Tới nay, Trung Quốc chưa từng công khai mong muốn gia nhập CPTPP và cũng không phải thành viên Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP), tiền thân của CPTPP.
Tuy nhiên, theo nguồn tin của South China Morning Post, thái độ của Bắc Kinh đối với CPTPP đang thay đổi. Trong những tháng vừa qua, các quan chức Trung Quốc nghiên cứu khả năng và tìm kiếm sự tư vấn để tham gia hiệp định.
Giới quan sát nhận định việc tham gia CPTPP có thể giúp Trung Quốc đối phó với chính sách bảo hộ “Nước Mỹ trước tiên”. Hiệp định với 11 quốc gia, trong đó có Nhật Bản, Việt Nam, Malaysia, Canada, Mexico và Australia, sẽ giúp Trung Quốc mở rộng quan hệ thương mại và giải phóng tiềm năng tăng trưởng trong bối cảnh chiến tranh thương mại với Mỹ.
 |
| CPTPP, thường được gọi là TPP-11, là hiệp định thương mại tự do giữa Australia, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore và Việt Nam. Tiền thân của CPTPP là Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) vốn có 12 nước. Ảnh: Hoàng Hiệp. |
Trong một động thái khiến các nhà hoạch định chính sách Bắc Kinh lo ngại, tuần trước, Mỹ, Canada và Mexico đạt được thỏa thuận thương mại mới sau khi điều chỉnh nhiều vướng mắc. Thỏa thuận USMCA bao gồm điều khoản cho phép Washington phủ quyết nếu Canada và Mexico có ý định ký thỏa thuận thương mại tự do với một “nền kinh tế phi thị trường”, thuật ngữ mà giới quan sát cho là nhắm vào Trung Quốc.
“Mối lo lớn nhất là khả năng Mỹ và đồng minh cùng thiết lập hàng rào thương mại để ngăn chặn Trung Quốc tiếp cận thị trường”, Wang Huiyao, Giám đốc Trung tâm Trung Quốc và Toàn cầu hóa, Bắc Kinh, nhận định.
Theo ông, việc gia nhập CPTPP sẽ gửi “một thông điệp mạnh mẽ” tới thế giới về tiến trình mở cửa và cải cách của Trung Quốc.
“Tham gia CPTPP là công cụ đối phó Mỹ và giúp Trung Quốc thiết lập mạng lưới thương mại mới bên cạnh sáng kiến Vành Đai, Con Đường và Tổ chức Hợp tác Thượng Hải. Chúng ta không thể đứng ngoài những mạng lưới thương mại khác”, ông Wang nói.
 |
| Mở rộng các mạng lưới hợp tác kinh tế sẽ giảm nhẹ thiệt hại của Trung Quốc trong cuộc chiến thương mại với Mỹ. Ảnh: AFP. |
Năm 2015, Trung Quốc tỏ ra hoài nghi đối với TPP khi hiệp định mới được soạn thảo. Dưới thời của Tổng thống Barack Obama, Mỹ nỗ lực đàm phán hiệp định bởi nó được cho sẽ giúp giảm sự phụ thuộc của các quốc gia thành viên vào thương mại với Trung Quốc, đưa họ tới gần hơn với Mỹ.
Bắc Kinh không hài lòng khi bị “cho ra rìa”, nói rằng mọi thỏa thuận thương mại cần minh bạch và bao trùm.
Tuy nhiên, sau khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận mà Tổng thống Donald Trump gọi là “tai họa tiềm tàng”, Nhật Bản đang dẫn dắt quá trình “cứu” thỏa thuận. CPTPP là một nỗ lực hướng đến thỏa thuận thương mại "kiểu mới", bao trùm nhiều lĩnh vực như lao động, sở hữu trí tuệ, môi trường và giảm thuế quan.
Các cuộc đàm phán CPTPP kết thúc hôm 23/1 tại Tokyo, Nhật, và được ký kết vào ngày 8/3 tại Santiago, Chile. Hiệp định sẽ có hiệu lực 60 ngày sau khi 6 trong 11 nước thành viên phê chuẩn.
 |
| Đại diện 11 nước ký kết CPTPP tại Chile hồi tháng 3. Ảnh: Reuters. |
Thông tin Bắc Kinh bày tỏ mong muốn gia nhập CPTPP xuất hiện trong lúc Trung Quốc và Nhật Bản tìm cách loại bỏ một số rào cản thương mại. Trong chuyến thăm Bắc Kinh tháng này của Thủ tướng Nhật Shinzo Abe, hợp tác kinh tế được cho là trọng điểm trong chương trình nghị sự. Dẫu vậy, chưa rõ liệu ông Abe sẽ đề cập đến ý tưởng Trung Quốc tham gia CPTPP hay không.
Thủ tướng Abe đã mời Anh tham gia hiệp định. Một số nước như Thái Lan, Hàn Quốc, Philippines cũng thể hiện sự quan tâm với CPTPP.
Theo Tu Xinquan, giáo sư tại Đại học Thương mại và Kinh tế Quốc tế, với việc Washington không tham gia hiệp định, Bắc Kinh có cơ hội tốt để đàm phán thỏa thuận về đầu tư và bảo hộ tài sản trí tuệ.
Tuy nhiên, Chen Long, nhà kinh tế học thuộc Gavekal Dragonomics, đánh giá sẽ không dễ để Trung Quốc gia nhập CPTPP.
“Khả năng đàm phán chính thức về sự gia nhập của Trung Quốc vẫn chưa rõ ràng do ảnh hưởng của Mỹ tới các thành viên CPTPP. Trung Quốc có thể phải đối mặt với các cuộc đàm phán khó khăn về điều chỉnh các chính sách công nghiệp và sở hữu trí tuệ nhằm tương thích với hiệp định”, ông nhận định.
