 |
Tuần trước, đội ngũ của tân Tổng thống Mỹ Joe Biden đã rất nhanh chóng sa thải một số vị trí bổ nhiệm chính trị cao cấp, được Thượng viện xác nhận dưới chính quyền Trump. Những người này vẫn còn trong nhiệm kỳ sau ngày nhậm chức của ông Biden, một số trường hợp lên đến vài năm, theo Washington Post.
Song rất nhiều người trung thành với ông Trump ít tên tuổi hơn lại được phân bổ rải rác khắp chính phủ của ông Biden ở các vị trí lâu dài, cao cấp. Và việc xác định họ, chứ chưa nói đến việc loại họ, có thể là khó khăn cho dàn lãnh đạo mới.
Trong những tháng ngày cuối nhiệm kỳ của ông Trump tại Nhà Trắng, hàng chục người thuộc diện bổ nhiệm chính trị đã được chuyển sang giữ các vị trí công vụ lâu dài, cho phép họ ở lại chính phủ nhiều năm tới. Các viên chức chuyên nghiệp mới này khó bị sa thải trên cơ sở đảng phái, trừ khi chính quyền mới phát hiện họ nhận việc bất hợp pháp, không có cạnh tranh và nhờ vào đảng phái.
Giữa lúc ông Biden cố gắng thiết lập lại chính phủ để phù hợp với các ưu tiên của mình, các đảng viên Dân chủ lo ngại những người lưu nhiệm từ chính quyền Trump có thể làm suy yếu chính quyền mới khi họ chuyển sang các vị trí công vụ, vốn được hiểu là mang tính phi đảng phái.
Thực tiễn cuối nhiệm kỳ
Việc chuyển nhân viên từ địa vị bổ nhiệm chính trị sang địa vị chuyên nghiệp diễn ra vào cuối mỗi nhiệm kỳ tổng thống, và đang gây tranh cãi. Ví dụ, vào đầu nhiệm kỳ của ông Trump, các trợ lý của ông và đồng minh của họ trong Quốc hội Mỹ đã đe dọa sẽ loại bỏ bất kỳ ai được bổ nhiệm chính trị từ thời Obama, những người trước đó đã chuyển sang giữ các vị trí công vụ. Hàng chục người đã bị như vậy, hồ sơ cho thấy.
 |
| Tổng thống Mỹ Joe Biden. Ảnh: Reuters. |
Tuy nhiên, vị tổng thống vừa mãn nhiệm đang trên đà vượt qua số đảng viên Dân chủ mà chính quyền Obama trao cho các vị trí lâu dài.
Trong năm cuối cùng nhiệm kỳ, Tổng thống Barack Obama đã chuyển 29 người được bổ nhiệm chính trị sang làm các công việc chuyên nghiệp. Ông Trump đã làm tương tự với 26 người trong 10 tháng đầu năm 2020, theo dữ liệu do Văn phòng Quản lý Nhân sự cung cấp cho quốc hội Mỹ.
Chín yêu cầu nữa đang chờ các quan chức nhân sự xem xét, và dự kiến còn nữa. Quốc hội chưa nhận được dữ liệu về tháng 12 và 20 ngày đầu tiên của tháng 1, khi chính quyền sắp mãn nhiệm có xu hướng nhanh chóng "ban thưởng" cho những người được bổ nhiệm chính trị mong muốn ở lại chính phủ.
Việc thuê người được bổ nhiệm chính trị cho vị trí chuyên nghiệp phải được văn phòng nhân sự liên bang xem xét kỹ lưỡng trong năm năm sau khi người đó rời bỏ công việc mang tính đảng phái, theo Washington Post.
Những chuyển đổi như vậy cũng có thể vi phạm luật công vụ, như đã xảy ra dưới thời chính quyền George W. Bush. Khi đó, một luật sư trẻ của Bộ Tư pháp xuất thân từ Ủy ban Quốc gia đảng Cộng hòa, Monica Goodling, bị phát hiện đã phạm luật khi sử dụng chính trị để định hướng các quyết định tuyển dụng cho một loạt công việc quan trọng.
Một loạt cơ quan
Nhiều viên chức mới được tuyển dụng không được cơ quan của họ công bố. Đây có thể là thách thức cho đội ngũ phụ trách chuyển giao của ông Biden trong việc định vị những người này.
"Chính quyền Biden - Harris nhận thức rõ về những nỗ lực phút chót của chính quyền sắp mãn nhiệm nhằm chuyển những người được bổ nhiệm chính trị sang các vị trí công vụ", một viên chức phụ trách chuyển giao cho hay trong một tuyên bố.
"Chúng tôi sẽ biết thêm nhiều điều trong những tuần tới khi bắt đầu công việc nhằm khôi phục lòng tin và trách nhiệm trong chính phủ liên bang, bao gồm việc xem xét các động thái về nhân sự trong chính quyền Trump", người này nói.
 |
| Ông Trump và vợ rời Washington hôm 20/1. Ảnh: Reuters. |
Những người trung thành với ông Trump làm việc tại rất nhiều cơ quan trong chính phủ của ông Biden, bao gồm Bộ Tư pháp, Bộ An ninh Nội địa và Cơ quan Quản lý An toàn và Sức khỏe Nghề nghiệp. Nhiều người đang giữ các vai trò điều hành cấp cao. Họ có thể là công tố viên liên bang, tổng cố vấn, lãnh đạo tình báo, thẩm phán di trú.
Một số được tăng lương đáng kể khi họ đảm nhận các vị trí lâu dài trong bộ máy hành chính.
Việc thuyên chuyển như vậy đã được phê duyệt bởi Văn phòng Quản lý Nhân sự (OPM), nơi xem xét yêu cầu từ các cơ quan liên bang. Một số yêu cầu bị từ chối, khi các chuyên gia nhân sự kết luận rằng yếu tố chính trị đóng vai trò nào đó. Dữ liệu cho thấy OPM đã từ chối 14 yêu cầu của chính quyền Trump trong 11 tháng đầu năm 2020, so với 10 yêu cầu trong năm cuối cùng nhiệm kỳ thứ hai của ông Obama.
Đối với những người đã được tuyển dụng hợp lệ, việc sa thải họ ngay lập tức sẽ là khó khăn đối với đội ngũ ông Biden. Tại hầu hết cơ quan, các viên chức chuyên nghiệp có một năm thử việc - với Bộ Quốc phòng là hai năm - và trong thời gian đó họ có thể bị sa thải mà không cần lý do.
Nếu một số người trung thành với ông Trump đã vượt qua được thời gian thử việc, họ có thể được chỉ định các vai trò khác hoặc được giao ít việc để làm.
Các quan chức sắp tới tại Bộ Năng lượng đang cân nhắc xem liệu họ có thể loại bỏ ít nhất hai người được bổ nhiệm thời ông Trump hay không. Những người này vừa trở thành tùy viên ở nước ngoài để hỗ trợ hợp tác quốc tế về năng lượng.
Yêu cầu từ chức
Ông Biden có nhiều quyền kiểm soát hơn đối với những người được bổ nhiệm chính trị. Ông đã yêu cầu Tổng Y sĩ Jerome M. Adams, người được ông Trump đề cử vào năm 2017 cho nhiệm kỳ 4 năm kết thúc vào tháng 9/2021.
Tân tổng thống đã bổ nhiệm ban lãnh đạo mới tại các cơ quan y tế đóng vai trò quan trọng trong nỗ lực chống dịch, sau khi cáo buộc đội ngũ của ông Trump bịt miệng các nhà khoa học và theo đuổi mục tiêu chính trị khiến người dân phải trả giá bằng sức khỏe và sinh mạng.
 |
| Tổng Y sĩ Jerome Adams đứng cạnh ông Trump tại Nhà Trắng. Ảnh: Getty. |
Ông Biden cũng đã nhanh chóng sa thải Michael Pack, người đứng đầu cơ quan giám sát đài Voice of America (VOA) và bốn đài khác phát tin tức cho hàng triệu người ở nước ngoài, trong bối cảnh ông Pack phàn nàn về việc kiểm duyệt và can thiệp chính trị. Ông Biden cũng cách chức giám đốc và phó giám đốc của VOA sau khi họ mới nhận nhiệm vụ được vài tuần, và người đứng đầu Văn phòng Phát thanh Cuba từ chức.
Với việc sa thải tổng cố vấn Hội đồng Quan hệ Lao động Quốc gia (NLRB), Peter Robb, ông Biden đã phá vỡ tiền lệ, chấm dứt nhiệm kỳ của một nhân vật bị những người ủng hộ công nhân và liên đoàn lao động coi là kẻ thù.
Ông Robb đã từ chối từ chức khi được yêu cầu làm như vậy chỉ vài giờ sau nhiệm kỳ tổng thống mới. Yêu cầu từ chức của ông Biden đi ngược lại thông lệ mà tổng thống của cả hai đảng đã tuân theo: cho phép tổng cố vấn NLRB làm việc đến hết nhiệm kỳ. Nhiệm kỳ của ông Robb vốn kéo dài thêm 10 tháng nữa.
Tuần trước, Thư ký báo chí Nhà Trắng Jen Psaki đã được hỏi liệu ông Biden có đang tiến hành một cuộc thanh trừng chính trị hay không.
"Đó là cá nhân đã không thực hiện... các mục tiêu của NLRB, và do đó, chúng đã không còn ở vị trí của chúng nữa", bà nói. "Chúng tôi sẽ đưa ra những quyết định đó khi cần thiết".
