Tháng 9/2017, cuốn Những ngã tư và những cột đèn được Nhà xuất bản IWBOOK Publishing House có trụ sở ở Seoul đã mua bản quyền. Dự kiến bản tiếng Hàn của cuốn sách sẽ được xuất bản vào cuối năm 2018.
Mới đây, tiểu thuyết tiếp tục được một nhà xuất bản của Anh mua tác quyền. Anh Trần Trọng Văn - con trai nhà văn Trần Dần - đăng tải một bức ảnh cho thấy Nhà xuất bản One World có trụ sở tại London, Anh đã mua bản quyền Những ngã tư và những cột đèn để “độc quyền xuất bản, tiếp tục cấp phép cho tác phẩm hoặc bất kỳ bản tóm tắt nào, đoạn trích nào của tác phẩm bằng ngôn ngữ tiếng Anh trên toàn thế giới”.
 |
| Tiểu thuyết Những ngã tư và những cột đèn. |
Không phải ngẫu nhiên mà một tiểu thuyết viết ra từ 52 năm trước bỗng nhiên được các nhà xuất bản nước ngoài chú ý, mua bản quyền để phát hành ở những ngôn ngữ khác nhau.
Vươn ra thế giới bằng chất lượng, sự sáng tạo
Những ngã tư và những cột đèn không phải tác phẩm văn học của Việt Nam được mua bản quyền phát hành đầu tiên, hay được phát hành tại nhiều nơi trên thế giới hơn cả. Nhưng lâu nay, các tác phẩm của Việt Nam xuất bản ở nước ngoài thường theo con đường ngoại giao, để giới thiệu, giao lưu văn hóa, nghệ thuật; hoặc một tác phẩm được nghiên dịch để cứu; dịch xuất phát từ tình cảm cá nhân của một người yêu mến tác phẩm.
Đến Những ngã tư và những cột đèn, cả hai đơn vị xuất bản tại Hàn Quốc và Anh chọn mua bản quyền tác phẩm đều là giao dịch mang tính thị trường, bằng nhu cầu tự thân của những người làm sách.
Những ngã tư và những cột đèn được Trần Dần viết năm 1966, sau đó cho đến năm 1988, tác giả mới nhận lại bản thảo viết tay tác phẩm của mình. Tác giả đã chép lại bản thảo, sửa chữa tác phẩm một lần nữa và hoàn thiện tác phẩm vào năm 1990. Trước khi được xuất bản, tác phẩm từng bị nhiều đơn vị từ chối. Năm 2011, Công ty Nhã Nam và NXB Văn Học xuất bản cuốn sách.
Tiểu thuyết của Trần Dần là một tác phẩm trinh thám hấp dẫn, không chỉ lôi cuốn người đọc mà còn mang tới thông điệp về sự lựa chọn. Tác phẩm viết từ lâu nhưng vẫn hiện đại, phù hợp thẩm mỹ đương đại nhờ tính sáng tạo trong văn chương.
Tại thời điểm ra mắt, Những ngã tư và những cột đèn khiến giới văn chương kinh ngạc, vì sự đột khởi của một gương mặt văn chương luôn quyết liệt sáng tạo. Một tác phẩm được viết ra từ nửa thế kỷ trước vẫn đủ sức hấp dẫn, lay động, khiến văn đàn đương thời ngả mũ bái phục.
Tiểu thuyết được trao giải thưởng Hội Nhà văn Hà Nội 2011, với nhận định của nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên: “Trao cho Những ngã tư và những cột đèn là khẳng định một cá tính sáng tạo độc đáo, là đề cao một tác phẩm có lối viết khác lạ, là kêu gọi sự đổi mới nghệ thuật phải trở thành một bản năng thường trực trong mỗi người viết”.
 |
| Hai phiên bản Những ngã tư và những cột đèn xuất bản ở Việt Nam. |
Có lẽ, chính chất lượng văn chương, sự sáng tạo nghệ thuật đã khiến Những ngã tư và những cột đèn đi xa đến thế. Cả hai nhà xuất bản tại Hàn Quốc và Anh đều là những đơn vị tìm kiếm, xuất bản những tác phẩm văn học hay của thế giới. Trong đó, IWBOOK Publishing House chuyên xuất bản sách cho người trưởng thành, có định hướng xuất bản nhiều tiểu thuyết hay. Còn OneWorld Publications thành lập từ năm 1986 đến nay, hướng tới xuất bản những cuốn tiểu thuyết “thông minh, đầy thách thức và khác biệt”.
Sự chuyên nghiệp trong giao dịch bản quyền
Nếu chỉ có “hữu xạ”, tiểu thuyết của Trần Dần chưa chắc đã “tự nhiên” tỏa hương lâu và bay xa đến thế. Các đơn vị xuất bản nước ngoài biết đến Những ngã tư và những cột đèn còn do những nỗ lực giới thiệu bản quyền một cách chuyên nghiệp.
Trước đó, công ty sách Nhã Nam (đơn vị xuất bản Những ngã tư và những cột đèn tại Việt Nam) đã tích cực giới thiệu tác phẩm tới những công ty bản quyền quốc tế. Nhã Nam thay mặt gia đình tác giả Trần Dần lập hồ sơ cho tác phẩm và giới thiệu tới KL Management - một đơn vị đại diện bản quyền có uy tín của Hàn Quốc.
Nhờ có mạng lưới chuyên nghiệp của công ty bản quyền trung gian này, hồ sơ của tác phẩm cùng một phần bản dịch tác phẩm sang tiếng Anh (do David Payned thực hiện) được giới thiệu tới nhiều đơn vị bản quyền khác không chỉ tại Hàn Quốc mà cả ở châu Âu, châu Mỹ. Nhã Nam và Management đã nhận được một số phản hồi tích cực từ các công ty đại diện bản quyền khác.
 |
| Ông Joseph Lee (chủ tịch KL Management) và anh Trần Trọng Văn (phải) trong buổi gặp gỡ tại Hà Nội năm 2017. |
Trong đó, ông Joseph Lee (chủ tịch KL Management) và bà Barbara J. Zitwer (chủ tịch công ty bản quyền Barbara J. Zitwer Agency ở New York), nói sẽ coi tiểu thuyết của Trần Dần là một trong những tác phẩm tiêu biểu trong danh sách giới thiệu của họ.
Nhờ những nỗ lực của hai đại diện bản quyền trên, thông qua KL Management, Những ngã tư và những cột đèn đã được IWBOOK Publishing House mua bản quyền xuất bản tại Hàn Quốc. Còn việc OneWorld Publications biết tới và mua bản quyền tiếng Anh tác phẩm là nhờ quá trình làm việc với Barbara J. Zitwer Agency.
Bán bản quyền sách ra nước ngoài thông qua các công ty đại diện bản quyền là cách làm chuyên nghiệp, hiệu quả mà ngành xuất bản, sở hữu trí tuệ thế giới đang thực hiện.
Lâu nay, các đơn vị xuất bản trong nước đã làm việc nhiều với những đại diện bản quyền trên thế giới, nhưng việc hợp tác này chủ yếu là để mua bản quyền sách về Việt Nam.
Việc bán bản quyền sách Việt ra thế giới như trường hợp Những ngã tư và những cột đèn là một tín hiệu chuyên nghiệp cho sách Việt vươn ra thế giới.
