“Nếu không có vaccine, trong năm qua, nhân loại có thể chìm vào thảm họa”, PGS.TS Lê Văn Truyền - nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế - nói. Trong cuộc chiến chống Covid-19, vaccine là vũ khí hiệu quả nhất, vì vậy tốc độ tạo ra vaccine rất quan trọng.
Trước đây, thời gian nhanh nhất để một vaccine từ phòng nghiên cứu đến khi ra thị trường là vaccine quai bị, được phát triển trong bốn năm. Bởi vậy, việc tạo ra AstraZeneca được coi là “một hành trình phi thường”.
 |
| Bìa sách Vaxxers. Ảnh: Medinsights. |
Hành trình ấy đã được ghi lại trong cuốn Vaxxers: The inside story of the Oxford vaccine and the race against the virus (Vaxxers). Cuốn sách đã được mua bản quyền, đưa vào dịch thuật, hiệu đính. Dự kiến, sách được phát hành tháng 11 với tên AstraZeneca: Câu chuyện về việc phát triển vaccine chống Covid-19 của các nhà khoa học Oxford.
Trong buổi công bố xuất bản tiếng Việt cuốn Vaxxers ngày 13/10 tại Hà Nội, PGS.TS Lê Văn Truyền nói việc phát minh ra AstraZeneca cùng các loại vaccine khác là cột mốc quan trọng, mang lại hy vọng vượt qua đại dịch.
Với cuốn sách Vaxxers, PGS.TS Lê Văn Truyền đánh giá khi xuất bản tại Việt Nam, sách giúp bạn đọc hiểu được đóng góp của các nhà khoa học giúp nhân loại chống virus SARS-CoV-2.
“Đây cũng là bài học để ta đối phó các loại virus trong tương lai. Các nhà khoa học Việt Nam hiện tập trung nghiên cứu phát triển vaccine trong nước. Cuốn sách có thể hữu ích với các nhà nghiên cứu sản xuất, phát triển vaccine”, PGS.TS Lê Văn Truyền nói.
Nếu các nhà khoa học chạy đua để tạo ra vaccine, các đơn vị xuất bản cũng gấp rút để đưa câu chuyện ấy đến với bạn đọc một cách cặn kẽ. Ông Nguyễn Cảnh Bình - Chủ tịch HĐQT Alpha Books - cho biết nhiều năm qua, đơn vị của ông đã làm nhiều đầu sách quản trị kinh doanh, kỹ năng sống, văn chương, nhưng hiện nay tập trung làm nhiều sách về y học, chăm sóc sức khỏe.
“Chúng tôi muốn làm sách để nâng cao nhận thức về sức khỏe, chăm sóc sức khỏe. Thời điểm này, chúng tôi sẽ tập trung vào sách về vaccine, sau đó làm sách về vấn đề y học, các bệnh khác”, ông Nguyễn Cảnh Bình nói.
Khi cuốn Vaxxers ra mắt, "Medinsight" - dòng sách về y học của Alpha Books - đã mua bản quyền để đưa câu chuyện tạo ra vaccine đến với bạn đọc Việt. Sau một tuần đàm phán, đơn vị này đạt được thỏa thuận bản quyền, tiến hành dịch thuật, biên tập.
Ông Lê Hoàng Thạch - CEO VoiZ FM, đơn vị phát hành sách nói Vaxxers - chia sẻ: “Chúng tôi ở TP.HCM, chứng kiến đại dịch thời gian qua, cảm thấy việc phổ cập kiến thức y học rất quan trọng. Chúng tôi hào hứng khi tham gia dự án sách Vaxxers và sách kiến thức y học khác. Hy vọng kiến thức được phát qua sách nói sẽ hữu ích với mọi người”.
 |
| PGS.TS Lê Văn Truyền (ngoài cùng bên phải) trong buổi công bố xuất bản sách Vaxxers tiếng Việt. Ảnh: Medinsights. |
Sách Vaxxers kể về hành trình tạo ra vaccine AstraZeneca chỉ trong khoảng 12 tháng. Thời gian thông thường tạo ra các loại vaccine khác trước đây là vài năm cho đến vài chục năm.
Ngày đầu tiên năm 2020, Sarah Gilbert, giáo sư ngành vaccine tại Đại học Oxford (Anh), đọc một bài báo về bốn người ở Trung Quốc mắc chứng viêm phổi kỳ lạ. Trong hai tuần, bà và nhóm của mình đã nghiên cứu một loại vaccine chống lại virus đáng sợ. Chưa đầy 12 tháng sau, việc tiêm chủng đã bắt đầu được triển khai trên toàn thế giới, tạo tấm khiên cho con người trước đại dịch Covid-19.
Sách là lời kể của giáo sư Sarah Gilbert và đồng nghiệp của bà, tiến sĩ Catherine Green, về hành trình điều chế vaccine Oxford/AstraZeneca. Các tác giả đã chỉ ra họ chỉ là hai người bình thường cố gắng tìm ra vaccine nhanh nhất có thể.
PGS.TS Doãn Ngọc Hải - Viện trưởng Viện Sức khỏe Nghề nghiệp và Môi trường - nói một mũi vaccine ta tiêm vào có công của biết bao người, từ những nhà khoa học nghiên cứu, người làm chính sách, đội ngũ bảo quản, vận chuyển… Đáng khâm phục hơn cả là câu chuyện của giáo sư Gilbert - người có tinh thần nhân văn đã đóng góp vào loại vaccine với chi phí thấp, để nhiều người được tiếp cận.
