Tham vọng tàu ngầm hạt nhân răn đe của Hàn Quốc

Tàu ngầm Shin Chae-ho trong lễ kỷ niệm 80 năm thành lập lực lượng hải quân Hàn Quốc, sự kiện diễn ra ở Busan (Hàn Quốc) ngày 26/9. Ảnh: Reuters.

Nếu trở thành quốc gia thứ 7 trên thế giới vận hành tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân - bên cạnh các quốc gia gồm Mỹ, Nga, Trung Quốc, Pháp, Anh và Ấn Độ - Hàn Quốc có thể tạo ra thế “đôi bên cùng có lợi” cho Mỹ.

Mỹ thiếu tàu ngầm ở Thái Bình Dương

Nếu có tàu ngầm hạt nhân, Seoul sẽ tăng cường năng lực tự ứng phó, trong khi Hải quân Mỹ có thể huy động các tàu ngầm hạt nhân sẵn có vào việc tuần tra tại những điểm nóng trên biển.

Ở cả hai bờ Thái Bình Dương, việc đóng mới các tàu ngầm hạt nhân còn tạo ra hàng nghìn việc làm lương cao, qua đó giúp thúc đẩy kinh tế Mỹ và Hàn Quốc.

“Với Hàn Quốc, đây sẽ là bước ngoặt về năng lực ứng phó trong lĩnh vực an ninh quốc phòng”, ông Yu Jihoon, chuyên gia tại Viện Phân tích Quốc phòng Hàn Quốc, cựu sĩ quan tàu ngầm, nhận định.

Tàu ngầm hạt nhân có nhiều ưu điểm vượt trội. Chúng có thể lặn liên tục trong thời gian dài, về lý thuyết lên tới nhiều năm nếu đủ nhu yếu phẩm cho thủy thủ đoàn.

Ngược lại, phần lớn tàu ngầm chạy bằng diesel và điện buộc phải nổi lên định kỳ để lấy không khí, vận hành động cơ diesel và sạc pin. Tàu ngầm hạt nhân còn có tốc độ vận hành nhanh hơn và êm hơn tàu ngầm thông thường.

Việc sở hữu tàu ngầm hạt nhân là mong muốn đã kéo dài hàng chục năm của Hàn Quốc. Tuy nhiên, Seoul vấp phải rào cản then chốt: Theo thỏa thuận hạt nhân ký với Mỹ từ nhiều thập kỷ trước, Hàn Quốc không được phép tái chế nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng, cho dù có đủ năng lực công nghệ.

Vấn đề này từng nhiều lần được Hàn Quốc thảo luận kín với Mỹ trước đây. Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung đã công khai đề cập tới vấn đề này trong cuộc gặp với Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Hàn Quốc hồi cuối tháng 10.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung trong cuộc gặp tại Gyeongju (Hàn Quốc) ngày 29/10. Ảnh: Reuters.

Chỉ một ngày sau, Tổng thống Trump đã bật “đèn xanh”. Trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump viết rằng đã cho phép Hàn Quốc “thực hiện tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân, thay vì các tàu diesel lỗi thời và kém linh hoạt”.

Tổng thống Lee cho biết chương trình thực hiện tàu ngầm hạt nhân của Hàn Quốc có thể “giảm đáng kể gánh nặng cho lực lượng Mỹ” tại khu vực.

Thực tế, Hải quân Mỹ rất cần sự hỗ trợ dưới lòng biển. Năm 2019, tại phiên điều trần trước Hạ viện Mỹ, Tư lệnh Bộ Chỉ huy Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương khi đó là Đô đốc Philip Davidson từng đưa ra con số đáng lo ngại.

“Các nước trên thế giới hiện có khoảng 400 tàu ngầm, trong đó 75% hoạt động tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Riêng Trung Quốc, Nga và Triều Tiên sở hữu khoảng 160 chiếc”, ông Philip Davidson cho hay.

Trong khi 3 quốc gia này gia tăng năng lực quân sự trên biển, Mỹ lại cho “nghỉ hưu” các tàu ngầm có khả năng tấn công nhanh hơn cả tốc độ đóng tàu mới. Tính đến ngày 1/7/2025, Hải quân Mỹ chỉ còn 49 tàu ngầm có khả năng tấn công, số tàu này đang phải căng mình vận hành bao phủ trên toàn bộ các đại dương.

Hàn Quốc đối diện loạt thách thức

Ngày 30/10, Bộ trưởng Quốc phòng Hàn Quốc Ahn Kyu-back nói trước Quốc hội rằng Seoul “đã hội đủ các điều kiện cần thiết” để phát triển tàu ngầm hạt nhân.

Trọng tâm tranh luận hiện nằm ở địa điểm đóng tàu. Ông Trump tuyên bố các tàu ngầm hạt nhân sẽ được đóng tại xưởng đóng tàu Philly ở Philadelphia (Mỹ), nơi vừa được tập đoàn Hanwha của Hàn Quốc mua lại.

Tuy nhiên, cố vấn an ninh quốc gia Hàn Quốc Wi Sung-lac cho biết các cuộc thảo luận được tiến hành trên cơ sở tàu sẽ được đóng tại Hàn Quốc.

“Nếu đóng tại Mỹ, điều đó đồng nghĩa với việc mất cơ hội chuyển giao công nghệ. Khi đó, quá trình này diễn ra không khác gì Hàn Quốc mua vũ khí do Mỹ sản xuất”, chuyên gia quân sự Kim Dong-yeob, giảng viên tại Đại học Kyungman (Hàn Quốc), nhận định.

Hanwha Ocean - đơn vị hữu xưởng đóng tàu Philly - không đồng tình với lo ngại này. Trong tuyên bố gửi CNN, Hanwha cho biết họ sẵn sàng hỗ trợ bằng công nghệ đóng tàu tiên tiến nhất, đồng thời nhấn mạnh rằng các khoản đầu tư và quan hệ hợp tác tại xưởng Philly sẽ đóng góp vào sự thịnh vượng và an ninh chung của cả hai quốc gia.

Một góc nhà xưởng tại xưởng đóng tàu Philly ở Philadelphia (Mỹ). Ảnh: Bloomberg.

Năng lực kỹ thuật của Hanwha vốn đã được chứng minh qua việc thiết kế và đóng 5 trong số 6 tàu ngầm diesel nặng hơn 3.000 tấn hiện có của Hàn Quốc. Việc đóng tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân không phải thách thức vượt tầm về mặt kỹ thuật đối với Hanwha.

Tuy nhiên, quá trình thực hiện sẽ mất rất nhiều thời gian. Ngay cả khi kế hoạch nhanh chóng được Mỹ và Hàn Quốc triển khai trong thực tế, các chuyên gia vẫn dự đoán phải chờ ít nhất 10 năm, Hàn Quốc mới có thể sở hữu tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân.

Xưởng đóng tàu Philly hiện chủ yếu vẫn phục vụ đóng tàu thương mại. Việc đóng tàu ngầm quân sự đòi hỏi sự đầu tư bổ sung cho các nhà xưởng chuyên dụng.

Xét đến hạn chế về hạ tầng, đặc biệt là khâu thực hiện lò phản ứng hạt nhân trên tàu, chuyên gia vận tải biển người Mỹ Sal Mercogliano nhận định xưởng Philly nhiều khả năng chỉ có thể đảm nhiệm một phần quá trình chế tạo tàu ngầm hạt nhân.

Hiện nay, tàu ngầm của hải quân Mỹ được đóng tại 2 xưởng: General Dynamics Electric Boat ở bang Connecticut và Newport News Shipbuilding tại bang Virginia. Cả hai xưởng đều đang kín lịch khi Mỹ cũng đang hiện đại hóa hạm đội tàu ngầm. Việc lồng ghép thêm các dự án đóng tàu cho Hàn Quốc trở nên khó khăn hơn.

Bên cạnh đó, quá trình phê chuẩn của Quốc hội Mỹ cũng như đánh giá kỹ thuật từ Bộ Quốc phòng Mỹ sẽ cần nhiều thời gian.

Ngoài ra, phạm vi cho phép của Mỹ đối với tham vọng của Hàn Quốc hiện vẫn chưa rõ ràng: Liệu Washington chỉ chấp thuận cung cấp nhiên liệu hạt nhân, hay sẽ bao gồm cả chuyển giao công nghệ thực hiện tàu ngầm hạt nhân?

Tàu ngầm Jang Yeongsil của Hàn Quốc được giới chức nước này gọi là “tàu diesel tốt nhất thế giới”. Ảnh: SK Navy.

Trong tháng 10, Hàn Quốc vừa hạ thủy tàu ngầm Jang Yeongsil 3.600 tấn, do Hanwha thiết kế và thực hiện tại Hàn Quốc. Tàu Jang Yeongsil được giới chức nước này gọi là “tàu diesel tốt nhất thế giới”. Tàu sử dụng pin lithium-ion, cho phép lặn lâu hơn và duy trì tốc độ cao dài hơn so với pin chì - axit truyền thống.

Tàu ngầm diesel từng chỉ lặn được 3-4 ngày, nay có thể đạt 10-12 ngày. Dù Hàn Quốc đã có “tàu ngầm diesel tốt nhất thế giới”, nhưng theo cựu Đô đốc Kim Duk-ki, chỉ tàu ngầm hạt nhân mới cho phép Seoul kiểm soát hiệu quả an ninh dưới lòng biển tại khu vực bán đảo Triều Tiên.

Tham vọng của Hàn Quốc hiện có nguy cơ làm leo thang căng thẳng trong khu vực. Triều Tiên gọi tham vọng thực hiện tàu ngầm hạt nhân của Hàn Quốc là “bước đi chiến lược hướng tới vũ khí hạt nhân”. Đài KCNA của Triều Tiên đã lên tiếng cảnh báo nguy cơ “hiệu ứng domino hạt nhân”. Về điều này, Hàn Quốc khẳng định tàu ngầm hạt nhân của nước này sẽ không mang vũ khí hạt nhân.

Người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, ông Quách Gia Khôn, cũng kêu gọi các bên liên quan cẩn trọng và kiềm chế, nhấn mạnh việc không phổ biến vũ khí hạt nhân, đồng thời duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực.

Theo giới học giả Hàn Quốc, phản ứng từ Bắc Kinh là yếu tố Seoul buộc phải cân nhắc kỹ lưỡng. Việc Hàn Quốc kiên quyết sở hữu tàu ngầm hạt nhân có thể bị một số bên hiểu là ngầm tuyên bố sẵn sàng đóng vai trò tuyến đầu trong những chiến lược quân sự do Mỹ dẫn dắt tại khu vực.