Thị trường chứng khoán Mỹ hồi phục phần nào hôm 6/8 sau phiên giảm điểm mạnh một ngày trước đó.
Nhưng các chỉ số chính vẫn đang “ngụp lặn” tới 4% dưới mức kỷ lục trước đó và các nhà phân tích phố Wall đang khuyên giới đầu tư “chắc tay lái” trước những biến động tiếp theo.
Chỉ số S&P 500 tăng 1,3%, còn chỉ số công nghiệp Dow Jones tăng 1,21% ngày 6/8. Trước đó, S&P đã tụt 3% ngày 5/8, còn Dow Jones giảm 2,9%, mức hạ mạnh nhất trong một ngày tính từ tháng 12.
Chính quyền Trump chính thức cáo buộc Trung Quốc “thao túng tiền tệ” vào ngày 5/8 vì tỷ giá nhân dân tệ so với USD vượt ngưỡng 7 tệ đổi 1 USD lần đầu tiên trong hơn một thập kỷ.
Tuy nhiên, nhìn nhận kỹ hơn, cáo buộc của chính quyền Mỹ chưa thật sự rõ ràng, theo Economist.
 |
| Trung Quốc để giá đồng tệ xuống mức thấp nhất trong vòng 11 năm. Ảnh: Reuters. |
Cáo buộc “thao túng tiền tệ” thiếu rõ ràng?
Trên thực tế, Trung Quốc luôn lo ngại khả năng đồng tệ rớt giá mạnh, vì sẽ làm thị trường hoảng sợ và cộng đồng quốc tế giận dữ. Thậm chí, cuối năm ngoái, chính Trung Quốc đã can thiệp vào thị trường, không phải để dìm giá đồng tệ, mà tìm cách đẩy giá lên.
Mệnh giá đồng nhân dân tệ được Trung Quốc kiểm soát chặt chẽ, bằng cách định giá “chuẩn” mỗi ngày và cho phép giá trị thực của đồng tiền này biến động lên xuống một chút trên thị trường ngoại hối.
Các quan chức Trung Quốc nói hoạt động mua vào, bán ra mỗi ngày trên thị trường góp phần giúp họ định giá “chuẩn” cho ngày hôm sau, nhưng chưa bao giờ giải thích rõ về quy trình này, theo New York Times.
Những tháng gần đây, đồng nhân dân tệ đã hạ giá so với USD. Ngày 5/8, Bắc Kinh công bố tỷ giá 6,9225 tệ đổi 1 USD, chưa vượt mức 7 tệ đổi 1 USD. Chính các hoạt động mua vào, bán ra trên thị trường ngoại hối đã dìm giá đồng tệ so với USD lên vượt mức 7 tệ.
Trước đó bốn ngày, ông Trump leo thang cuộc thương chiến, tuyên bố đánh thuế 10% lên 300 tỷ USD hàng hóa nước này (có hiệu lực ngày 1/9). Đến ngày 5/8, để trả đũa, dường như điều Trung Quốc đã làm chỉ đơn giản là “thả nổi” đồng nhân dân tệ trên thị trường, để tỷ giá vượt mức 7 tệ đổi 1 USD.
Điều này đã khiến Washington tức giận, chính thức cáo buộc Bắc Kinh thao túng tiền tệ.
 |
| Biểu đồ tính đến 5/8 cho thấy đồng nhân dân tệ yếu đi so với đồng USD. Ảnh: AP. |
Luật Mỹ đưa ra ba tiêu chí xác định kết luận các đối tác thương mại thao túng tiền tệ: thặng dư tài khoản vãng lai lớn hơn 3% GDP, thặng dư thương mại song phương với Mỹ ít nhất 20 tỷ USD và can thiệp một chiều (giảm giá hoặc tăng giá) liên tục lên thị trường ngoại hối, với lượng giao dịch vượt quá 2% GDP.
Mark Sobel, cựu quan chức Bộ Tài chính chuyên giám sát thao túng tiền tệ trong vòng 14 năm, đánh giá rằng Trung Quốc chỉ vi phạm yếu tố thặng dư thương mại.
Các nhà phân tích từ các ngân hàng lớn như Bank of America Merrill Lynch, Goldman Sachs và UBS cảnh báo thị trường Mỹ sẽ biến động rất mạnh trong những tháng tới. Đối với nhiều người, đánh giá này phản ánh thực tế không ai nghĩ đến một năm trước: căng thẳng thương mại sẽ kéo dài.
“Chúng tôi tưởng chiến tranh thương mại sẽ được giải quyết nhanh chóng, thay vì mất nhiều thời gian”, Jonathan Golub, chiến lược gia trưởng về thị trường cổ phiếu ở Credit Suisse, nói với Wall Street Journal.
 |
| Tổng thống Trump tuyên bố đợt áp thuế mới 10% lên 300 tỷ USD hàng Trung Quốc. Ảnh: Getty Images. |
Động thái của Mỹ mang tính chính trị
Vì sự thiếu rõ ràng, việc liệt Trung Quốc vào diện “thao túng tiền tệ” mang đầy tính chính trị, theo Economist.
Các toan tính chính trị từng ngăn Mỹ không lên tiếng cáo buộc Trung Quốc. Những năm 2000, khi Bắc Kinh thao túng tiền tệ một cách rõ ràng, các quan chức ở Bộ Tài chính không chính thức cáo buộc vì sợ khơi mào chiến tranh thương mại.
Ông Sobel từng bảo vệ đánh giá của Bộ Tài chính hồi tháng 5, trong đó không kết luận Trung Quốc “thao túng tiền tệ” mà chỉ đưa nước này vào diện giám sát (cùng một số nước khác).
Nhưng giờ đây, ông nói sự cẩn trọng “đã cuốn theo chiều gió”. Chính quyền Trump đã áp đặt cáo buộc “thao túng tiền tệ” như đòn đánh Bắc Kinh trong cuộc chiến thương mại.
Trong tương lai gần, việc Mỹ lên tiếng cáo buộc sẽ không mang lại nhiều kết quả. Luật pháp Mỹ đề rõ cách phân định nước thao túng tiền tệ hơn là cách trừng phạt.
Theo luật, ông Trump có thể chỉ đạo chính quyền liên bang ngừng mua sắm công từ Trung Quốc hoặc ngưng đàm phán các hiệp định thương mại.
Tuyên bố của Bộ Tài chính nói Mỹ sẽ cùng Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) “loại bỏ các lợi thế cạnh tranh mà Trung Quốc giành được”. Nhưng những điều này sẽ không làm Trung Quốc run sợ, theo Economist.
 |
| Các nhà phân tích cảnh báo thị trường Mỹ sẽ biến động rất mạnh trong những tháng tới. Ảnh: AFP. |
Người run sợ là giới đầu tư, với nỗi lo Mỹ - Trung sẽ tiếp tục “ăn miếng trả miếng”.
Sau khi thị trường khép lại năm 2018 ở mức thấp, giới đầu tư đã dành nửa đầu năm 2019 “thu gom” cổ phiếu (coi cổ phiếu rẻ là món hời).
Họ mua vào, đinh ninh rằng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sẽ giảm lãi suất, còn Mỹ - Trung sẽ thu xếp ổn thỏa tranh chấp thương mại. Từ đầu năm cho đến tháng bảy, S&P 500 tăng hơn 20%.
Nhưng cả hai dự đoán đều chưa thành hiện thực. Gần đây nhất, ông Trump đánh thuế 10% lên 300 tỷ USD hàng Trung Quốc, còn Fed không mặn mà với việc cắt lãi suất. Thay vào đó, tăng trưởng lợi nhuận của giới doanh nghiệp đang chậm lại, và các chỉ dấu cho thấy môi trường kinh tế đang trở nên thách thức hơn nhất là đối với doanh nghiệp sản xuất.
Giờ đây, hòm email của các nhà đầu tư đang đầy ắp những đánh giá từ các dịch vụ phân tích thị trường, dự đoán xem Bộ Tài chính Mỹ có can thiệp vào giá đồng USD hay không.
Nếu muốn, ông Trump có thể ra lệnh cho Bộ Tài chính mua vào ngoại hối, bao gồm đồng tệ, để dìm giá USD. Hoặc nếu đồng tệ tiếp tục giảm, ông có thể áp thêm thuế.
Dù thế nào, giới đầu tư vẫn sẽ bất an. Họ sẽ phải bám chắc trên chuyến bay đang đi qua thời tiết xấu do hai phi công Washington và Bắc Kinh cầm lái.
