 |
Khi Arsenii Frolov mở một cơ sở cho thuê không gian làm việc chung ở thị trấn nghỉ mát Antalya trên bờ biển Địa Trung Hải của Thổ Nhĩ Kỳ một năm trước, ông chưa bao giờ nghĩ rằng một cuộc xung đột sẽ nổ ra ở châu Âu và làm thay đổi công việc kinh doanh của ông.
“Ngay sau khi xung đột bắt đầu, có một làn sóng nhu cầu (thuê chỗ làm việc) lớn trong 3 tuần đầu tiên”, Frolov nói với Nikkei Asia. "Không gian của tôi đã đạt công suất tối đa 25 đến 30 người trong ngày, trong khi số người thuê trung bình hàng ngày trước kia của chúng tôi là khoảng 10 người. Tôi đang tìm một vị trí tốt để mở chi nhánh lớn hơn, gấp đôi so với cơ sở hiện tại".
Frolov cho biết nhu cầu tìm kiếm không gian làm việc chung đó phần lớn đến từ người lao động trong lĩnh vực công nghệ từ cả Nga và Ukraine. Họ chiếm 70% đến 80% khách hàng của ông.
Nhưng đó chỉ là một mảnh ghép rất nhỏ cho thấy Thổ Nhĩ Kỳ - một quốc gia trung lập - đang thu hút lao động, dòng tiền từ cả hai nước giao tranh.
Chính sách trung lập
Một mặt, Thổ Nhĩ Kỳ đã hỗ trợ Ukraine kể từ đầu cuộc xung đột. Trước khi chiến sự xảy ra, họ đã bán thiết bị bay không người lái có vũ trang cho Kyiv.
Ngay sau khi Nga đưa quân vào Ukraine, Thổ Nhĩ Kỳ đã đóng cửa eo biển Dardanelles và Bosphorus - lối vào biển Đen quan trọng về mặt chiến lược - đối với tất cả hải quân. Họ cũng cấm máy bay quân sự Nga vào không phận của mình, giúp hạn chế hiệu quả một số lựa chọn mà Nga có thể sử dụng để tăng cường tấn công.
Cả ba nước đều có đường biên giới dọc biển.
 |
| Cơ sở cho thuê không gian làm việc chung của Arsenii Frolov ở Antalya, Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh: Nikkei Asia. |
Mặt khác, Thổ Nhĩ Kỳ từ chối ký các lệnh trừng phạt rộng rãi của phương Tây nhắm vào Nga - nhà cung cấp năng lượng, ngũ cốc và khách du lịch chính cho đất nước. Nhấn mạnh mong muốn trở thành nhà hòa giải giữa hai bên, nước này đã tổ chức hai vòng đàm phán giữa các quan chức hàng đầu của Nga và Ukraine.
Cuối tháng trước, Ngoại trưởng Mevlut Cavusoglu khẳng định đất nước chỉ tuân theo các lệnh trừng phạt do Liên Hợp Quốc đưa ra. Ông nói rằng việc áp đặt các lệnh trừng phạt khác sẽ làm mất đi vị thế của Thổ Nhĩ Kỳ với tư cách là bên hòa giải. "Chúng tôi không ký vào các lệnh trừng phạt, nhưng chúng tôi cũng sẽ không để cho bên nào lợi dụng mình để lách lệnh trừng phạt".
Tại không gian làm việc chung của mình ở quận Konyaalti của Antalya, Frolov cho biết chưa có vụ ẩu đả hay tranh cãi nào giữa khách hàng người Nga và người Ukraine của ông. Hầu hết họ đều tập trung vào công việc, đeo tai nghe và chú tâm vào máy tính. Một số người thậm chí đã trở thành bạn tốt của nhau.
Sự hòa thuận tương tự có thể được nhìn thấy ở những nơi khác như Konyaalti, nơi rất nhiều ôtô hạng sang mang biển số Nga hoặc Ukraine đi trên đường phố, trong khi cờ của Ukraine và Thổ Nhĩ Kỳ được treo trên cửa sổ hoặc ban công.
Thiệt thòi với người địa phương
Tuy nhiên, không phải mọi người đều hoàn toàn hài lòng với làn sóng người Nga và Ukraine sang Thổ Nhĩ Kỳ.
Kartal Bayraktar và vợ bán tất tại một chợ ở Konyaalti. Ông cho biết người Nga chiếm khoảng 30% khách hàng của mình, 10% là người Ukraine, và số lượng khách của họ đang tăng nhanh. Dù điều này không tệ đối với công việc kinh doanh, Bayraktar nói rằng vợ chồng ông đang bị ảnh hưởng theo cách khác: Tiền thuê nhà.
 |
Giá nhà ở Thổ Nhĩ Kỳ đã tăng hơn gấp đôi so với một năm trước do lạm phát tăng vọt, lên tới 73% vào tháng 5. Giờ đây, nhu cầu bất động sản từ người nước ngoài tăng đột biến đang làm gia tăng thêm nỗi lo của người dân địa phương ở một số thành phố và quận.
Bayraktar cho biết chủ nhà của ông đã đòi tăng gấp 4 lần tiền thuê cho một căn hộ cũ 2 phòng ngủ, rộng 85 m2 ở Konyaalti, và thậm chí còn cho rằng đó là một yêu cầu hợp lý. Hiện vợ chồng ông đã quyết định rời khỏi căn hộ, và chủ nhà nói rằng ông sẽ cho thuê nó với giá 8.000 lira Thổ Nhĩ Kỳ (468 USD) một tháng, gấp hơn 7 lần so với giá Bayraktar từng trả.
Berat Akyurt, đại diện một công ty bất động sản ở Konyaalti, cho biết công ty ông đang chứng kiến nhu cầu mua và thuê nhà cao chưa từng thấy, chủ yếu là từ người Nga và Ukraine.
Nhu cầu tăng mạnh khiến một số chủ nhà hiện yêu cầu khách thuê trả tiền cho cả năm và trả trước 6 tháng tiền cọc. Trong khi người Nga và Ukraine sẵn sàng và có khả năng chi trả khoản này, con số đó vượt quá khả năng của hầu hết người dân địa phương, Akyurt nói.
Người Nga cũng đứng đầu danh sách người nước ngoài mua nhà ở Thổ Nhĩ Kỳ lần đầu tiên vào tháng 4, với 1.152 giao dịch. Người Ukraine đứng thứ năm với 263 giao dịch trong tháng 4.
Thổ Nhĩ Kỳ là điểm đến quen thuộc của nhiều người Nga và Ukraine. Năm 2019, trước đại dịch, đất nước đã thu hút 7 triệu người Nga và 1,5 triệu người Ukraine, trở thành điểm đến du lịch hàng đầu của cả hai nhóm.
Một số người mua nhà cũng bị thu hút do Thổ Nhĩ Kỳ đề nghị cấp quốc tịch cho người nước ngoài chi tiêu tổng cộng ít nhất 250.000 USD cho một hoặc nhiều căn nhà. Con số đó sẽ được nâng lên 400.000 USD kể từ ngày 13/6, Akyurt cho biết.
Ông dẫn chứng một khách hàng là công dân Nga, kỹ sư làm việc trong lĩnh vực dầu mỏ ở Nam Mỹ, đã xem xét mua nhà vào tháng 4 để lấy quốc tịch Thổ Nhĩ Kỳ. Người đàn ông cho biết tài khoản ngân hàng ở nước ngoài của mình đã bị khóa do các lệnh trừng phạt.
 |
| Theo Kartal Bayraktar, khoảng 40% khách hàng hàng tuần của ông tại chợ ở Antalya là công dân Nga và Ukraine. Ảnh: Nikkei Asia. |
Thân thiện với doanh nghiệp
Sự thân thiện của Thổ Nhĩ Kỳ đối với công dân Nga và Ukraine cũng đang thu hút các doanh nghiệp.
Tổng cộng 136 công ty có vốn của Nga đã được thành lập tại Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng 4, theo dữ liệu từ Liên đoàn các Phòng Thương mại và Sở giao dịch hàng hoá Thổ Nhĩ Kỳ (Union of Chambers and Commodity Exchanges of Turkey). Con số này cao gấp đôi so với hồi tháng 3, và gấp 9 lần so với mức trung bình hàng tháng của năm ngoái. Trong khi đó, 22 công ty được thành lập với vốn của Ukraine vào tháng 4.
Izzet Ekmekcibasi, người đứng đầu Hội đồng Kinh doanh Thổ Nhĩ Kỳ - Nga ở Istanbul, nhận xét: “Vị trí địa lý của Thổ Nhĩ Kỳ luôn là điểm thu hút đối với các nước Nga, Ukraine và Trung Á do có mối liên hệ với EU, Trung Đông, v.v.”.
“Chúng tôi có kinh nghiệm kinh tế thị trường lâu dài, vì vậy họ nghĩ Thổ Nhĩ Kỳ có thể đóng vai trò như một bàn đạp. Chúng tôi chỉ đang tìm cách đóng góp cho hòa bình và thương mại. Cả hai nước đều là bạn của chúng tôi. Chúng tôi đang tìm cách để không làm tổn thương bất kỳ ai trong số họ”, ông nói thêm.
 |
Một nguồn tin khác của Nikkei Asia hiểu về thủ tục thành lập công ty ở Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng những con số chính thức có thể chỉ là phần nổi của tảng băng trôi, vì nhiều chủ doanh nghiệp Nga muốn tránh bị coi là "công ty Nga".
Trong một số trường hợp, các chủ doanh nghiệp có thể chọn hoạt động một cách không chính thức thông qua đối tác kinh doanh Thổ Nhĩ Kỳ, và không tiết lộ nguồn gốc Nga của họ để tránh phản ứng dữ dội.
Các công ty khác đang chuyển một phần hoạt động của họ đến Thổ Nhĩ Kỳ trong ngắn hạn.
Alexander, kỹ sư phần mềm người Nga, cho biết anh là nhân viên công nghệ thông tin của một tổ chức tài chính châu Âu, và là một trong 50 người tạm thời được chuyển đến Istanbul từ Nga. Tổ chức nói với họ rằng động thái này là do "rủi ro trong nước ngày càng cao", cũng như để nắm bắt "lợi thế" làm việc ở nước ngoài.
Alexander cho hay nhiều công ty Nga đang cử nhân viên công nghệ thông tin của họ đến các nước trung lập như Thổ Nhĩ Kỳ, Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất hay Israel.
Một đồng nghiệp của anh đoán về lý do công ty chuyển địa điểm hoạt động: "Thổ Nhĩ Kỳ gần với Nga, có các chuyến bay thường xuyên, dễ sinh sống và quan trọng nhất là không cần thị thực cho cư trú ngắn hạn".
Dẫu vậy, hoạt động ngân hàng vẫn gặp nhiều thách thức, do các tổ chức tài chính lưỡng lự trước lệnh trừng phạt quốc tế.
Một giám đốc điều hành cấp cao cho biết ngân hàng của ông không mở bất kỳ tài khoản nào cho công dân Nga do chính sách của đối tác nước ngoài về vấn đề này. Chỉ có một số rất nhỏ ngân hàng trong nước mở tài khoản tiền Thổ Nhĩ Kỳ cho công dân Nga có giấy phép cư trú và đã trải qua kiểm tra lý lịch nghiêm ngặt để tránh phạm phải các lệnh trừng phạt của Mỹ hoặc EU.
 |
| Các cửa hàng kinh doanh tiền điện tử và cơ sở thuộc hệ thống chuyển tiền của Nga đang mọc lên nhanh chóng ở Antalya, Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh: Nikkei Asia. |
Tuy nhiên, người lao động Nga vẫn có thể xoay xở ở Thổ Nhĩ Kỳ.
Frolov, chủ không gian làm việc chung, cho biết nhiều khách hàng Nga của ông sử dụng tiền điện tử hoặc hệ thống chuyển tiền của Nga, cũng như tiền mặt, trong giới hạn cho phép của Nga.
Do đó, các cửa hàng kinh doanh tiền điện tử đã nhanh chóng mọc lên ở Antalya. Nhân viên tại một cửa hàng nói với Nikkei Asia rằng 90% khách hàng của họ hiện là người Nga và Ukraine, và những khách hàng này chủ yếu có xu hướng sử dụng các loại tiền điện tử ổn định.
Người này cũng nói rằng hàng chục cửa hàng kinh doanh tiền điện tử đã mọc lên ở Antalya kể từ khi xung đột nổ ra, và cửa hàng mà ông làm việc sẽ sớm mở một chi nhánh khác trong thành phố.
