Chính phủ vừa ban hành Quyết định quy định về dự báo, cảnh báo, truyền tin thiên tai và cấp độ rủi ro thiên tai. Theo đó, các loại hình thiên tai được quy định gồm: bão, áp thấp nhiệt đới trên Biển Đông hoặc xoáy thuận nhiệt đới nằm ngoài Biển Đông nhưng khả năng di chuyển vào khu vực này; mưa lớn, lũ quét, ngập lụt, sạt lở...
Ngoài ra, các loại hình khác thường xuyên xảy ra và tác động đến cuộc sống người dân, cũng được quy định trong nhóm thiên tai gồm: nắng nóng, hạn hán, xâm nhập mặn, sạt lở đất, sụt lún đất do hạn hán, gió mạnh, sương mù trên Biển Đông và đất liền Việt Nam; nước dâng; lốc, sét, mưa đá, rét hại, sương muối trên lãnh thổ Việt Nam.
Bên cạnh đó, một số loại hình ít xảy ra tại Việt Nam nhưng cũng được quy định trong nhóm thiên tai là: cháy rừng, động đất, sóng thần ở những vùng biển xa có khả năng ảnh hưởng đến Việt Nam.
Miền Trung Việt Nam thường xuyên là nơi hứng chịu ảnh hưởng của nhiều cơn bão gây lũ quét, sạt lở, thiệt hại nặng nề. Ảnh: Phạm Ngôn. |
Theo đó, Quyết định cũng có nội dung về xác định cấp độ rủi ro thiên tai. Cụ thể, rủi ro thiên tai được phân cấp căn cứ vào cường độ, phạm vi ảnh hưởng, khu vực chịu tác động trực tiếp và khả năng gây thiệt hại của thiên tai.
Cấp độ rủi ro thiên tai được phân tối đa thành 5 cấp, xác định cho từng loại thiên tai và công bố cùng nội dung bản tin dự báo, cảnh báo về thiên tai.
Trên bản đồ, cấp độ rủi ro thiên tai được biểu hiện bằng màu: cấp 1 màu xanh dương nhạt là rủi ro thấp; cấp 2 màu vàng nhạt là rủi ro trung bình; cấp 3 màu da cam là rủi ro lớn; cấp 4 màu đỏ là rủi ro rất lớn; cấp 5 màu tím là rủi ro ở mức thảm họa.
Trong đó, rủi ro thiên tai do áp thấp nhiệt đới, bão được phân thành 3 cấp (từ cấp 3 đến cấp 5); rủi ro thiên tai do lốc, sét, mưa đá được phân thành 2 cấp (cấp 1 và cấp 2); rủi ro thiên tai do mưa lớn được phân thành 4 cấp (từ cấp 1 đến cấp 4);...
Cấp độ rủi ro của hai hay nhiều thiên tai xảy ra đồng thời hoặc liên tiếp, có thể điều chỉnh tăng lên 1 cấp dựa trên tác động của thiên tai. Trong trường hợp có nguy cơ xảy ra thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản, cấp độ rủi ro có thể được xem xét tăng lên hai cấp, cao nhất là cấp 5.
Ngoài ra, Quyết định của Chính phủ cũng quy định tần suất phát các bản tin cảnh báo tương ứng về mức độ rủi ro, ảnh hưởng của các loại hình thiên tai.
Theo đó, với tin bão trên Biển Đông hoặc bão khẩn cấp, cơ quan khí tượng phải phát liên tục 8 bản tin một ngày. Từ 2h đến 23h, cứ cách 3 giờ, bản tin cảnh báo thiên tai phải được cập nhật một lần.
Trên thực tế, ngành khí tượng ít khi ghi nhận những cơn bão đổ bộ Việt Nam có cấp độ rủi ro đạt cấp 5. Gần nhất, cơn bão Tembin quần thảo trên Biển Đông vào tháng 12/2017 từng được nhận định có rủi ro thiên tai đạt cấp thảm họa khi dự báo đổ bộ vào đất liền với sức gió mạnh cấp 13, giật cấp 15.
Trong đợt mưa lũ lịch sử miền Trung năm 2020, cơn bão số 9 (Molave) hình thành trên Biển Đông vào tháng 10 được đánh giá mang cấp độ rủi ro thiên tai cấp 4 (rủi ro rất lớn) khi đổ bộ đất liền với sức gió mạnh cấp 10-11.