Rạng sáng 12/1, Liverpool có trận đấu với Tottenham Hotspur trong khuôn khổ vòng 22 giải Ngoại hạng Anh mùa 2019/20.
Được kỳ vọng sẽ phá vỡ chuỗi bất bại của Liverpool, tuy nhiên "gà trống" đành nhận thất bại sau bàn thắng duy nhất của Roberto Firmino ở phút 37. Thầy trò Jose Mourinho suýt có bàn gỡ với 2 cơ hội nguy hiểm dành cho Son Heung-min và Giovani Lo Celso nhưng đều không thành công.
Đi trước đối thủ một bước
Những ai theo dõi trận đấu có thể thấy Liverpool đã ngăn chặn mọi nỗ lực của Tottenham. Khi Dele Alli có bóng ở giữa sân, 10 cầu thủ Liverpool đã lùi về, vây quanh các cầu thủ Spurs và không cho họ bất cứ cơ hội.
 |
| 10 cầu thủ Liverpool tạo thành một khối khép kín ở nửa sân, không cho Spurs cơ hội tấn công. |
Các cầu thủ áo đỏ tạo thành một khối khép kín, giữ đều cự ly không quá 18 mét. Với cách chơi này, Liverpool tiếp tục xây chắc ngôi đầu khi có 64 điểm sau 22 vòng đấu, trở thành đội có nhiều điểm nhất sau 38 vòng liên tiếp (tính cả mùa giải trước) trong lịch sử Ngoại hạng Anh với 104 điểm, gồm 33 thắng, 5 hòa và không có thất bại.
Không chỉ vậy, Liverpool còn là đội có hàng thủ tốt nhất hiện tại khi chỉ để thủng lưới 14 bàn, kém đội thứ nhì 8 bàn. Kỷ lục đó bắt nguồn từ dữ liệu kiểm soát bóng của họ.
Phần lớn đội bóng đều có bộ phận phân tích dữ liệu cầu thủ, song rất ít khi họ sử dụng chúng để điều chỉnh ngay trong trận đấu.
Dữ liệu khoa học được phân tích như thế nào?
Ian Graham, Tiến sĩ vật lý lý thuyết tại Đại học Cambridge, là người tạo ra những con số dữ liệu tinh vi cho mỗi cầu thủ. Chúng giúp ban huấn luyện đưa ra chỉ đạo để các cầu thủ kiểm soát bóng ở mọi nơi trên sân.
Liverpool là một trong những câu lạc bộ lớn đầu tiên đưa phân tích số liệu vào công tác huấn luyện. Khi Klopp còn huấn luyện đội Dortmund của Đức, ông chưa bao giờ nghĩ đến việc này mà chỉ tập trung hoàn toàn vào yếu tố chuyên môn trên sân.
Tháng 11/2015, sau trận thua 0-2 của Dortmund trước đối thủ yếu hơn là Mainz, Klopp đến gặp Ian Graham, người sau này trở thành giám đốc nghiên cứu của Liverpool.
 |
| Liverpool ăn mừng chức vô địch FIFA Club World Cup lần đầu tiên trong lịch sử. Ảnh: Goal.com. |
Trong cuộc gặp, Graham đã đưa ra hàng loạt nghiên cứu về số đường chuyền tạo cơ hội, số lần dứt điểm và tắc bóng của các cầu thủ Dortmund. Hầu hết thống kê của Graham cho thấy Dortmund tạo ra vô số cơ hội nguy hiểm, song vẫn chịu thua trước nhiều đối thủ. Ông cho rằng Dortmund đã có thể kết thúc giải ở vị trí á quân chứ không phải hạng 7.
Trên thực tế, Graham chưa xem bất cứ trận đấu nào của Dortmund, kể cả trực tiếp lẫn xem lại. Tất cả những gì ông cần là số liệu.
Tim Waskett, nhà vật lý thiên văn và Will Spearman, người có bằng tiến sĩ triết học, là hai thành viên nhóm khoa học dữ liệu của Liverpool. Cả 2 đã chia sẻ về việc phân tích dữ liệu kiểm soát sân, được thể hiện trong bức ảnh đồ họa dưới đây.
 |
| Bức ảnh cho thấy khu vực được kiểm soát bởi cầu thủ 2 đội. |
Trong hình ảnh trên, cầu thủ được khoanh màu vàng đang có bóng và về cơ bản, đồng đội của anh có thể kiểm soát các khu vực màu xanh, trong khi màu đỏ chủ yếu được kiểm soát bời đối thủ. Cầu thủ được khuyến khích chuyền bóng cho đồng đội đang đứng trong những khu màu xanh.
Waskett cũng chứng minh rằng với dữ liệu thu thập trong trận đấu và dữ liệu theo dõi, ông có thể đánh giá mỗi hành động trên sân ảnh hưởng đến xác suất ghi bàn như thế nào.
 |
| Dữ liệu kiểm soát sân của Liverpool cho thấy khu vực nào trên sân là tốt nhất để di chuyển. |
Trong hình ảnh trên, chấm màu đỏ tương ứng với cầu thủ Liverpool, còn miền màu đỏ là khu vực họ có thể di chuyển đến sớm hơn đối thủ (chấm màu xanh). Tất cả dữ liệu được phân tích để cho ra xác suất ghi bàn (EPV). Trong ảnh trên, tỉ lệ đó là 1,3% trong 15 giây nếu trái bóng đặt ở vị trí như trong ảnh (chấm màu vàng). Trong bóng đá, cơ hội ăn bàn ảnh hưởng tới kết quả trận đấu lớn hơn nhiều so với các môn thể thao khác.
Tóm lại, những thông số trên giúp Liverpool nắm được lợi thế so với đối thủ vốn không có, hoặc không phân tích dữ liệu này.
Dữ liệu ảnh hưởng lớn đến trận đấu
Tất cả dữ liệu phân tích được chuyển đến huấn luyện viên trưởng Klopp. Ông là người xem xét, đánh giá và đưa ra quyết định cuối cùng về những thay đổi.
Sau 22 vòng Ngoại hạng Anh mùa này, "Quỷ đỏ vùng Merseyside" chỉ phải đối mặt 55 cú sút trúng mục tiêu, trong khi Chelsea là 65 và Manchester City lên đến 70. Dần đến cuối trận, hàng phòng ngự của Liverpool đã điều chỉnh dựa trên dữ liệu về khu vực kiểm soát bóng của đối thủ, giúp họ giữ sạch lưới mặc cho đối phương tấn công dồn dập.
Về mặt tấn công, cặp hậu vệ cánh Trent Alexander-Arnold và Andy Robertson được bố trí để chuyền bóng cho nhau dù chơi ở 2 cánh đối diện. Hành động khác thường nhưng hoàn toàn có lý do xuất phát từ dữ liệu kiểm soát sân và các khu vực được coi là nguy hiểm.
Đây là dữ liệu đường chuyền của Alexander-Arnold trong trận thắng 2-1 của Liverpool trước Spurs tại vòng 10 diễn ra ngày 27/10/2019. Những đường chuyền chéo chính xác cho thấy chúng là hành động được tính toán từ trước.
 |
| Những đường chuyền của Alexander-Arnold trong trận đấu với Tottenham trên sân Anfield. Ảnh: Wyscout. |
Những năm qua, hàng tiền vệ của Liverpool không được đánh giá cao vì thiếu sáng tạo, nhưng sẽ ra sao nếu chúng được thay đổi bởi dữ liệu kiểm soát bóng?
Tại Liverpool, rủi ro mất bóng thường đến từ hậu vệ cánh, trong khi tiền vệ trung tâm dưới thời Klopp vẫn giữ kỷ luật và tập trung cao. Bộ phận dữ liệu của Liverpool đã nhìn thấy điều này và kết luận giữa sân là phần quan trọng nhất cần bảo vệ, do đó 2 tiền vệ là Jordan Henderson và Gini Wijnaldum có xu hướng chơi an toàn hơn. Mặt khác, cặp tiền đạo trái phải và khoảng trống phía sau hậu vệ đối phương được xem là hiệu quả nhất khi tấn công.
Hiệu quả đã đến, Liverpool giờ là đội bóng có lối chơi quyến rũ hàng đầu thế giới. Họ kết thúc mùa giải Ngoại hạng Anh 2018/19 với vị trí á quân, kém đội vô địch Manchester City chỉ một điểm.
Không chỉ vậy, đội chủ sân Anfield còn tạo nên một trong những cuộc lội ngược dòng vĩ đại nhất lịch sử Champions League. Họ thua Barcelona 0-3 trên sân Nou Camp trong trận bán kết lượt đi, sau đó gỡ lại 4-0 trong lượt về trên sân nhà để lọt vào chung kết Champions League năm thứ 2 liên tiếp.
Liverpool cũng phải cảm ơn Graham vì là người khăng khăng muốn mua Mohamed Salah, ngôi sao sáng của đội bóng. Dù nhiều người cho rằng cầu thủ người Ai Cập không phù hợp với môi trường bóng đá Anh, Graham kiên quyết cho rằng Salah đặc biệt phù hợp với Roberto Firmino. Hè 2017, Liverpool đưa Salah về từ Roma với giá 41 triệu USD. Phần còn lại trở thành lịch sử khi Salah lập hàng loạt kỉ lục ghi bàn trong màu áo Liverpool.
 |
| Liverpool ghi bàn vào lưới Everton sau một đường chuyền dài đơn giản vượt qua hàng phòng ngự đối phương. |
Tất nhiên, chúng ta không thể biết tường tận phía sau bức màn dữ liệu của "Lữ đoàn đỏ" ra sao. Song với những gì nhà vô địch thế giới 2019 thể hiện, Liverpool đã chứng minh việc phân tích số liệu là cực kì hiệu quả trong bóng đá.
Việc sử dụng công nghệ phân tích dữ liệu đã tạo ra những thay đổi trong thể thao, nhưng với bóng đá thì chưa thực sự lớn để gọi là cách mạng. Liverpool vẫn đang là đội bóng tận dụng lợi thế nhiều nhất nhờ khoa học dữ liệu.
