Cuộc đua vào Nhà Trắng năm 2016 giữa ứng viên đảng Dân chủ Hillary Clinton và đối thủ đảng Cộng hòa Donald Trump đang ngày càng nóng lên. Nó không chỉ thu hút sự chú ý của người dân nước Mỹ mà còn được cả thế giới quan tâm.
Mùa bầu cử năm nay chứng kiến không ít sự kiện gây tranh cãi như bê bối email cá nhân của bà Clinton hay tỷ phú Trump liên tiếp bị cáo buộc tấn công tình dục, lộ video tục tĩu nhằm vào phụ nữ.
Trong lịch sử, nước Mỹ cũng đã trải qua nhiều cuộc bầu cử tổng thống đầy kịch tính, bất ngờ và gây nhiều tranh cãi cho đến tận ngày nay.
1800: Cuộc bầu cử bất phân thắng bại
Cuộc bầu cử năm 1800 diễn ra khi các đảng chính trị đầu tiên của Mỹ vừa hình thành. Vào thời điểm đó, quy trình bầu cử khác xa so với ngày nay. Mỗi cử tri bỏ phiếu cho hai ứng viên, người nào nhiều phiếu nhất trở thành tổng thống, người đứng thứ hai làm phó tổng thống.
Năm đó, Thomas Jefferson tranh cử với tư cách đại diện cho liên đảng Dân chủ - Cộng hòa, trong khi John Adams là ứng viên của đảng Liên bang.
Theo kế hoạch, đại biểu đảng Cộng hòa - Dân chủ sẽ bỏ phiếu để Jefferson thắng còn Aaron Burr làm phó tổng thống. Nhưng một sự hiểu nhầm trong nội bộ đã khiến cuộc bỏ phiếu cho kết quả hòa, cả Jefferson và Aaron đều giành được 73 phiếu.
Lần đầu tiên trong lịch sử, cuộc bầu cử tiếp diễn ở Hạ viện. Sau 7 ngày bỏ phiếu căng thẳng, ông Jefferson vượt lên giành chiến thắng. Sự kiện này là tiền đề cho Tu chính án số 12 trong Hiến pháp Mỹ ra đời, với quy định bầu tổng thống và phó tổng thống riêng rẽ.
 |
| Năm 1800, nước Mỹ trải qua một mùa bầu cử kịch tính giữa hai ứng viên đảng Dân chủ - Cộng hòa là Thomas Jefferson (phải) và Aaron Burr. Ảnh: History.com |
1824: Cuộc đua 'tam mã'
Đảng Liên bang đã bị giải thể và cả 4 ứng viên tổng thống đều thuộc đảng Dân chủ - Cộng hòa. Cuộc bầu cử diễn ra gay cấn khi không có ứng viên nào giành được đa số phiếu đại cử tri.
Andrew Jackson, người anh hùng trong Chiến tranh năm 1812, giành được 99 phiếu đại cử tri. Ngoại trưởng John Quincy Adams có 84 phiếu. Bộ trưởng Tài chính William Crawford đạt 41 phiếu và 37 phiếu thuộc về Chủ tịch Hạ viện Henry Clay.
Với kết quả trên, Clay bị loại, 3 ứng viên nhiều phiếu hơn tiếp tục cuộc đua ở Hạ viện. Mùa bầu cử kéo dài thêm tới hơn một tháng. Cuối cùng, nhờ được những cử tri 'ruột' của Clay ủng hộ, ông Adams giành chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu ở Hạ viện, trở thành tổng thống thứ sáu của Mỹ.
1860: Khởi đầu của sự chia rẽ
Cuộc bầu cử năm 1860 diễn ra trong bối cảnh nước Mỹ đang có những chia rẽ sâu sắc do vấn đề nô lệ. Đảng Cộng hòa phản đối chế độ nô lệ, trong khi đảng Dân chủ ở miền Nam lại ủng hộ chế độ này.
Năm 1860, đảng Cộng hòa chọn Abraham Lincoln, một người phản đối mạnh mẽ chế độ nô lệ, làm đại diện cho đảng. Trong khi đó, đảng Dân chủ đề cử Thượng nghị sỹ Stephen Douglas của bang Illinois ra tranh cử.
Đây là cuộc bầu cử có tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu thuộc diện cao nhất trong lịch sử nước Mỹ. Chiến thắng thuộc về Lincoln, người giành được đa số phiếu đại cử tri.
Tuy nhiên, cuộc bầu cử năm 1860 đáng chú ý bởi nó đã khởi đầu cho một thời kỳ chia rẽ sâu sắc trên đất Mỹ. Sau khi Lincoln lên làm tổng thống, 11 tiểu bang theo chế độ nô lệ ở miền Nam tuyên bố ly khai và lập ra Liên minh miền Nam, khởi đầu cuộc nội chiến Nam - Bắc Mỹ (1861 - 1865).
 |
| Abraham Lincoln, tổng thống thứ 16 của Mỹ, được mệnh danh là 'người giải phóng vĩ đại'. Nhiệm kỳ tổng thống của ông bị bao trùm bởi cuộc nội chiến Mỹ. Ảnh: History.com |
1876: Một phiếu đại cử tri tạo sự khác biệt
Mùa bầu cử năm 1876 diễn ra căng thẳng giữa ứng viên đảng Cộng hòa Rutherford Hayes và đối thủ đảng Dân chủ Samuel Tiden.
Kết quả bầu cử cho thấy ông Tiden dẫn trước với cách biệt tương đối lớn về số phiếu phổ thông, hơn đối thủ Cộng hòa 250.000 phiếu. Tuy nhiên, xét về số phiếu đại cử tri, kết quả rất sít sao và gây tranh cãi gay gắt ở Mỹ.
Hai ứng viên đều tuyên bố thắng cử tại 3 bang: Nam Carolina, Florida và Louisana. Sau cùng, ủy ban bầu cử do phe Cộng hòa kiểm soát tuyên bố phần thắng tại 3 bang trên thuộc về ông Hayes.
Ông đã giành được 185 phiếu đại cử tri, chỉ hơn 1 phiếu so với đối thủ thuộc đảng Dân chủ. Đây được đánh giá là cuộc bầu cử gây nhiều tranh cãi nhất trong lịch sử nước Mỹ.
1948: Cuộc bầu cử của những bất ngờ
Mùa bầu cử năm 1948 là cuộc đua giữa đương kim tổng thống đảng Dân chủ, Harry S. Truman và đối thủ từ đảng Cộng hòa, Thống đốc Thomas E. Dewey của New York.
Cuộc bầu cử này diễn ra trong bối cảnh ông Truman đã chứng tỏ năng lực lãnh đạo ở thời kỳ cuối Chiến tranh thế giới II cũng như tầm nhìn thời kỳ hậu chiến. Tuy nhiên, Truman vẫn được cho là có ít cơ hội chiến thắng, do nhiều cử tri vẫn xem ông là cái bóng của người tiền nhiệm Franklin D. Roosevelt.
Trong khi đó, Thống đốc Dewey lại là một nhân vật tiếng tăm, được nhiều người mến mộ. Trước khi cuộc bầu cử diễn ra, nhiều nhà phân tích chính trị cũng như các tổ chức thăm dò dư luận đều cho rằng ông Dewey sẽ giành chiến thắng.
Mặc dù vậy, ông Truman đã có cuộc lội ngược dòng đầy ngoạn mục khi giành chiến thắng sít sao trước đối thủ nổi tiếng của mình.
Việc Harry S. Truman chiến thắng cuộc bầu cử tổng thống năm 1948 là bất ngờ lớn đối với gần như cả nước Mỹ. Báo Chicago Trinbune thậm chí đã cho chạy dòng tít lớn 'Dewey đánh bại Truman' ngay trên trang nhất trước khi kết quả bỏ phiếu chính thức được công bố.
 |
| Bức ảnh chụp lại khoảnh khắc đáng nhớ của Tổng thống Truman, khi ông xuất hiện trước công chúng hai ngày sau khi chiến thắng với một bản in có dòng chữ lớn 'Dewey defeats Truman' trên tay. Ảnh: History.com |
Năm 2000: Sai lệch của các máy kiểm phiếu
Cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2000 được xem là một trận chiến cam go giữa vị Phó tổng thống Al Gore và ứng viên Cộng hòa George Bush (Bush con).
Sau khi các điểm bỏ phiếu được đóng lại, kết quả các cuộc thăm dò nghiêng về ông Al Gore, song yếu tố xác định thắng thua lại là số phiếu đại cử tri.
Tại Florida, bang có tính chất quyết định trong mùa bầu cử này, tình hình rất khó đoán định. Những lá phiếu được kiểm từ các máy kiểm phiếu (hoạt động theo phương pháp đục lỗ phiếu bầu) hầu như không thể mang lại một kết quả rõ ràng.
Sau cùng, với việc kiểm phiếu lại, ông Bush giành thêm 25 phiếu đại cử tri tại bang Florida. Như vậy, dù ít hơn 500.000 phiếu phổ thông ở cấp liên bang, ứng viên đảng Cộng hòa Bush đã giành được 271 phiếu đại cử tri và trở thành tổng thống thứ 43 của nước Mỹ.
