Smartphone và sức khỏe tinh thần của giới trẻ Mỹ

Tác phẩm The Anxious Generation của Jonathan Haidt đã đổ thêm dầu vào cuộc tranh luận trực tuyến sôi nổi về việc sử dụng nhiều điện thoại thông minh khi còn nhỏ dẫn tới “đại dịch về bệnh tinh thần”.

Cuốn sách ra mắt ngày 26/3. Ảnh: Amazon.

Trong khi nêu lên hiện trạng "tuổi thơ gắn liền với các trò chơi ngoài đời thực" đã dần giảm đi từ những năm 1980 và sau đó là sự hiện diện mạnh mẽ của "tuổi thơ gắn với điện thoại" vào những năm 2010, ông cũng gợi ý bốn cách để chống lại hiện tượng này: Không cho trẻ sử dụng điện thoại thông minh trước khi học trung học, không sử dụng mạng xã hội trước 16 tuổi, không sử dụng điện thoại ở trường học và ưu tiên các trò chơi tương tác trực tiếp cũng như rèn luyện tinh thần độc lập.

Tác giả Haidt thông tin với TODAY.com: “Tôi gọi điện thoại thông minh là 'kẻ cản trở trải nghiệm', bởi vì ngay khi bạn đưa điện thoại cho một đứa trẻ, điện thoại sẽ chiếm lấy mọi khoảnh khắc của trẻ. Trẻ sẽ không còn chú ý đến điều gì khác nữa. Về cơ bản, đó là sự đánh mất tuổi thơ trong thế giới thực”.

Điện thoại và mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày. Nhưng dù đã có nhiều nhà nghiên cứu tìm hiểu tác động của chúng đến cuộc sống, vẫn chưa có câu trả lời dễ dàng về việc những công nghệ này ảnh hưởng trực tiếp như thế nào đến sức khỏe tinh thần của trẻ em và thanh thiếu niên.

Giới học giả phản ứng gay gắt

Trong bối cảnh này, cuốn sách của Haidt nhanh chóng tạo ra một làn sóng ủng hộ lẫn phản ứng dữ dội. Thậm chí đã có một bài đánh giá trên tạp chí khoa học nổi tiếng Nature cho rằng cuốn sách của Haidt đang góp phần tạo nên “sự rối loạn phân ly ngày càng tăng” đối với mạng xã hội và tác phẩm này cũng không hiệu quả trong việc giải quyết “nguyên nhân thực sự” của chứng trầm cảm và lo âu trong thanh thiếu niên.

Ảnh hưởng của điện thoại thông minh và mạng xã hội tới giới trẻ vẫn cần được tìm hiểu thêm. Ảnh: Baltimore Times.

Nhà tâm lý học Candice Odgers viết trong bài đánh giá gay gắt của mình: “Chúng ta đang thấy một thế hệ gặp nhiều khủng hoảng và đang rất cần những giải pháp tốt nhất được khoa học cùng những bằng chứng xác thực mang lại. Thật không may, thời gian của chúng ta đang bị lãng phí để kể những câu chuyện thiếu bằng chứng và điều đó chẳng giúp ích được gì nhiều cho những người trẻ cần và xứng đáng nhận được nhiều hơn thế”.

Một số học giả khác cũng cho rằng những bằng chứng hiện tại không đủ để chứng minh hệ lụy giữa sử dụng mạng xã hội và sức khỏe tinh thần kém.

Christopher Ferguson, giáo sư tâm lý học tại Đại học Stetson, cho biết ông tin rằng mối lo ngại hiện tại cũng giống với sự xuất hiện của các công nghệ mới mang tính đột phá trước đây. Cả TV, trò chơi điện tử đến gần đây hơn là AI hầu như luôn nhận phải những đánh giá tiêu cực khi chúng mới xuất hiện.

Ông Ferguson nói: “Vấn đề chỉ là làm quen với xu hướng mới thôi. Có lý do nào đó, xã hội luôn muốn nổi cơn thịnh nộ khi có điều gì đó mới xuất hiện. Và cuối cùng, giống như mọi cơn giận dữ khác, chúng biến mất”.

Dần có nhiều hành động

Nhưng nhà nghiên cứu Jean Twenge, tác giả của hai cuốn sách về giới trẻ Generations và iGen, cho biết có sự đồng thuận khá mạnh mẽ giữa một số học giả rằng điện thoại thông minh và mạng xã hội ít nhất có liên quan một phần nào đó đến sự gia tăng trầm cảm, tự làm hại bản thân và cô đơn ở thanh thiếu niên.

Twenge, giáo sư tâm lý học tại Đại học bang San Diego, cho biết: “Các nhà phê bình trong lĩnh vực này cần trả lời một câu hỏi quan trọng. Nếu điện thoại thông minh và mạng xã hội không phải là nguyên nhân làm gia tăng trầm cảm ở thanh thiếu niên thì nguyên nhân nằm ở đâu? Bởi vì hết lần này đến lần khác, những câu trả lời mà họ đưa ra đều thiếu tính xác thực”.

Trong thập kỷ qua, các chính trị gia cũng ngày càng lo ngại về tác động tiềm ẩn của mạng xã hội và thời gian sử dụng nền tảng này đối với giới trẻ. Một phiên điều trần của Thượng viện Mỹ vào tháng 1 vừa qua đã chất vấn các CEO của một số công ty truyền thông xã hội lớn về nhiều chủ đề khác nhau liên quan đến an toàn cho người dùng ít tuổi, bao gồm cả tác động của các nền tảng mạng xã hội đối với sức khỏe tinh thần của thanh thiếu niên.

Cũng trong tháng 1 năm nay, bang California đã đưa ra dự luật nhằm bảo vệ trẻ em khỏi chứng nghiện mạng xã hội. Gần đây, Thống đốc bang Florida Ron DeSantis đã ký thành luật lệnh cấm trẻ em dưới 14 tuổi gia nhập mạng xã hội, dự kiến có hiệu lực vào tháng 1 năm tới.

Trước đó, một số dữ liệu về việc sử dụng mạng xã hội và sức khỏe tinh thần của thanh thiếu niên cũng đã khiến bác sĩ phẫu thuật hàng đầu nước Mỹ Vivek Murthy vào năm 2023 đưa ra cảnh báo về những tác hại tiềm ẩn của mạng xã hội đối với sức khỏe của trẻ em và thanh thiếu niên. Theo báo cáo ông trích dẫn, có tới 95% thanh thiếu niên từ 13 đến 17 tuổi cho biết họ sử dụng mạng xã hội, với hơn 1/3 cho biết họ sử dụng “gần như liên tục”.