 |
| Thay đổi công nghệ dẫn đến thay đổi xuất bản. Ảnh: InclusiveDocs. |
Nền kinh tế tri thức là nền kinh tế chủ yếu dựa vào tri thức, trên cơ sở phát triển khoa học và công nghệ cao. Khoa học công nghệ trở thành lực lượng sản xuất, tài năng là nguồn lực và đổi mới là động lực để đẩy nhanh việc chuyển đổi số trong xuất bản, góp phần phát triển nền kinh tế số. Điều này đã trở thành nhiệm vụ quan trọng của đơn vị xuất bản trong thời kỳ thông tin hiện nay.
Thay đổi công nghệ dẫn đến thay đổi xuất bản
Ứng dụng Internet di động và thiết bị di động thông minh đã có tác động mạnh đến xuất bản truyền thống. Mạng xã hội, sách điện tử và sách nói đang dần chia sẻ thị trường sách giấy.
Đặc điểm của các sản phẩm số hóa là có thể hiển thị đa chiều và sống động giúp thu hút sự chú ý của người đọc hơn sản phẩm sách giấy truyền thống, điều này bắt buộc ngành xuất bản truyền thống tìm kiếm những thay đổi và mở rộng việc đọc kỹ thuật số.
Ngành xuất bản chuyển từ số hóa nền tảng sang xây dựng hệ thống dịch vụ tri thức trong không gian mạng rộng lớn hơn. Phương tiện truyền thông tác động rất mạnh đến ngành xuất bản. Với sự phát triển mạnh mẽ của các phương tiện truyền thông, quy trình và mô hình xuất bản truyền thống đã không ngừng thay đổi. Chuyển đổi số trong ngành xuất bản đã trở thành một chủ đề cấp thiết.
Với sự phát triển của công nghệ như dữ liệu lớn, điện toán đám mây, AR/VR/XR, trí tuệ nhân tạo, 4G-5G và blockchain, phương tiện truyền thông để đáp ứng được yêu cầu công nghệ đã liên tục được đổi mới, buộc ngành xuất bản phải thay đổi: quy trình xuất bản, quản lý xuất bản, thiết kế trình bày, ngay cả chức năng và vai trò của biên tập viên đều sẽ phải thay đổi ở các mức độ khác nhau.
Về cấu trúc quy trình xuất bản, nhiều phần mềm, kỹ thuật mới đã ra đời, hỗ trợ công việc xử lý bản thảo, xử lý đồ họa và hiệu đính biên tập. Bên cạnh đó năng suất lao động cũng được cải thiện đáng kể do ứng dụng dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo, xuất bản cơ sở dữ liệu xuất bản…
Ngành xuất bản đã sử dụng công nghệ để thực hiện việc tái cấu trúc quy trình biên tập và xuất bản, đồng thời xây dựng một hình thức xuất bản kỹ thuật số tương thích với hình thức sản phẩm trên cơ sở nội dung.
 |
| Xuất bản đa phương tiện trở thành một xu hướng tất yếu. Ảnh: iStock/pma2010. |
Xuất bản đa phương tiện trở thành một xu hướng tất yếu
Để xây dựng một quy trình kinh doanh xuất bản phát hành trong thời đại truyền thông như hiện nay cần hình thành một chuỗi công nghiệp chuyên sâu về nội dung, lập kế hoạch, biên tập, sản xuất, tiếp thị và truyền thông đa dạng. Xuất bản đa phương tiện trở thành một xu hướng tất yếu.
Ngoài ra, vai trò của các biên tập viên cũng đang thay đổi trong quá trình hội nhập và chuyển đổi số. Khả năng quan sát thị trường nhạy bén và khả năng lập kế hoạch xuất bản dần trở thành những yêu cầu mới đối với các biên tập viên.
Trong môi trường Internet, thông tin trở nên quá tải với người dùng, nhiều thông tin thất thiệt, vì vậy các đơn vị xuất bản có nội dung chuyên nghiệp và có uy tín sẽ có những lợi thế riêng.
Các nhà xuất bản cần sử dụng Internet và các phương tiện truyền thông để cung cấp thêm nhiều hình thức dịch vụ tri thức, xây dựng nền tảng số và đa dạng hóa hình thức trình bày, tập trung vào nghiên cứu chủ đề, tài nguyên giảng dạy, xây dựng cơ sở tri thức, đào tạo, tư vấn xuất bản, xuất bản sách…
Ngành xuất bản cũng đã tích hợp với sự phát triển của truyền thông, đưa ra phương hướng cho xuất bản kỹ thuật số, đồng thời không ngừng định hướng và thúc đẩy xuất bản kỹ thuật số sang dịch vụ tri thức.
Tập trung hỗ trợ một số đơn vị xuất bản cùng triển khai các mô hình dịch vụ tri thức tài nguyên nội dung số chuyên nghiệp theo lĩnh vực dịch vụ; bao gồm: ứng dụng các công nghệ trong lĩnh vực dịch vụ tri thức như khai thác tri thức, xây dựng tiêu chuẩn dịch vụ tri thức dựa trên nội dung chuyên môn, xây dựng cơ sở dữ liệu tài nguyên tri thức dựa trên nội dung xuất bản chuyên nghiệp và xây dựng dịch vụ tri thức nền tảng dựa trên cơ sở dữ liệu tài nguyên tri thức.
Ngành xuất bản cũng cần cải thiện chất lượng của các sản phẩm xuất bản kỹ thuật số, hình thành cơ bản hệ thống dịch vụ văn hóa công về xuất bản số, phấn đấu mở rộng lĩnh vực cung cấp dịch vụ xuất bản số.
Trong làn sóng thông tin, các đơn vị xuất bản cần phát huy hết lợi thế nội dung của "chuyên môn hóa ngành", biến lợi thế kỹ thuật số hiện có thành lợi thế dịch vụ tri thức và nắm lấy thị trường lớn hơn trong hội nhập.
Ở góc độ phân ngành, xuất bản sẽ liên quan đến một ngành, nghề trong xã hội. Tức là nhà xuất bản chính là đơn vị sản xuất nội dung cho một lĩnh vực cụ thể, với yêu cầu nội dung chính xác và đối tượng tương đối chính xác. Các thuộc tính phân ngành vốn có của xuất bản Việt Nam sẽ dễ dàng cung cấp các điều kiện thuận tiện để tích hợp tài nguyên, xây dựng nền tảng và kết nối các dịch vụ xung quanh một lĩnh vực chuyên môn nhất định.
Dịch vụ tri thức trong lĩnh vực chuyên môn sẽ có một lượng người dùng cố định, và có ngưỡng chuyên môn nhất định giúp chuyển đổi số trong lĩnh vực xuất bản có nhiều điểm thuận lợi.
