Philippines và Trung Quốc hôm 20/11 đồng ý hợp tác phát triển nguồn năng lượng ở Biển Đông, với cam kết của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình rằng Bắc Kinh sẽ làm việc với Manila để "xử lý các vấn đề bất đồng" tại vùng biển tranh chấp.
Ông Tập đang ở thăm Philippines, đánh dấu lần đầu tiên sau 13 năm một chủ tịch Trung Quốc đến thăm Philippines, đồng minh hiệp ước của Mỹ. Manila là điểm dừng chân cuối cùng trong chuyến công du của ông Tập qua 3 nước châu Á, nơi ông tiếp tục đưa ra những đề nghị cho vay ưu đãi đồng thời đề cao thương mại tự do giữa lúc cuộc cạnh tranh địa chính trị Mỹ - Trung đang có những diễn biến căng thẳng.
 |
| Ông Tập và ông Duterte trong cuộc gặp tối 20/11 tại Manila. Ảnh: Reuters. |
Philippines và Trung Quốc đã ký kết 29 thỏa thuận vào tối 20/11, bao gồm bản ghi nhớ về việc hợp tác khai thác dầu khí. Tuy nhiên, đây không phải là thỏa thuận khai thác dầu khí chung, vốn được trông đợi là điểm nhấn đáng chú ý trong chuyến thăm lần này của ông Tập, theo Inquirer.
Một nguồn thạo tin nói thỏa thuận này chứa đựng "các nguyên tắc cơ bản" và không chỉ ra vị trí mà hai nước dự định hợp tác khai thác chung ở Biển Đông.
Hiện chưa rõ biên bản ghi nhớ này khác biệt ra sao so với dự thảo thỏa thuận khung về khai thác dầu mỏ và khí đốt, vốn được quan chức Philippines chuẩn bị trước chuyến thăm của ông Tập. Thông tin về dự thảo thỏa thuận này bị rò rỉ đã kéo theo sự phản đối bên trong Philippines.
Trong phát biểu của mình, Tổng thống Duterte không đề cập đến thỏa thuận phát triển dầu khí, nhưng nói ông và ông Tập đã thảo luận "những mối quan ngại chung về quốc phòng, hợp tác an ninh và hàng hải, thực thi pháp luật, tội phạm xuyên quốc gia và tăng cường hợp tác chống ma túy".
"Tôi hài lòng với đà phát triển tích cực hiện tại trong quan hệ Philippines - Trung Quốc", ông nói, khẳng định hai nước giờ đây "tin cậy và tin tưởng sâu sắc".
 |
| Chuyến thăm của ông Tập đánh dấu lần đầu tiên sau 13 năm một chủ tịch Trung Quốc thăm Philippines. Ảnh: Reuters. |
Hợp tác khai thác dầu khí với Trung Quốc là vấn đề gây tranh cãi tại Philippines khi có những cảnh báo rằng một thỏa thuận như vậy có thể giúp củng cố yêu sách lãnh thổ phi lý của Trung Quốc ở Biển Đông. Một ngày trước cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo, các thượng nghị sĩ thuộc phe đối lập tại Manila đã yêu cầu Tổng thống Duterte tiết lộ nội dung cụ thể của kế hoạch này.
"Ký thỏa thuận với Trung Quốc sẽ khiến Philippines phải công nhận việc 'đồng sở hữu' phi pháp với Trung Quốc", nhóm nghị sĩ nói trong một nghị quyết hôm 19/11.
Philippines, vốn là đồng minh truyền thống của Mỹ tại khu vực, đã xích lại gần hơn với Trung Quốc dưới thời ông Duterte để đổi lấy các lợi ích kinh tế. Hai bên đã ký các thỏa thuận trị giá 24 tỷ USD nhân chuyến thăm Bắc Kinh của tổng thống Philippines tháng 10/2016.
Tuy nhiên đến nay, chỉ một phần nhỏ (khoảng 140 triệu USD) trong 24 tỷ USD này được triển khai, đặt ra cho Manila những câu hỏi lớn về cam kết của Bắc Kinh cũng như chính sách của ông Duterte.
