Sách ẩm thực không chỉ là công thức mà còn là câu chuyện nhân loại

Nghiên cứu ẩm thực không chỉ là tìm hiểu những món ngon mà còn là hành trình khám phá những giá trị văn hóa và xã hội đằng sau từng hương vị.

Sách ẩm thực không phải chỉ là “cookbook”

Trong những năm qua, thị trường sách ẩm thực chứng kiến sự bùng nổ về số lượng xuất bản và sự quan tâm từ công chúng, tuy nhiên, phần lớn vẫn tập trung vào sách dạy nấu ăn (cookbook). Việc tách biệt các món ăn khỏi bối cảnh văn hóa vốn có của chúng khiến quá trình áp dụng trở nên gượng ép, thiếu sự sinh động và chiều sâu cần thiết.

Các nền ẩm thực tiên tiến như Pháp, Italy, Nhật Bản hay Trung Quốc… từ lâu nổi tiếng với những cuốn sách nghiên cứu sâu về văn hóa ẩm thực, nguyên lý khoa học và triết lý thẩm mỹ ẩm thực. Tuy nhiên, tại Việt Nam, dòng sách chuyên sâu này vẫn còn là khoảng trống lớn trên thị trường.

Dòng sách chuyên sâu về văn hóa ẩm thực còn là khoảng trống lớn trên thị trường sách Việt Nam.

Từ năm 2023 đến nay, Book Hunter đã lần lượt công bố các tựa trong Tủ sách Văn hóa Ẩm thực - bộ sưu tập các ấn phẩm độc đáo và chuyên sâu về những giá trị văn hóa, xã hội, triết lý và nghệ thuật ẩm thực. Với dự án, Book Hunter mang đến cái nhìn toàn diện và sâu sắc về ẩm thực như một phần bản sắc của từng dân tộc, nhóm người, trào lưu… từ lịch sử, xã hội, khoa học đến thẩm mỹ.

Anh Lê Duy Nam - CEO của Book Hunter - cho biết: “Từ đầu, chúng tôi đã xác định đây là dòng sách rất khó tiếp cận với độc giả, vì độc giả đại chúng chưa quan tâm đúng mức, giới nghiên cứu văn hóa chưa hiểu tầm quan trọng, và những chuyên gia trong ẩm thực chưa liên hệ được với mối quan tâm của họ. Tuy nhiên, khi xem xét vai trò đối với nền ẩm thực và ngành nghiên cứu văn hóa, chúng tôi quyết định đầu tư vào dòng sách này. Thật may mắn, có nhiều tựa sách được giới chuyên môn và bạn đọc yêu ẩm thực đón nhận”.

Mỗi nhà nghiên cứu ẩm thực đều là một nhà nhân học văn hóa

Công việc của một nhà nghiên cứu ẩm thực không đơn thuần là tìm hiểu các công thức hay kỹ thuật nấu ăn, mà là hành trình đào sâu vào những tầng lớp văn hóa và ý nghĩa xã hội ẩn sau mỗi món ăn. Giống như một nhà nhân học văn hóa, họ lắng nghe câu chuyện của từng cộng đồng, khám phá những phong tục, tín ngưỡng và thói quen đã định hình nên bản sắc ẩm thực của từng vùng đất. Từ bữa cơm gia đình ấm cúng đến những nghi lễ ẩm thực truyền thống, mỗi chi tiết nhỏ bé đều là một mắt xích quan trọng kết nối hiện tại với quá khứ và tương lai.

Họ không chỉ ghi chép mà còn tôn vinh sự đa dạng, trân trọng những giá trị vô hình đã gắn kết con người qua hàng thế kỷ. Qua ẩm thực, họ kể lại câu chuyện của nhân loại, một câu chuyện vừa quen thuộc vừa kỳ diệu, khiến chúng ta hiểu sâu sắc hơn về bản thân và thế giới xung quanh.

Cuộc trò chuyện về văn hóa ẩm thực Nhật Bản do Japan Foundation hỗ trợ tổ chức.

Năm 2023, Book Hunter mở đầu Tủ sách với hai cuốn sách về ẩm thực Nhật bản tựa đề Lịch sử chưa kể về Ramen (George Solt) và Đời sống cà phê tại Nhật Bản (Merry I White). Hai cuốn sách được Japan Foundation hỗ trợ tổ chức giới thiệu sách và được sự đón nhận của cộng đồng ramen và cà phê đặc sản.

Trong năm 2024, những cuốn sách nghiên cứu về mối quan hệ giữa ẩm thực và sự chuyển đổi xã hội ở các quốc gia khác nhau tiếp tục được công bố, với Hummus & Falafel - Bảo tồn ẩm thực cổ truyền trước làn sóng công nghiệp hóa ở Dải Gaza (Liora Gvion), Vương quốc lúa mạch đen - Lược sử ẩm thực Nga (Darra Goldstein), Đắng cay và ngọt bùi - Nông thôn Trung Quốc trong quá trình đô thị hóa và kinh tế thị trường (Ellen Oxfeld), Lịch sử sách dạy nấu ăn - 7 thế kỷ định hình các khuôn mẫu ẩm thực phương Tây (Henry Notaker). Cũng giống như hai cuốn sách về ẩm thực Nhật Bản, các cuốn sách này đều tiếp cận dưới góc nhìn nhân học văn hóa và xã hội học.

Những tựa sách về văn hóa ẩm thực được độc giả đón nhận.

Cũng trong năm, những hướng tiếp cận văn hóa ẩm thực khác bắt đầu được Book Hunter khai thác. Cuốn sách Khoa học của nghệ thuật trà (Tony Gebely) đã lấp khoảng trống tri thức khoa học về văn hóa trà, đặc biệt là dòng trà đặc sản trong cộng đồng những người yêu trà ở Việt Nam. Cuốn sách được đón nhận nồng nhiệt. Bên cạnh đó, cuốn sách Sinh lý học vị giác (Jean Anthelme Brillat-Savarin), tác phẩm triết học thẩm mỹ ẩm thực phương Tây kinh điển cũng được dịch, xuất bản và giới thiệu với công chúng. Đây cũng là dòng sách chưa được khai thác nhiều ở Việt Nam.

Anh Lê Duy Nam chia sẻ thêm: “Điều đáng tiếc nhất là chúng tôi chưa tìm một đầu sách hay về ẩm thực Việt Nam. Tôi hy vọng trong tương lai sẽ có cơ duyên tiếp xúc với các bản thảo chất lượng về nền ẩm thực của chúng ta”.