|
Một khảo sát của Đại học Harvard do Matthew Killingsworth và Daniel Gilbert thực hiện vào năm 2010 đã chỉ ra: gần một nửa thời gian thức, tâm trí con người không ở trong hiện tại mà lang thang trong những suy nghĩ, phỏng đoán và kịch bản tự dựng. Trớ trêu thay, những khoảnh khắc tâm trí đi lạc cũng chính là lúc chúng ta cảm thấy kém hạnh phúc nhất.
Trong cuộc sống hiện đại, sự phóng đại của tâm trí diễn ra âm thầm nhưng mạnh mẽ hơn. Một tin nhắn không được hồi đáp khiến ta tưởng rằng mình đang bị lãng quên. Một sai sót nhỏ trong công việc nhanh chóng được diễn giải thành nguy cơ mất đi giá trị. Một câu nói lửng lơ cũng đủ để ta mất ngủ vì loay hoay tự hỏi "người khác đang nghĩ gì về mình".
Dù không có bằng chứng rõ ràng cho điều tồi tệ đang xảy đến, cảm giác bất an vẫn len lỏi và chi phối gần như mọi suy nghĩ. Nỗi mệt mỏi mà nhiều người mang theo mỗi ngày vì thế không đến từ áp lực hiện tại, mà từ những ký ức cũ, tổn thương cũ hay nỗi sợ đã qua, nay được tâm trí “làm mới” dưới nhiều phiên bản khác nhau.
Tâm lý học giải thích hiện tượng này là "thiên kiến tiêu cực" (Negativity bias): tức là bộ não phản ứng mạnh với tín hiệu xấu gấp nhiều lần so với tín hiệu tích cực. Bởi vậy, chỉ một chi tiết nhỏ chưa rõ ràng cũng đủ để ta cảm thấy bất an, trong khi những điều tốt đẹp hơn lại không đủ sức trấn an.
Thực tại vì thế thường nhẹ hơn rất nhiều so với những gì chúng ta tưởng tượng. Điều khiến ta mệt mỏi không phải bản thân sự việc, mà là vòng lặp suy diễn khiến tâm trí liên tục "chiếu lại" những điều tồi tệ chưa từng xảy ra.
Chính trong bối cảnh con người ngày càng sống với những diễn giải trong đầu nhiều hơn với thực tại, trong 2 cuốn sách Chia sẻ từ trái tim và Con đường chuyển hóa, sa môn Thích Pháp Hòa đã chia sẻ một cách tiếp cận giản dị nhưng sâu sắc. Tác giả không khuyên con người cố gắng ngăn suy nghĩ hoặc ép bản thân phải “đừng lo nữa”, những lời khuyên nghe qua thì đúng nhưng khó áp dụng. Thay vào đó, ông lý giải cơ chế của khổ đau: khi tâm bất an, chúng ta dễ nhìn sai sự việc; khi nội tâm sáng tỏ, nỗi khổ tự nhiên giảm bớt mà không cần gồng mình vượt qua.
Bên cạnh đó, sa môn Thích Pháp Hòa cũng chia sẻ những câu chuyện đời thường mà thầy từng được gặp, được nghe trên hành trình tu tập và giảng pháp của mình: đó là một người luôn sợ ánh mắt người khác vì từng bị phán xét, một người tự trách chỉ vì lỗi nhỏ, hay một người sống trong cảm giác bị bỏ rơi dù thực tế chẳng ai rời bỏ họ... Những ví dụ giản dị ấy cho thấy khổ đau thật ra không nằm ở hoàn cảnh mà ở cách ta hiểu hoàn cảnh.
 |
| Hai cuốn sách Chia sẻ từ trái tim và Con đường chuyển hóa. |
Theo tác giả, khả năng chuyển hóa không đến từ nỗ lực phủ nhận cảm xúc hay kìm nén suy nghĩ, mà từ việc nhận biết chúng đang vận hành như thế nào. Khi ta đủ bình tĩnh để quan sát cảm xúc, thay vì bị kéo theo bởi cảm xúc, vòng xoáy tiêu cực sẽ tự giảm tốc. Khoảnh khắc ta trở về với hơi thở và nhận diện rõ điều mình đang trải qua, những “bộ phim bi kịch” mà tâm trí tự dựng cũng dần mất đi sức ảnh hưởng.
Nếu mỗi ngày bạn cảm thấy mệt mỏi vì những điều chưa xảy ra nhiều hơn những điều đang diễn ra, có lẽ điều bạn cần không phải một lời khuyên mạnh mẽ lên hay một cú hích để thay đổi, mà chỉ là một khoảng dừng nhỏ để nhìn lại chính mình. Bởi chỉ khi hiểu được nguồn gốc của nỗi bất an, ta mới có thể bước ra khỏi chúng. Như tác giả nhấn mạnh: "Nếu sống mà không có tỉnh giác, không rõ biết vị trí, hoàn cảnh hiện tại của mình, mình sẽ tự làm khổ mình và làm phiền người khác".
Đọc được sách hay, hãy gửi review cho Tri Thức - Znews
Bạn đọc được một uốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Tri Thức - Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: books@znews.vn. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.
Trân trọng.
