Cùng lúc với cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11/2016, cử tri Mỹ cũng sẽ bầu mới toàn bộ 435 ghế ở hạ viện và bầu lại 34 (trên 100 ghế) ở thượng viện. Do vậy, sau một tuần thảm họa vì những chỉ trích nội bộ và các chỉ số thăm dò biến động liên quan đến Donald Trump, lãnh đạo đảng Cộng hòa kết luận rằng ứng viên tổng thống của họ chính là mối đe dọa với tương lai.
Xa lánh để giữ an toàn
Các ứng viên của đảng Cộng hòa ứng cử hoặc tái tranh cử ghế nghị sĩ nhận ra rằng họ cần giữ khoảng cách với ứng viên tổng thống của đảng để tránh chịu ảnh hưởng tiêu cực. Theo New York Times, hạ nghị sĩ Cộng hòa Mike Coffman (bang Colorado) đã phát sóng video quảng cáo tuyên bố sẽ chống lại Trump nếu ông đắc cử. Nhiều ứng cử viên khác được cho là sẽ hành động tương tự trong những tuần tới.
 |
| Thượng nghị sĩ Patrick J. Toomey (đảng Cộng hòa, bang Pennsylvania) nói ông hy vọng cử tri sẽ tách bạch cuộc bầu cử tổng thống với tổng tuyển cử. Ảnh: NYT
|
Trong khi đó, ngay cả cách làm mạnh mẽ của ông Coffman cũng bị cho là có rủi ro, do ông có thể chưa chuẩn bị cho những chất vấn tiếp theo rằng liệu ông còn ủng hộ Trump hay không. Đảng Dân chủ thì nhanh chóng tung ra một quảng cáo đăng ảnh ông Coffman đang đứng bên cạnh Trump, kêu gọi cử tri đồng thời hãy từ chối cả 2 người đàn ông này.
Hạ nghị sĩ Ben Ray Luján (bang New Mexico) nói điều cần cân nhắc lúc này là phải bảo đảm các nghị sĩ Cộng hòa sẽ không bị ảnh hưởng vì Trump, dù họ có tuyên bố xa lánh ông. "Việc phản đối Trump vào lúc này là đã quá trễ và không có tác dụng nhiều".
Việc phần lớn đảng thống nhất quay lưng với ứng viên tổng thống không phải là chưa có tiền lệ. Vào cuối chiến dịch tranh cử năm 1996, đảng Cộng hòa phát quảng cáo kêu gọi cử tri hãy bỏ phiếu để các nghị sĩ đảng này đắc cử vào thượng viện càng nhiều để đối phó với quyền lực của Tổng thống Bill Clinton. Dù khi đó ứng viên của đảng Cộng hòa là Bob Dole vẫn kiên trì chiến đấu và bám sát ông Clinton.
Cựu Thượng nghị sĩ Trent Lott, lãnh đạo phe đa số khi đó, nói biện pháp làm mặt lạnh là điều cần thiết và đã tỏ ra hiệu quả, nên nó có thể được phát huy lần nữa. "Rất nhiều ý kiến nói rằng chúng tôi cần bảo toàn thế đa số ở lưỡng viện. Điều tôi muốn nói rằng bà Clinton có thể trở thành tổng thống, và chúng ta cần thượng viện. Nếu Trump có chiến thắng, chúng ta vẫn cần thượng viện".
Tách bạch bầu cử tổng thống với bầu quốc hội
Các nhà chiến lược của đảng Cộng hòa thậm chí còn tính toán xa hơn: tung ra những thông điệp quảng cáo rằng thất bại của Trump là điều không tránh khỏi, qua đó thúc giục cử tri hãy bầu cho đảng Cộng hòa thật nhiều ghế trong quốc hội, để kiểm soát bà Hillary Clinton tại Nhà Trắng.
 |
| Các chỉ số thăm dò cùng cách hành xử không thay đổi của Trump khiến đảng Cộng hòa không còn nhiều niềm tin về cơ hội chiến thắng trong cuộc đua tổng thống, nên họ tập trung chiến lược cho bầu cử quốc hội. Ảnh: NYT |
Những nghị sĩ đương chức của đảng hy vọng tránh khỏi những rắc rối có thể ảnh hưởng đến thanh danh trong việc phục vụ đất nước. Khi Trump đến vận động tranh cử tại các bang Wisconsin và Iowa, các nghị sĩ của bang này là thượng nghị sĩ Ron Johnson và Hạ nghị sĩ David Young đều tránh gặp gỡ mà tổ chức một sự kiện ở địa điểm khác.
Thượng nghị sĩ Patrick J. Toomey tỏ ra khéo léo hơn khi phát biểu trước báo chí rằng ông tin tưởng các cử tri "sẽ đưa ra lựa chọn hoàn toàn độc lập" giữa việc bầu tổng thống và bầu cử thượng viện trong năm nay. Đây dường như cũng là hy vọng của phần lớn lãnh đạo đảng Cộng hòa.
Những chỉ số ủng hộ sụt giảm của Trump và việc ông công kích gia đình một binh sĩ thiệt mạng trên chiến trường... khiến các nhà chiến lược kỳ cựu của đảng tin rằng các ứng viên của họ không nên liên quan đến vị ứng viên tổng thống.
Scott Reed, chiến lược gia cao cấp về chính trị của Phòng Thương mại Mỹ dự đoán các quảng cáo nhằm nỗ lực tách bạch những ứng viên quốc hội với ứng viên tổng thống đang được thúc đẩy. "Chúng có thể sớm được công bố vào giữa tháng 9, thậm chí trước khi cuộc tranh luận đầu tiên giữa các ứng viên diễn ra vào 26/9".
Tại một cuộc họp với những nhà tài trợ của đảng Cộng hòa, Chủ tịch Hạ viện Paul Ryan thẳng thắn bày tỏ lo ngại thế đa số của đảng trong quốc hội đang bị đe dọa.
"Họ kết luận rằng không thể nào sửa đổi ông Trump được nữa. Ông ấy không cho các ứng viên của chúng ta cách nào khác, ngoài việc phải tự vạch ra con đường riêng", Thomas M. Davis, cựu hạ nghị sĩ bang Virginia và là người thân cận với phần lớn lãnh đạo đảng Cộng hòa, nói.
David McIntosh, trưởng một nhóm vận động, đang nỗ lực thuyết phục cử tri rằng họ cần "một tiếng nói mạnh hơn ở quốc hội" bất kể cảm xúc dành cho cuộc đua tổng thống như thế nào.
 |
| Donald Trump có hành động xoa dịu cơn giận của các quan chức đảng Cộng hòa khi tuyên bố ủng hộ Chủ tịch Hạ viện Paul Ryan tái tranh cử. Ảnh: AP
|
Một phương án khác cũng đang được xem xét là kế hoạch chi tiền đậm cho chiến dịch quảng bá các quan điểm truyền thống của đảng Cộng hòa, cùng với những đề xuất chính sách kinh tế của Chủ tịch Hạ viện Ryan.
Mục đích của chiến dịch này là mang lại cho các cử tri một góc nhìn khác, không mang tính chất đe dọa hay xúc phạm, để họ nhận ra rằng đảng Cộng hòa không phải chỉ được phản ánh qua hình ảnh mà Donald Trump thể hiện.
Chiến dịch tranh cử của ông Trump đến nay chưa đưa ra bình luận nào về những xào xáo này. Tuy nhiên, vào đêm 5/8, Trump được cho là có hành động xoa dịu cơn giận của các đảng viên Cộng hòa, dù muộn màng, khi tuyên bố ủng hộ các ông Ryan, các Thượng nghị sĩ John McCain và Kelly Ayotte tái tranh cử.
Đến nay, điều duy nhất ngăn cản làn sóng ồ ạt của các thành viên đảng Cộng hòa trong việc chối bỏ Trump chính là vì sợ chọc giận những cử tri đã ủng hộ vị tỷ phú, vốn cũng là con số không hề nhỏ và cũng rất quan trọng đối với đảng này để duy trì thế đa số.
Hiện nay, đảng Cộng hòa tuy là phe đa số ở thượng viện nhưng điều này có thể dễ dàng xoay chuyển nếu bà Clinton chiến thắng và đảng Dân chủ giành được thêm chỉ 4 ghế. Tình hình của phe Cộng hòa ở hạ viện "dễ thở" hơn, vì đảng Dân chủ cần phải đoạt thêm 30 ghế mới có thể chiếm lại quyền kiểm soát.
Tuy nhiên, những khó khăn mà Trump gây ra trở nên trầm trọng đến nỗi ngày càng nhiều người trong đảng Cộng hòa lo ngại bị mất nhiều ghế và nới lỏng vòng quyền lực của ông Ryan, đe dọa đến thế đa số của đảng. Bản thân vị chủ tịch hạ viện cũng cảnh báo các cử tri không nên chủ quan về tình hình ở hạ viện mà chỉ dồn toàn lực cho cuộc đua tại thượng viện.
