Sa mạc như trong 'Dune: Hành tinh cát' liệu có sự sống?

Arrakis trong Dune là hành tinh toàn cát, không có mưa. Ảnh: Warner Bros.

Tác giả Frank Herbert lần đầu giới thiệu Arrakis trong tiểu thuyết Dune vào năm 1965. Đó là một hành tinh đầy cát, không có mưa hay sông hồ, biển cả. Cuốn sách được chuyển thể thành phim điện ảnh, do Denis Villeneuve cầm trịch. Phần thứ hai của tác phẩm vừa ra mắt cách đây không lâu.

Từ chi tiết trong sách, các nhà khoa học đã mô phỏng và thực nghiệm để kiểm tra xem con người có thể tồn tại trên Arrakis hay không.

Khí hậu Arrakis thế nào?

“Có nhiều yếu tố khiến Trái Đất có con người sinh sống. Điều kiện cơ bản bao gồm khí quyển, khoảng cách tới mặt trời và lượng nước có sẵn”, Amy J.Kreykes, Chuyên gia y học hàng không vũ trụ tại đại học Texas cho biết.

Một chút sai lệch ở các yếu tố nói trên cũng thể khiến môi trường trở thành kẻ thù của nhân loại. Hành tinh Arrakis trong Dune có những con giun cát khổng lồ, hương dược giúp du hành giữa các vì sao và hai mặt trăng. Tuy nhiên, nó không khác hoàn toàn Trái Đất.

Hành tinh Arrakis trong giả lập khí tượng. Ảnh: Converstation.

Khi phần một của Dune ra mắt hồi 2021, nhà khí tượng học Alexander Farnsworth, đang làm việc tại Đại học Bristol và một số chuyên gia khác, đã giả lập môi trường của hành tinh trong phim. Họ nhập mọi thứ được mô tả trong Bách khoa toàn thư Dune, gồm đặc điểm địa lý, khí quyển và thiên văn học.

Một số chỗ được các nhà khoa học chỉnh sửa lại, như khác biệt thời tiết tại cực và gần xích đạo Arrakis. Nhìn chung, Farnsworth thể hiện sự ấn tượng với thế giới chi tiết mà Frank Herbert tạo ra. “Điều làm tôi ngạc nhiên nhất là độ chính xác khi tác giả hình dung ra một thế giới sa mạc mà không cần siêu máy tính hay trình giả lập nào”, ông nói.

Dựa trên các tính hoán của đội ngũ, Farnsworth cho rằng con người hoàn toàn có thể sống trên Arrakis. Mặc dù việc đó không mấy dễ chịu.

Thách thức sự sống

Vấn đề đầu tiên của Arrakis là thiếu nước. Theo quy tắc số 3, con người không thể sống sau 3 phút ngừng thở, 3 ngày không uống nước và 3 tuần thiếu thức ăn. Để tồn tại ở một hành tinh không có biển, hồ hay suối nhỏ, người Fremen phải mặc sa phục. Nó có thể hút mồ hôi và chất dịch để biến thành nước uống.

Giải pháp như thế không phải hoàn toàn viển vông.

Seth Collins Hawkins, chuyên gia y học hoang dã của Đại học Wake Forest, cho rằng không gian là môi trường thiếu nước khắc nghiệt nhất. Nhưng con người vẫn tồn tại được nhờ cách tái chế 85% nước tiểu của phi hành gia để uống.

Sa phục với nhiều công nghệ là trang bị quan trọng để sống được trên Arrakis. Ảnh: Warner Bros.

Nhiệt độ cũng là một trong những kẻ thù của con người trên Arrakis. “Bạn có thể chết vì say nắng trước khi mất hết nước”, Hawkins nói.

Không giống như trong sách, mô hình khí tượng của Farnsworth chỉ ra rằng gần xích đạo sẽ đảm bảo khí hậu ôn hòa hơn cho con người. Những tháng nóng nhất ở vùng này vào khoảng 45 độ C. Nhiệt độ cao xuất hiện tại hai cực, khi mùa hè lên đến 70 độ C. Trong khi mùa đông có thể xuống còn -70 độ C.

Arrakis có phân bố khí hậu khác Trái Đất vì hai vùng cực có độ ẩm khí quyển cao, tạo mây và hiệu ứng nhà kính. Phần mềm giả lập chỉ ra hành tinh này vẫn có một ít mưa ở gần hai vùng cực. Điều này trái ngược với mô tả hoàn toàn không mưa của tác giả.

Con người nên sống quanh xích đạo của hành tinh cát. Họ chủ yếu hoạt động vào ban đêm, khi nhiệt độ giảm xuống và trú ẩn khi mặt trời hoạt động. “Điều đáng sợ nhất khi ở ngoài đó là say nắng. Não có thể bị ‘nấu chín’. Nhiệt độ cơ thể vượt ngưỡng 41 độ C”, Hawkins cho biết.

Công nghệ hiện đại có thể giúp nhiều cho con người. Một số loại vải vừa thoáng khí và chặn bức xạ nhiệt. Những chiếc quạt hoặc máy điều hòa nhỏ gọn cũng cần thiết trong trường hợp này.

Mô tả của Frank Herbert cho thấy Arrakis có bầu khí quyển tương tự Trái Đất. Nó có áp suất gần bằng, ít nitơ và nhiều oxy hơn. Điều kiện này đủ cho con người sinh sống sau một thời gian cơ thể tự điều chỉnh. Tuy nhiên, khác biệt cũng có thể gây ra một số bệnh tật.

Tổng thể, các nhà khoa học cho rằng hoàn toàn có thể sống ở một nơi như Arrakis, dù không dễ chịu. Công nghệ sẽ giúp việc này dễ dàng hơn với các giải pháp lọc nước, chặn nhiệt.