Sự khắc nghiệt đang giết chết nhân tài công nghệ Trung Quốc

Văn hóa làm việc 996 vốn thống trị trong ngành công nghệ suốt thời gian dài

Chiều 17/6, một nhân viên nữ làm việc tại Shopee Trung Quốc đã tử vong tại văn phòng. Những bức ảnh lan truyền trên mạng xã hội chụp lại cảnh cô gái nằm yên dưới gầm bàn. Xung quanh là các đồng nghiệp và một vài người mặc đồ y tế.

Một thông báo nội bộ trong cùng ngày đã xác nhận cái chết của nhân viên này, nhưng yêu cầu các nhân viên khác “không chia sẻ bất kỳ thông tin và hình ảnh nào chưa được xác minh”.

Nhiều trường hợp đột tử vì làm việc quá sức

Dẫn lời các nhân viên đang làm việc tại Shopee, nhiều tờ báo địa phương cho biết ở đây, nhân viên làm việc đến 21-22h nhưng không được trả lương làm thêm giờ là chuyện bình thường. Vài người trong số đó nói thêm rằng văn hóa này "vẫn tốt hơn so với các công ty công nghệ lớn khác”.

Ngay sau đó, truyền thông nước này lại tiếp tục sửng sốt trước cái chết của một nhân viên tại công ty trí tuệ nhân tạo iFlytek. Ngày 18/6, hãng xác nhận một nhân viên đã qua đời tại nhà vào sáng sớm ngày 17 do “phát bệnh đột ngột”. Nạn nhân là kỹ sư cao cấp 38 tuổi.

Văn hóa làm việc 996 nổi tiếng của Trung Quốc - 9h sáng đến 9h tối, 6 ngày một tuần. Ảnh: Pan Daily.

Theo báo chí địa phương, các thành viên trong gia đình đã đặt nghi vấn liệu cái chết của anh có liên quan đến công việc hay không. Hôm 18/6, họ đến văn phòng, nằm xuống sàn ăn vạ và chặn lối vào, buộc iFlytek phải làm việc với cơ quan cảnh sát.

Theo Nikkei Asia, không ít trường hợp nhân viên trẻ đột ngột qua đời được ghi nhận tại các công ty công nghệ lớn ở Trung Quốc trong vài năm qua, bao gồm cả ByteDance, Pinduoduo và Bilibili. Trước đó, một nhân viên iFlytek khác đã chết vì đau tim vào tháng 8 năm ngoái. Những cái chết thương tâm này khiến nhiều người đặt câu hỏi về cái giá phải trả để thành công trong ngành công nghệ Trung Quốc.

“Nếu chúng ta tiếp tục thỏa hiệp với văn hóa làm việc kéo dài không ngừng nghỉ này và nhân viên trẻ trở thành thứ tài sản dùng một lần vì sự phát triển của công ty, không biết bao nhiêu trường hợp đột tử do làm việc quá sức sẽ xảy ra đây? Đây có thực sự là hướng đi mà chúng ta nên theo đuổi để thăng tiến không?”, một người dùng trên Weibo đặt câu hỏi.

Nhưng điều kiện làm việc khắc nghiệt từ lâu đã được coi là một phần cố hữu của ngành này, Nikkei Asia cho biết.

Nhà sáng lập Alibaba Jack Ma từng gọi văn hóa 996 - làm việc từ 9h đến 21h, 6 ngày một tuần - là một điều may mắn của người trẻ. "Nếu bạn tìm được công việc mình thích, vấn đề của văn hóa 996 sẽ chẳng tồn tại nữa", vị tỷ phú khẳng định. Trong khi đó, giới trẻ dần bắt đầu có xu hướng bài trừ văn hóa làm việc độc hại. Nhưng mức lương hấp dẫn trong lĩnh vực công nghệ vẫn thu hút nhiều nhân tài trẻ mỗi năm.

Nghịch lý văn hóa làm việc độc hại nhưng lương cao

Gần đây, Trung Quốc còn thịnh hành văn hóa làm việc còn độc hại hơn là 11-11-6, tức làm việc 11h đến 23h, 6 ngày một tuần do PDD Holdings, công ty mẹ của sàn thương mại điện tử Temu, đưa ra. Tuy khắc nghiệt, sự thành công của công ty đã khiến nhân viên không còn cách nào khác ngoài tuân theo.

Theo luật, nhân viên không được làm việc quá 8h/ngày hoặc hơn 44h/tuần, với tổng số giờ làm thêm không vượt quá 36h/tháng. Ảnh: Jing Daily.

Theo Nikkei Asia, thương mại điện tử là lĩnh vực có mức độ cạnh tranh gay gắt hàng đầu Trung Quốc. Do mức tiêu dùng của Trung Quốc vẫn yếu trong bối cảnh kinh tế suy thoái, các nhà bán lẻ trực tuyến không chỉ tranh giành thị trường nội địa với tỷ suất lợi nhuận thấp hơn, mà còn tìm kiếm tiềm năng ở thị trường nước ngoài. Họ kỳ vọng sẽ tạo ra lợi nhuận cao hơn ở những khu vực bên ngoài Trung Quốc.

Đối mặt với áp lực ngày càng tăng từ các đối thủ thương mại điện tử như PDD, Richard Liu, nhà sáng lập nổi tiếng của nền tảng bán lẻ trực tuyến JD.com, từng tuyên bố công ty không phải nơi dành cho những nhân viên làm việc kém hiệu quả. Ông đe dọa sẽ sa thải bất cứ ai làm việc không đủ chăm chỉ.

CATL, nhà sản xuất pin xe điện hàng đầu thế giới, gần đây đã gửi email tới tất cả nhân viên, kêu gọi họ "chiến đấu mạnh mẽ trong 100 ngày tới", khi ngành này đối mặt với rất nhiều biến động. Truyền thông Trung Quốc đưa tin CATL yêu cầu nhân viên làm việc từ 8h đến 21h, 6 ngày một tuần.

Nikkei Asia nhận định văn hóa làm thêm giờ vốn không được luật pháp Trung Quốc cho phép. Cụ thể, nhân viên không được làm việc quá 8 giờ/ngày hoặc hơn 44 giờ/tuần, với tổng số giờ làm thêm không vượt quá 36 giờ/tháng. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều nhân viên phải làm nhiều hơn mức giới hạn, để đổi lấy nhiều khoản lương thưởng khác nhau, như bữa tối miễn phí hoặc đi taxi về nhà.