, hãy phân tích câu chuyện của họ và đúc kết cũng như suy luận để rút ra các bài học cho phù hợp với thực tiễn của bản thân. Qua đó, cậu có thể rút ngắn một khoảng cách rất xa để đạt được thứ mình muốn và xa hơn là lý tưởng mà cậu đang theo đuổi. Hãy luôn cầu thị, chân thành, duy trì sự cởi mở và tò mò của cậu về thế giới xung quanh. Mang theo tinh thần này, một người đi trước sẽ sẵn lòng chia sẻ với cậu, hơn là khoác lên mình những màu mè giả dối không chân thật.

Ngoài ra, cậu cũng nên đặt ra những câu hỏi về những điều làm nên sự khác biệt ở họ. Chính cách học này - học từ những người đi trước, đứng trên những thành tựu cũng như thất bại của những người “khổng lồ”, tôi tin rằng đó là cách học “thông minh nhất”, tổn thất ít đau đớn nhất và trưởng thành nhiều hơn, và thấy được nhiều điều “xa hơn” nhờ đôi vai của chính họ.

Cổ phiếu “siêu lợi nhuận” cho tương lai

Vốn hóa thị trường của những công ty công nghệ Mỹ luôn nằm trong những công ty có giá trị nhất thế giới. Thật viển vông nếu nói trong lá thư này tôi có thể giúp cậu tìm ra đâu là cổ phiếu “siêu lợi nhuận” từ những gã khổng lồ đó, nhưng có một điều tôi biết chắc chắn, cậu có thể tìm ra những siêu cổ phiếu đó qua việc không ngừng tự giáo dục chính bản thân mình. Gia đình đã kỳ vọng đặt niềm tin vào cậu rất nhiều, hơn cả là khoản đầu tư cho cậu về tri thức, một nền tảng cực kỳ vững chắc dẫu cho trong tay cậu không có bất kì khối tài sản gì và nguồn lực của cậu còn hạn chế.

Nhưng bằng chính khối óc và trái tim, từ sự giáo dục bấy lâu mà gia đình đầu tư vào cậu, sự tự giáo dục sẽ giúp cậu đi xa. Đó chính là một cổ phiếu “siêu lợi nhuận” trong tương lai, một sự phát triển bền vững theo thời gian. Nếu cậu biết cách tận dụng chúng một cách có hiệu quả thì tôi tin rằng, cậu sẽ thành công trên con đường mà mình chọn, hoặc chí ít là thành nhân, một con người phụng sự cho xã hội.

Mọi thứ đều có thể

Cậu đã may mắn gặp rất nhiều người tài giỏi trong cuộc đời mình và học hỏi ở họ rất nhiều điều quý giá. Có lẽ cậu từng nhớ người thầy có biệt danh “Giáo sư Iron Man”(1) Dương Nguyên Vũ, người đã truyền cảm hứng cho cậu rất nhiều qua câu chuyện của thầy với câu nói dẫn dắt cuộc đời: “Không từ chối bất kỳ điều gì, và luôn luôn đặt câu hỏi Tại sao không? trước những thử thách và nghịch cảnh.

Không ngừng vượt qua những giới hạn của bản thân mình nhằm thoát khỏi cái tôi nhỏ nhoi và nỗi sợ hãi trước thách thức khó khăn”. Cậu đã gặp thầy Giáp Văn Dương tại Trường hè Khoa học Việt Nam năm 2022 với câu nói cậu luôn nhớ: “Một người có thành công trong cuộc sống hay không, không phải là vì tri thức, mà phần nhiều là nhờ vào ý chí của bản thân”.

Và rất nhiều người thầy người đi trước nữa mà sẽ rất dài nếu tôi có thể viết ra cho cậu nhớ. Tôi tin rằng, nếu bản thân cậu không ngừng theo đuổi lý tưởng của chính mình, không ngừng vượt qua những giới hạn của bản thân và luôn luôn tự vấn và động viên mình rằng: “Tôi có thể làm được và mọi thứ đều có thể” thì cuối cùng, cậu cũng sẽ chiến thắng bản ngã yếu kém, đầy thiếu sót và hay sợ hãi trước những thử thách, để hoàn thiện hơn và tốt hơn bản thân mình. Vinh quang rồi sẽ đến!

Cuối thư

Hy vọng những dòng này khi viết ra, giấy trắng mực đen này sẽ giúp cậu - tôi của năm 18 tuổi - hiểu những điều mà tôi muốn truyền tải tới cậu. Đầu tiên, là hãy biết đứng trên vai của những “khổng lồ”. Đây là cách học tốt nhất mà tôi đã trả giá rất nhiều để hiểu được điều tưởng chừng đơn giản đó.

Thứ hai, hãy luôn luôn đầu tư vào sự tự giáo dục và phát triển của bản thân. Đó là cổ phiếu siêu lợi nhuận nhất để cậu có thể làm bất cứ điều gì bằng chính khối óc và con tim mình. Cuối cùng, hãy luôn tin tưởng vào bản thân và sự tiếp nối từ những bậc tiền bối đi trước.

Xin nhắc lại: “Cậu sẽ làm được với niềm tin rằng mọi thứ đều có thể”. Hãy giữ sức khỏe và luôn hướng về phía trước! Chờ tin từ cậu, một người trẻ của cuộc hành trình “tự thân khai sáng”1 đến với tương lai. Thân mến.

------------------

1. Ironman Triathlon là một trong chuỗi các cuộc đua ba môn phối hợp đường dài do World Triathlon Corporation tổ chức, bao gồm bơi 2,4 dặm, đạp xe 112 dặm và chạy marathon 26,22 dặm hoàn thành theo thứ tự đó, tổng cộng là 140,6 dặm.