Sách cho lứa tuổi thần tiên: Chọn những câu chuyện không 'lỗi mốt'

Các phiên bản tác phẩm Dế Mèn phiêu lưu ký. Ảnh: ITN.

Gắn bó với đời sống tinh thần của nhiều thế hệ độc giả nhỏ tuổi, tác phẩm văn học kinh điển dành cho thiếu nhi góp phần quan trọng trong việc nuôi dưỡng, nâng đỡ tâm hồn, hướng các em tới những điều đúng đắn và thiện lương. Nhưng trong bối cảnh hiện nay, chỉ đọc sách kinh điển có lẽ là chưa đủ với trẻ em…

Những cuốn sách đi cùng tuổi thơ

Trong số các sách dành cho thiếu nhi trên thị trường hiện nay, nhiều tác phẩm đã được độc giả đón nhận nhiệt thành ngay từ khi ra mắt và đi cùng tuổi thơ của hàng triệu độc giả nhiều thế hệ, tiếp tục được truyền tay, tiếp tục được đón đọc. Những cuốn sách gối đầu giường của các thế hệ thiếu nhi Việt Nam có thể kể tới: Dế mèn phiêu lưu ký (Tô Hoài), Đất rừng phương Nam (Đoàn Giỏi), Tuổi thơ dữ dội (Phùng Quán), Góc sân và khoảng trời (Trần Đăng Khoa), Quê nội (Võ Quảng), Chuyện hoa chuyện quả (Phạm Hổ), Búp sen xanh (Sơn Tùng)…

Bên cạnh đó, còn có những cuốn sách gắn liền với tuổi thơ của trẻ em trên khắp thế giới như: Truyện cổ Grimm, Hoàng tử bé, Peter Pan, Cây cam ngọt của tôi, Pippi tất dài, Tottochan cô bé ngồi bên cửa sổ, Chuyện con mèo dạy hải âu bay, Anne tóc đỏ dưới chái nhà xanh…

Tại sự kiện Những cuốn sách đi cùng tuổi thơ diễn ra cuối tuần qua, biên tập viên Nguyễn Giang Linh, Trưởng phòng Sách thiếu nhi Nhã Nam, cho biết đơn vị rất quan tâm tới mảng sách dành cho độc giả nhí. Mỗi năm Nhã Nam cho ra vài trăm đầu sách mới, lượng tái bản như quả cầu tuyết, cứ lớn lên theo hàng năm… Trong đó, tác phẩm văn học thiếu nhi kinh điển có sức sống lâu dài vẫn được nhiều độc giả chọn lựa.

Trong hơn một thập kỷ qua đã có rất nhiều tác phẩm xuất sắc của thế giới được giới thiệu đến thiếu nhi Việt Nam. Chẳng hạn, Cây cam ngọt của tôi ra mắt lần đầu ở Brazil năm 1968 nhanh chóng trở thành tác phẩm bán chạy nhất trong lịch sử văn học Brazil. Bản dịch tiếng Việt cũng được đông đảo độc giả Việt Nam đón nhận, trở thành cuốn sách có sức lay động lớn mỗi khi được nhắc tên, đã tái bản nhiều lần và luôn giữ được sức nóng trên mạng xã hội.

Các đơn vị xuất bản sách cho thiếu nhi cũng tiếp tục đưa những tác phẩm có giá trị vượt thời gian tới độc giả. Chẳng hạn, Nhà xuất bản Kim Đồng có Tủ sách Vàng, Thơ với Tuổi thơ, Văn học dân gian, Văn học thế giới, Tuổi mới lớn, Giải thưởng Văn chương… gắn bó với bạn đọc nửa thế kỷ nay. Nhiều tác phẩm cho đến hiện tại vẫn nguyên sức hút như Dế Mèn phiêu lưu ký, Cái Tết của mèo con, Kính vạn hoa…

Nhà báo, tác giả sách Phạm Thị Hoài Anh cho rằng: Sách rất cần thiết với độc giả các lứa tuổi, đặc biệt là độc giả nhỏ tuổi. Thông qua thấm nhuần những thông điệp nhân văn trong các tác phẩm văn học, nhận thức của độc giả nhỏ tuổi có thay đổi tích cực, hướng tâm hồn đến những điều đúng đắn và thiện lương. Trong đó, các cuốn sách trở thành kinh điển có điểm chung là mang đến những rung động, kết nối được với trái tim và cảm xúc của độc giả, mỗi tác phẩm là thế giới ngôn từ đẹp đẽ… Nhờ đó chúng sống mãi với thời gian.

Chọn sách đa dạng cho độc giả nhỏ tuổi

Dù có nhiều sách cho thiếu nhi, nhưng theo bà Nguyễn Giang Linh, tựu trung lại sách tập trung vào 2 vấn đề căn cốt nhất của con người là hiểu về chính bản thân mình và hiểu về thế giới. Trong đó, sách cho trẻ 0-5 tuổi giúp các em tìm hiểu về bản thân, giác quan, cảm xúc của mình, về gia đình, bạn bè… cao hơn là suy nghĩ logic, tư duy phản biện. Dần dần với các lứa tuổi lớn hơn, sách mở cho các em về thế giới bên ngoài, về thế giới động thực vật, vũ trụ, không gian… và lớn hơn nữa là các vấn đề xã hội như chiến tranh, đói nghèo, phân biệt chủng tộc…

Nhiều bậc phụ huynh cũng băn khoăn về việc lựa chọn sách, chỉ nên chọn sách kinh điển đã được chọn lọc qua thời gian và khẳng định giá trị của tác phẩm? Là tác giả, người đọc sách và thiết kế các chương trình giáo dục tương tác cho các em, tác giả Phạm Thị Hoài Anh cho rằng: “Đa phần sách kinh điển thuộc dòng sách văn chương. Với độc giả nhỏ tuổi, cần khuyến khích đọc đa dạng các dòng sách như kỹ năng sống, khoa học, lịch sử… Việc đọc của các em không chỉ để làm tâm hồn đẹp đẽ hơn, trái tim nhân hậu hơn mà còn để hiểu bản thân, trang bị tri thức để bước vào cuộc sống…”.

Khi chọn sách cho các con đọc, yếu tố sự phù hợp về độ tuổi, ngôn ngữ, nội dung, thể loại nên cân nhắc để bảo đảm an toàn, tránh những cuốn sách có nội dung tác động không tốt tới trẻ. Ngoài các yếu tố trên, việc đọc phong phú nhiều loại sách khác nhau từ lúc nhỏ cũng rất quan trọng. Chọn sách cho trẻ càng phong phú, đa dạng thể loại, phong cách khác nhau càng tốt, nhờ đó trẻ sẽ sớm rèn luyện được tư duy phản biện, cách nhìn nhận đa chiều để có một đầu óc rộng mở, tinh thần khoan dung, chấp nhận sự khác biệt.

“Rất may là các đơn vị xuất bản đã dành nhiều tâm sức tinh chọn các cuốn sách giá trị để đưa đến độc giả, để các bậc phụ huynh chọn lựa đọc cho con. Ngành công nghiệp xuất bản đang phát triển là cơ hội để độc giả có thể tiếp cận với nhiều thể loại, hình thức sách hơn, thay vì chỉ có những tác phẩm kinh điển như trước kia. Tuy nhiên, phụ huynh sẽ phải dành nhiều thời gian hơn để chọn lựa sách phù hợp với con, với từng giai đoạn…”, tác giả Phạm Thị Hoài Anh nhận định.