 |
| Nhân viên tại thư viện British đang bảo quản sách cũ. Ảnh: British Library. |
Hiện nay khu vực miền Bắc đang trải qua những ngày độ ẩm lên tới ngưỡng hơn 90%. Theo đánh giá của các thư viện quốc tế Scotland Library, Chicago Library,... mức ẩm trên 80% có thể làm hư hại đến sách. Nguy cơ xảy ra ẩm mốc và giảm chất lượng hình ảnh trong sách cao hơn bình thường. Trước tình hình khí hậu như vậy, mỗi người đều đang tìm những cách khác nhau để bảo quản tủ sách của mình.
Tận dụng đồ vật hàng ngày
Nhà văn Yên Ba (một người sưu tầm sách) chia sẻ rằng một trong những cách chống ẩm hiệu quả nhất học được từ các thư viện là sử dụng hạt tiêu rang. Ông rang một nắm nhỏ bỏ vào từng chiếc bít tất và để vào tủ sách cả năm. Ông Ba cho biết thêm không chỉ có tác dụng chống ẩm, hạt tiêu rang còn là cách để bảo quản cho sách chống mối mọt.
Một số người khác lại tận dụng gói hút ẩm trong các gói bánh kẹo ăn vào ngày Tết. Nguyệt Anh (32 tuổi, nhân viên văn phòng tại Hà Nội) chia sẻ: "Mình đặt các gói hút ẩm vào trong góc các kệ sách. Mình còn sắp xếp lại những cuốn bìa cứng xuống dưới và các cuốn có bìa mềm lên trên bởi các cuốn bìa mềm đều là những cuốn sách cũ dễ bị mốc hơn".
Nguyệt Anh để sách ở hai nơi, một chiếc tủ đứng và một hộc tường được chia thành các ngăn. Ở ngăn dưới cùng, Nguyệt Anh lót thêm ít vải thô để tránh sách bị tiếp xúc gần với nền ẩm. Còn với hộc tường, Nguyệt Anh xếp gáy sách hướng vào trong để giấy không tiếp xúc với mặt tường.
 |
| Bọc kín cuốn sách hoặc kẹp thêm những tờ giấy thấm kiềm vào sau sách để tránh ẩm mốc. Ảnh: Lesson Deli. |
Các hộp carton cũ cũng có thể được tái chế để làm nơi chứa sách. Tuy nhiên, chúng phải được đặt ở nơi khô ráo tránh gió nồm. Bảo Ngân (24 tuổi, trú tại Cầu Giấy) đã xin lại các hộp đựng giấy in bỏ đi từ cơ quan. Vì nhà có nhiều sách và một chiếc tủ không thể chứa đủ, Ngân đã để các cuốn sách ít đọc vào trong một chiếc thùng được chia thành các loại cụ thể. Ngân cho biết, trước đây những cuốn sách này thường để ở dưới đất hoặc trên mặt bàn kính nhưng nay phải bỏ vào thùng để tránh bị ẩm. Các thùng carton có những loại cứng cáp và không dễ bị nhũn ra khi gặp ẩm.
Các thư viện trên thế giới bảo quản sách
Theo thư viện quốc gia Scotland, cách để bảo quản sách khỏi ẩm mốc tại nhà hiệu quả là cho chúng vào những thùng carton và để trên gác xép. Tuy nhiên, mọi người nên cân nhắc xếp gác mái hấp nhiệt quá nhiều hoặc gần bể nước thì không nên để. Sách nên được đặt càng xa các nguồn nhiệt càng tốt. Cẩn thận các đường ống nước âm tường có thể bị rò rỉ và hơi ẩm sẽ tiếp xúc vào sách. Bụi là một loại thức ăn cho nấm mốc, vì vậy người đọc cần kiểm tra và vệ sinh lại sách đúng cách. Sử dụng một chiếc chổi lông mềm để quét sách bụi, tránh để bụi lắng lại trong các bìa sách rời.
Thư viện British đưa ra khuyến cáo rằng người đọc nên sử dụng các hộp lưu trữ được chế tạo để đựng và bảo vệ những cuốn sách có giá trị hoặc đã bị hư hỏng trước đó. Cất sách trên các kệ bằng phẳng, nhẵn, đủ chắc để đỡ được trọng lượng của sách. Lý tưởng nhất là sách không nên tiếp xúc với gỗ chưa được đóng kín có thể giải phóng hơi axit hữu cơ. Đối với riêng các cuốn sách sử dụng bìa da, người đọc nên sắp xếp thoáng hơn và không sắp quá chật.
 |
| Các tấm ảnh nên được đặt trong hộp thay vì để trong các bao bì giấy. Ảnh: Storage Mart. |
Với việc lưu trữ ảnh, các sách ảnh, sách tranh, nên tránh để chúng tiếp xúc với bất cứ thứ gì có chứa sulfur dioxide, khói sơn mới, ván ép, bìa cứng và khói từ các vật dụng làm sạch. Các bức ảnh nên được lưu trữ trong các thùng chứa thích hợp có chất lượng lưu trữ, ví dụ như vật liệu bằng nhựa hoặc giấy, không chứa lưu huỳnh, axit và peroxit. Nếu độ ẩm trên 80%, các bức ảnh nên được bọc lại bằng bìa nhựa.
Nếu ai có nhu cầu sưu tầm báo cũ, mọi người sẽ cần thêm các tờ giấy thấm kiềm. Sau một tờ báo, nên đặt một tờ giấy thấm kiềm phía sau rồi mới cất chúng vào lại các tập lưu trữ khổ lớn.
Cùng đó, thư viện đại học Chicago đánh giá rằng 21 độ và độ ẩm dưới 50% là điều kiện lưu trữ sách tốt nhất. Trong trường hợp khí hậu ẩm ướt, người đọc có thể áp dụng những mẹo sau. Sử dụng các tủ treo thay vì tủ đứng, tủ âm tường hay hộc tường. Hơi ẩm từ các đường nước tại những nhà đã xây dựng lâu năm có thể làm hỏng sách. Không đựng sách trong hộp nhựa.
Những thay đổi nhỏ cũng có thể có ảnh hưởng lâu dài đến tủ sách. Mọi người nên di chuyển sách cách xa ánh nắng trực tiếp từ cửa sổ vài bước chân, lau chùi thường xuyên hoặc chuyển sách ra khỏi hộp và đặt chúng thẳng đứng trên giá có thể kéo dài tuổi thọ cho sách. Một số tài liệu có thể tìm đọc để hiểu hơn về công việc bảo quản như: Basic Care of Books (Canadian Conservation Institute), Care, Handling, and Storage of Books (Library of Congress),...
