Mặc dù chúng ta không ngừng cải tiến và mở rộng định nghĩa về điều bình thường, một cách tự nhiên hay qua mong muốn, nhiều người trong số chúng ta chưa bao giờ dừng lại để tự hỏi về điều đó. Chúng ta đơn thuần chỉ cho rằng điều bình thường tồn tại như một quy luật vô hình của tự nhiên, có lẽ hơi lệch sang trái hay sang phải như cách cha mẹ hay ông bà vẫn nói, nhưng thực tế không phải như vậy.

Ảnh minh hoạ. Nguồn: Kaboompics/Pexels.

Tuy nhiên, cái gọi là bình thường lại không hoàn toàn bình thường. Năm 2010, ba nhà khoa học hành vi Bắc Mỹ cho rằng các chuẩn mực khoa học ngày nay được rút ra từ một bộ phận nhỏ người trên thế giới có sự khác biệt với các nhóm được nghiên cứu vào thế kỷ 19, có thể là những người “kỳ lạ nhất trên thế giới (WEIRD)” (viết tắt của Western (người phương Tây), educated (có giáo dục), industrialised (công nghiệp hóa), rich (giàu có) và democratic (dân chủ)).

Những người này chỉ chiếm 12% dân số thế giới nhưng đóng góp 96% các nghiên cứu về tâm thần và 80% nghiên cứu về y học. Họ được cho là người da trắng, mặc dù đôi khi không phải vậy, bởi vì màu trắng được xem là gam màu trung tính liên quan đến khoa học và y học. Khoa học thời kỳ Victoria về điều bình thường là một di sản lâu dài.

Nhưng khi thuốc và biện pháp điều trị được nghiên cứu để phù hợp với người WEIRD (và người da trắng, đàn ông) thì liệu chúng có phù hợp với những người khác không? Bệnh lý có biểu hiện khác nhau giữa nam giới và nữ giới hoặc khác nhau giữa các chủng tộc khác nhau? Đến tận năm 1990, thuốc vẫn chỉ được thử nghiệm trên nam giới bởi chi phí rẻ hơn và dễ dàng hơn cho các nhà nghiên cứu do lượng hormone của nam không bị dao động như ở nữ trong nhiều trường hợp.

Vấn đề là các thuốc và biện pháp điều trị này không phải lúc nào cũng phù hợp với nữ giới. Bác sĩ Alyson McGregor đã mô tả trong Các vấn đề về giới việc kê đơn thuốc có thể bị cấm ở Mỹ do tác dụng phụ không mong muốn ở phụ nữ. Cho đến tận khi thuốc hỗ trợ giấc ngủ Ambien được phổ biến rộng rãi trên thị trường, liều dùng cho phụ nữ giảm đi một nửa là khi họ nhận thấy chuyển hóa thuốc ở nữ giới chậm hơn nam giới.

Những phụ nữ này thức dậy trong trạng thái mệt mỏi, uể oải, thuốc vẫn chưa chuyển hóa hết tiềm ẩn nguy cơ lái xe không an toàn. Nhưng tại sao điều này không được phát hiện sớm hơn?

Trong khi một số nhà khoa học vẫn hiển nhiên thừa nhận rằng những kết quả nghiên cứu bởi nhóm người WEIRD có thể khái quát cho 88% dân số còn lại của thế giới, số khác khẳng định người WEIRD có thể nằm trong nhóm "dân số ít đại diện nhất để kết luận cho cả loài người". Vậy lịch sử con người đã bị một nhóm nhỏ người dẫn dắt như thế nào xung quanh câu chuyện về cái gọi là “bình thường”?

Bằng cách khám phá lịch sử vấn đề gây tranh cãi về các tiêu chuẩn, tôi hy vọng bạn sẽ đưa ra nghi vấn không chỉ về những gì bạn cho là bình thường mà còn là giải thích tại sao chúng ta luôn sẵn lòng dùng các phán đoán đó để đánh giá mình.

Đến đây, bạn hãy quan sát điều “bình thường” lan tỏa, luồn lách vào cuộc sống của chúng ta và tác động vào chúng ta, liệu bạn có KHÁC BIỆT hay không. Giống như hầu hết mọi người, nếu bạn đã từng sợ mình khác biệt, tôi hy vọng bạn sẽ tìm thấy ở cuốn sách này sự tò mò, kích thích trí não cùng sự giải phóng bản thân.