"Tìm mình trong thế giới hậu tuổi thơ" là tên tọa đàm do công ty sách Nhã Nam tổ chức cuối tuần qua tại Trung tâm Văn hóa Pháp, Hà Nội. Đây cũng chính là tiêu đề tác phẩm của TS Đặng Hoàng Giang - cuốn sách best-seller trong vài tháng đầu năm. Zing ghi lại những chia sẻ của TS Đặng Hoàng Giang tại buổi tọa đàm.
 |
| TS Đặng Hoàng Giang ký tặng bạn đọc sau tọa đàm hôm 13/6 tại Hà Nội. Ảnh: N.N. |
Tìm xuống tầng sâu nhất của tâm hồn
- Khoảng cách của ông và các bạn trẻ trong cuốn sách về tuổi tác rất lớn. Ông làm thế nào để họ có thể chia sẻ những câu chuyện mà họ không muốn giãi bày ngay cả với người thân nhất?
- Thách thức đầu tiên của dự án này là tìm được các bạn trẻ sẵn sàng ngồi xuống để chia sẻ với mình. Nhưng thách thức hơn là khi đã đồng ý mở lòng, họ có thể đi xuống sâu những tầng đáy xa xôi nhất trong tâm hồn của các bạn ấy không?
Có nhiều lúc tôi nghĩ tới việc từ bỏ dự án bởi vì sợ không đi đến tận cùng câu chuyện. Có những câu chuyện mà hàng giờ chỉ xoay quanh bề mặt của chia sẻ. Tôi nhận ra cần phải kiên nhẫn, cho các bạn trẻ và cho mình thời gian để có thể đi xuống tầng sâu nhất ấy.
Tôi không lấy làm lạ khi người lớn thất bại trong việc kết nối với người trẻ. Họ không có kiên nhẫn nên không thấy được sự phức tạp sâu bên trong con trẻ.
Các bạn ấy kể được những điều riêng tư như vậy là do nhu cầu được chia sẻ rất lớn. Điều rất đáng buồn là lẽ ra người cần nghe những câu chuyện này phải là gia đình, cha mẹ của các bạn ấy.
Có thể tình yêu của cha mẹ dành cho con cái là rất lớn, nhưng họ lại không thể kết nối được với chúng. Những lúc như vậy, chúng ta chỉ cần lắng nghe, không phán xét, không dạy dỗ...
 |
| Sách Tìm mình trong thế giới hậu tuổi thơ. Ảnh: Liên Giang. |
Bi kịch đến từ… ngoan
- Một phần trong cuốn sách anh đặt tựa nhỏ là "Thế giới vắng bóng người lớn". Chúng ta nên hiểu thế nào về điều này?
- Những nhân vật trong phần này đều sống trong gia đình thiếu vắng sự chăm sóc của cha mẹ. Họ lủi thủi một mình, tự chăm sóc bản thân, tự lớn lên. Họ bị sao lãng khi không nhận được sự quan tâm chăm sóc từ những người lớn trong gia đình. Đây là hiện tượng bị bạo lực về mặt tinh thần và nó gây tác động rất lớn trong việc hình thành phát triển con trẻ sau này.
Nhân vật Phương Anh, nếu không đi sâu vào bên trong tâm hồn, có thể thấy đó là cô gái ngổ ngáo, nói tục, chửi bậy... Ẩn sâu bên ngoài lớp ngổ ngáo đó lại là một cô gái hoạt ngôn, giỏi giang, nhanh nhạy, không biết tương lai rồi sẽ đi về đâu.
Cuộc sống sẽ ngày càng phức tạp hơn giống như bạn tự so sánh mình giống cái cây còi cọc, không có chất dinh dưỡng, không biết có chịu được bão táp hay không?
Người lớn đã không chạm vào được phần kim cương của con trẻ, họ chỉ nhìn bề mặt bên ngoài. Vết mòn trong tương tác gia đình khiến những thành viên trở nên hằn học và xa lạ với nhau.
Có thể chính cha mẹ cũng đang rất đau khổ, đứng trước đống đổ nát là cuộc đời của họ nên không có khả năng chu cấp về mặt tinh thần cho con cái mình? Bi kịch là như vậy.
- Một khái niệm mới được đưa ra trong cuốn sách là “phụ huynh hóa”, vậy anh có thể nói rõ hơn về cụm từ này?
- Các bạn trẻ trong nhóm "những đứa trẻ bị phụ huynh hoá" gây cho tôi nhiều khó khăn nhất bởi trên bề mặt không thể thấy được họ gặp vấn đề gì. Họ không bị đánh đập, không bị bố mẹ bắt ép, họ khá tự do. Tuy nhiên, họ lại gặp rất nhiều bất hạnh. Vậy tại sao?
Khi đi sâu vào cuộc đời của các bạn ấy, tôi mới thấy được bi kịch trong trường hợp này đến từ một chữ rất nguy hiểm đó là chữ "ngoan".
Đứa con ngoan là làm những điều mà gia đình đang thiếu thốn, nghe lời bố mẹ, biết đọc vị những mong muốn, khao khát giấc mơ của bố mẹ và lấy việc thực hiện chúng là mục tiêu, ý nghĩa sống của mình. Đây là điều vô cùng độc hại khi chúng phá hủy, khiến người trẻ không có cơ hội đi tìm bản thể của mình.
Đáng tiếc, ở Việt Nam, việc khao khát có đứa con ngoan rất phổ biến. Tất cả ước mơ của bố mẹ chưa thực hiện được đều trao cho những đứa con thực hiện thay mình để được nở mày nở mặt. Điều đó trở thành những gánh nặng khủng khiếp đặt lên vai những đứa trẻ ưu tú như 2 chị em Ly và Huy trong phần hai của cuốn sách.
 |
Độc giả (phần lớn là bạn trẻ) chật kín khán phòng, nghe diễn giả trò chuyện. Ảnh: Liên Giang. |
Nỗi đau khi không được làm chính mình
- “Ngục tù tình yêu” là gì? Các bố mẹ có nhận thức được họ đang giam giữ con mình trong “ngục tù tình yêu” đó hay không?
- Đứa con sinh ra, trở thành công cụ để thực hiện những điều mà bố mẹ chúng mong muốn hay nói cách khác đứa con được coi là bản thể kéo dài của cha mẹ mà không có quyền được sống đời sống riêng của mình, phải nghe theo sự sắp đặt, an bài sẵn của bố mẹ.
Những cha mẹ này nằm trong tuýp người ái kỷ, sĩ diện, triền miên sống trong sự sợ hãi không được tôn trọng. Họ khao khát con mình phải là nguồn cung cấp thể diện cho mình. Khi cảm thấy bản thể của mình bị tổn thương, họ sẽ quay ra trừng phạt con.
Cha mẹ ái kỷ có năng lực cảm xúc thấp, thường bị chìm đắm trong sự giận dữ, cuồng nộ của bản thân mà không có sự thấu cảm, không nhìn được vào nỗi đau khổ cùng cực của các con.
Theo tôi, đây cũng là trường hợp bi đát nhất, bản thể trong những đứa trẻ bị bẻ gãy. Hoặc là họ sống theo bố mẹ như những cái bóng vật vờ, như một cái bình rỗng để bố mẹ đổ đầy những khao khát, ước mơ vào đó. Hoặc là họ nổi loạn dẫn đến những kết cục đau thương: Trầm cảm, tự căm ghét bản thân, căm ghét bố mẹ thậm chí là tự tử.
- Những nhân vật trong cuốn sách đều là người chịu nhiều thương tổn, vậy theo ông, làm thế nào để chữa lành?
- Ai cũng có nhu cầu được hạnh phúc, tôi không phải là nhà tâm lý nên rất thận trọng khi đưa ra lời khuyên.
Nhưng từ những câu chuyện của mình và các bạn trẻ, tôi hiểu rằng mình cần phải là người hiểu mình nhất, đừng nghe quá nhiều vào những người xung quanh.
Ai cũng có quyền được làm chính mình. Nếu như không được làm chính bản thân mình thì đó là bi kịch.
Tìm mình trong thế giới hậu tuổi thơ là cuốn sách đề cập đến những người trẻ trên dưới 20 tuổi với rất nhiều câu chuyện dữ dội và đau đớn của họ trong hành trình bước vào thế giới người lớn.
Tiến sĩ Đặng Hoàng Giang tốt nghiệp kỹ sư tin học tại Đại học Công nghệ Ilmenau, Đức và có bằng tiến sĩ kinh tế phát triển của Đại học Công nghệ Vienna, Áo. Những cuốn sách và bài viết của ông có ảnh hưởng rộng trong xã hội: Bức xúc không làm ta vô can, Thiện ác Smartphone, Điểm đến cuộc đời.
