Tài liệu Panama: Có tên chưa hẳn là tội phạm

Những quốc gia hoặc quần đảo nhỏ bé được coi là thiên đường rửa tiền. Đồ họa: CNN

Bê bối tài chính Tài liệu Panama đang gây chấn động thế giới khi có liên quan đến hàng loạt chính trị gia, doanh nhân, ngôi sao giải trí và thể thao của nhiều quốc gia. Dưới đây là những câu hỏi quan trọng nhất về vụ bê bối toàn cầu này.

Tài liệu Panama là gì?

Tài liệu Panama là 11,5 triệu trang tài liệu, tương đương 2,6 terabyte dữ liệu, do một nguồn tin bí mật cung cấp cho báo Đức Süddeutsche Zeitung hơn một năm trước đây. Chúng được lấy đi từ hệ thống dữ liệu của công ty luật Mossack Fonseca.

Süddeutsche Zeitung đã chia sẻ các tài liệu này với Hiệp hội Phóng viên điều tra quốc tế (ICIJ) cùng phóng viên hơn 100 tờ báo và hãng thông tấn trên thế giới. Tàu liệu Panama cho thấy Mossack Fonseca đã hỗ trợ thành lập các công ty bình phong và tài khoản nước ngoài để khách hàng che giấu tài sản.

Phạm vi ảnh hưởng của Tài liệu Panama?

Tài liệu Panama cho thấy gần 215.000 công ty bình phong và 14.153 khách hàng có dính líu tới Mossack Fonseca. Trong số đó có 143 chính trị gia, bao gồm 12 nhà lãnh đạo cao cấp. Ngoài ra còn phải kể đến các thành viên gia đình và bạn bè thân cận của họ.

Trong số các nhân vật bị nêu tên có Tổng thống Argentina Mauricio Marci, Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko, Thủ tướng Iceland Sigmundur David Gunnlaugsson, Phó tổng thống Iraq Ayad Allawi, Vua Saudi Arabia Salman…

Có các hành vi phạm tội không?

Đây là điều chưa được xác định rõ. Theo luật các công ty bình phong không phải là thực thể bất hợp pháp. Nhiều người sử dụng công ty bình phong để bảo vệ sự riêng tư cá nhân. Ví dụ một người nổi tiếng mua nhà mà không muốn báo chí soi mói có thể thuê luật sư, lập công ty bình phong để thực hiện thương vụ mua nhà.

Công ty bình phong tạo điều kiện cho chủ tài sản ẩn danh trong khi vẫn có thể thực hiện các giao dịch tài chính. Tuy nhiên, các công ty bình phong có thể bị sử dụng để che giấu các hoạt động tài chính bất hợp pháp, các tài sản thiếu minh bạch, có nguồn gốc từ tội phạm như tham nhũng, buôn bán ma túy hay vũ khí.

Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) nhận định giám sát chặt chẽ việc thành lập các công ty bình phong là một trong những phương pháp hiệu quả nhất để ngăn chặn tội phạm có tổ chức và rửa tiền. Một lãnh đạo FBI từng khẳng định: “Bọn khủng bố và các tổ chức tội phạm cần tiếp cận hệ thống ngân hàng quốc tế. Các công ty bình phong là phương tiện để chúng làm được điều đó”.  

Mossack Fonseca nói gì?

Trong tuyên bố gửi tới báo Anh Guardian, Mossack Fonseca khẳng định không phạm pháp và đe dọa sẽ kiện các tờ báo công bố tài liệu của họ. Mossack Fonseca cho rằng việc thành lập các thực thể thương mại ở nhiều khu vực khác nhau vì mục đích hợp pháp là việc làm hợp pháp.

Mossack Fonseca nhấn mạnh hãng này “luôn tuân thủ các quy tắc quốc tế” và mô tả họ là nạn nhân của hành vi ăn cắp dữ liệu quy mô lớn. “Chúng tôi sẽ làm mọi thứ để buộc kẻ có tội phải ra đối diện với công lý”, đại diện Mossack Fonseca cảnh cáo.

Phản ứng của các nước?

Một số quốc gia đã bắt đầu mở cuộc điều tra, bao gồm Mỹ, Pháp, Đức, Australia, Áo, Thụy Điển, Hà Lan… Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peshkov mô tả Tài liệu Panama là trường hợp điển hình của tâm lý chống Tổng thống Nga Vladimir Putin và là âm mưu gây bất ổn tại Nga.

Tại Iceland, hàng nghìn người dân đi biểu tình ở thủ đô để phản đối Thủ tướng Sigmundur David Gunnlaugsson. Trước sức ép của dư luận và các nghị sĩ đối lập, ông Gunnlaugsson hôm qua đã tuyên bố từ chức.