Lãnh đạo 2 miền Triều Tiên sẽ gặp nhau trong hội nghị thượng đỉnh lần 3 trong gần 7 thập kỷ qua. Cuộc hội đàm được kỳ vọng sẽ thiết lập hòa bình vĩnh viễn trên bán đảo, sau cuộc chiến đẫm máu kết thúc vào 65 năm trước.
Hai hội nghị thượng đỉnh trước đó vào năm 2000 và 2007 đều diễn ra tại Bình Nhưỡng. Về mặt lý thuyết, 2 miền Triều Tiên vẫn trong tình trạng chiến tranh, nên công tác chuẩn bị an ninh vô cùng phức tạp và phải được bảo đảm ở mức cao nhất.
Thỏa hiệp với Bình Nhưỡng
Nhậm chức năm 1998, Tổng thống Kim Dae Jung cho triển khai “Chính sách Ánh dương”, nhằm cải thiện mối quan hệ với Bình Nhưỡng đang ở thời điểm đối đầu rất căng thẳng. Hàn Quốc muốn lôi kéo Triều Tiên thông qua hợp tác hơn là duy trì chính sách đối đầu như hiện tại.
Tổng thống Kim Dae Jung muốn tổ chức cuộc hội đàm song phương với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Il nhằm cải thiện mối quan hệ liên Triều. Hội nghị thượng đỉnh đầu tiên đối mặt rất nhiều thách thức, đặc biệt là vấn đề an ninh và địa điểm tổ chức.
 |
| Cái bắt tay lịch sử giữa Tổng thống Hàn Quốc Kim Dae Jung và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Il tại Bình Nhưỡng vào năm 2000. Ảnh: Tân Hoa Xã. |
Một số học giả nói rằng thời điểm đó, Triều Tiên không thực sự mặn mà với việc đối thoại và đưa ra khá nhiều yêu sách buộc Hàn Quốc phải nhượng bộ. Sự khác biệt trong quan điểm, nội dung sẽ được thảo luận và công tác đảm bảo an ninh là thách thức rất lớn.
Cuộc gặp tiền trạm đầu tiên giữa quan chức 2 nước không đạt được tiến bộ đáng kể nào. Tuy nhiên với quyết tâm cải thiện quan hệ liên Triều, chính phủ Tổng thống Kim Dae Jung đã “thỏa hiệp” với một số “yêu sách” của Triều Tiên.
Hội nghị thượng đỉnh đầu được tổ chức tại Bình Nhưỡng theo yêu cầu của Triều Tiên. Kinh phí tổ chức hội nghị, khoảng 200 triệu USD, được phía Hàn Quốc bí mật chi trả trong khi thường lệ nước chủ nhà phải chịu khoản kinh phí này. Vụ việc dẫn đến một trong những bê bối chính trị lớn nhất ở Hàn Quốc.
 |
| Tổng thống Roh Moo Hyun cùng vợ Kwon Yang Suk với bước đi lịch sử qua khu vực DMZ cho hội nghị thượng đỉnh liên triều năm 2007. Ảnh: Korea Times. |
Hội nghị thượng đỉnh liên Triều đầu tiên diễn ra từ ngày 13-15/6/2000 tại Bình Nhưỡng. Ngày 15/6, hai bên ra tuyên bố chung gồm 8 điểm, trong đó tập trung vào nỗ lực giảm căng thẳng quân sự, thiết lập hòa bình vĩnh viễn, tập trung vào sự tin tưởng lẫn nhau để vượt qua sự khác biệt về hệ tư tưởng.
Tuyên bố chung được đánh giá là một thành công lớn. Tổng thống Kim Dae Jung được trao giải Nobel Hòa bình năm 2000 cho những nỗ lực cải thiện quan hệ liên Triều. Trong cuộc phỏng vấn với NK News vào năm 2015, Kim Han-jung, cựu trợ lý đặc biệt của Tổng thống Kim Dae Jung nói rằng Hội nghị thượng đỉnh liên Triều đầu tiên đã được “một nửa của thành công”.
Cuộc hành trình 3 giờ trên ôtô
Nếu thách thức lớn nhất của hội nghị thượng đỉnh liên Triều đầu tiên là đáp ứng những “yêu sách” của Triều Tiên, thì hội nghị thượng đỉnh lần 2 là bảo vệ cho đoàn xe của Tổng thống Roh Moo Hyun. Sau các cuộc gặp tiền trạm giữa quan chức hai miền, hội nghị thượng đỉnh liên Triều lần 2 tiếp tục được tổ chức tại Bình Nhưỡng từ ngày 2-4/10/2007.
 |
| Đoàn xe của Tổng thống Roh Moo Hyun vượt qua ranh giới quân sự trên đường đến Bình Nhưỡng vào tháng 10/2007. Ảnh: Getty. |
Tổng thống Roh Moo Hyun đã chọn đi đến Bình Nhưỡng bằng đường bộ. Ông trở thành tổng thống Hàn Quốc đầu tiên vượt qua ranh giới quân sự trên bộ giữa hai miền. Chiếc sedan chở Tổng thống Roh Moo Hyun và đệ nhất phu nhân Kwon Yang Sook, cùng đoàn tùy tùng hơn 200 người ngồi trên nhiều xe hộ tống và xe buýt khởi hành từ Seoul đến Bình Nhưỡng. Lộ trình kéo dài trong 3 giờ trên cao tốc nối liền khu công nghiệp Kaesong với thủ đô Bình Nhưỡng.
Công tác bảo đảm an ninh cho đoàn xe của tổng thống Hàn Quốc trở thành thách thức lớn đối với lực lượng an ninh 2 miền. Lãnh đạo các nước trên thế giới hiếm khi chọn di chuyển bằng đường bộ trong thời gian dài như thế vì lý do an ninh.
Quân đội Triều Tiên đã phong tỏa cao tốc trong thời gian đoàn xe của Tổng thống Roh Moo Hyun đi qua để đảm bảo an ninh. Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Il đón đoàn Hàn Quốc ở cửa ngõ vào thủ đô. Đoàn xe của lãnh đạo hai nước được sự chào đón nồng hậu của hàng trăm nghìn công dân Triều Tiên ở hai bên đường phố.
Ngày 4/10, nhà lãnh đạo hai miền ký bản tuyên bố hòa bình. Tài liệu này kêu gọi cuộc đàm phán quốc tế nhằm tiến tới ký hiệp định hòa bình thay cho hiệp định đình chiến. Tuy nhiên, việc Bình Nhưỡng tiến hành vụ thử hạt nhân lần thứ 2 vào năm 2009 khiến quan hệ 2 miền trở lại thế đối đầu. Ngoài ra, Tổng thống Lee Myung Bak nhậm chức từ năm 2008 đã từ bỏ chính sách Ánh dương và áp dụng chính sách cứng rắn với Bình Nhưỡng.
