Đại hội Hội Nhà văn Việt Nam khóa X (2020-2025) diễn ra tại Hà Nội từ ngày 23 đến 25/11. Sáng 24/11, ông Hữu Thỉnh - Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam - đã tổng kết nhiệm kỳ IX (2015-2020). Bên cạnh thành tựu đã đạt được, Hội Nhà văn Việt Nam cũng nêu bất cập, hạn chế trong 5 năm qua.
 |
| Đại biểu bỏ phiếu tại Đại hội Hội Nhà văn. Ảnh: T. Linh. |
Theo tổng kết của Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam, nền văn học đạt được những thành quả trên bốn phương diện: Đẩy mạnh sáng tác, xây dựng đội ngũ, quảng bá tác phẩm và hội nhập quốc tế.
Nhiệm vụ quan trọng xuyên suốt của hội là đẩy mạnh sáng tác. 5 năm qua, Ban chấp hành đã có nhiều biện pháp động viên nhà văn bám sát đời sống, mạnh mẽ đi vào những vấn đề trung tâm của đất nước, không ngừng nâng cao chất lượng và hiệu quả sáng tạo, đáp ứng yêu cầu xây dựng văn hóa.
Để tạo điều kiện, khơi gợi cảm hứng cho các cây bút sáng tác, nhiều chuyến đi thực tế được tổ chức, tới Trường Sa, biên giới phía Bắc, vùng Đồng bằng sông Cửu Long, Tây Nguyên, miền Trung… 15 trại sáng tác, nhiều tọa đàm nghiệp vụ được thực hiện.
Cuộc thi tiểu thuyết 2015-2019 thu hút 176 tác phẩm tham dự như là một phần kết quả sáng tác của hội viên trong nhiệm kỳ qua.
Đáng chú ý, thời gian qua có sự nở rộ đề tài lịch sử. Với độ lùi thời gian, nhiều tác phẩm công phu, bề thế và sâu sắc lấp một khoảng trống trong các giai đoạn lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc ta. Nhiều tác phẩm lấy cảm hứng sáng tác về hai cuộc kháng chiến vĩ đại trong thời đại Hồ Chí Minh.
Vấn đề lý luận phê bình quan trọng trong những năm qua là mối quan hệ giữa truyền thống và cách tân, phê phán tình trạng “làng nhàng, trung bình, chạy theo số lượng”.
Công tác nhân sự là yếu tố quan trọng của Hội. 5 năm qua, hội kết nạp thêm 185 hội viên mới, phần đông là cây bút trẻ. Tới nay, Hội Nhà văn Việt Nam có 1.092 hội viên.
Hội nhận định, trong đời sống văn hóa, thị hiếu nghệ thuật đa dạng, xu hướng giải trí của lớp trẻ khá mạnh. Thị phần sách văn học chưa có sự cải thiện đáng kể.
 |
| Theo tổng kết của Hội Nhà văn Việt Nam, giới trẻ đọc nhiều sách thuần giải trí. Ảnh minh họa: Bá Ngọc. |
Trong 5 năm qua, lượng sách tiếp tục tăng, nhưng một hiện tượng đáng suy ngẫm xảy ra: “Những loại sách tương đối bán chạy là truyện ngắn và tiểu thuyết. Một số cuốn hồi ký có tiếng vang và có lượng phát hành lớn. Số sách ăn khách nhất là truyện ngôn tình và thuần túy mang tính chất giải trí. Sách lý luận phê bình và thơ hầu như chỉ lưu hành trong giới”.
Theo lý giải của lãnh đạo hội, nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này là áp lực của văn hóa nghe nhìn và văn học mạng. “Nguyên nhân không kém phần quan trọng là chất lượng tác phẩm chưa đủ sức gây thành các hiện tượng văn học”.
Những thiếu sót, bất cập cũng được chỉ ra tại Đại hội Hội Nhà văn Việt Nam: “Chúng ta vẫn chưa xây dựng được hình tượng nghệ thuật tiêu biểu, có sức khái quát cao về hai cuộc chiến tranh vĩ đại và công cuộc đổi mới còn ít tác phẩm đủ sức gây thành các hiện tượng văn học. Tình trạng trung bình, tản mạn còn khá phổ biến, tính chuyên nghiệp chưa cao”.
Bên cạnh đó, công tác xã hội hóa của hội còn gặp nhiều khó khăn, chủ yếu dựa vào đầu tư, hỗ trợ của Nhà nước.
Nguyên nhân của những hạn chế trên được chỉ ra là “Tài năng, sự tích lũy vốn sống, tầm tư tưởng của nhà văn còn chưa tương xứng với đòi hỏi của thời đại và bạn đọc”, cùng tư tưởng chạy theo số lượng, thiếu tích lũy vốn sống, vốn văn hóa cho những tác phẩm trọng điểm.
