Trước khi con trai chào đời, Chen Huijuan rất vui vẻ mua sắm các sản phẩm chăm sóc da, quần áo và đi giao lưu với bạn bè. Giờ đây, cô thậm chí còn ngần ngại không dám mua một chiếc váy mới.
Là giáo viên trung học sống tại Tô Châu, tỉnh Giang Tô, cô kiếm được khoảng 5.000 nhân dân tệ (khoảng 730 USD) mỗi tháng. Còn chồng cô có mức lương tháng 16.000 nhân dân tệ (khoảng 2.500 USD) với vị trí nhân viên bán hàng cho một công ty Mỹ ở Thượng Hải.
Chi phí nuôi nấng Xiyan, cậu con trai hai tuổi, tiêu tốn một phần ba thu nhập hàng năm của gia đình Chen. Trong khi đó, tại Mỹ, chi phí tương tự rơi vào khoảng một phần năm thu nhập gia đình, theo CNN.
Vấn đề đau đầu
Cuộc đấu tranh tài chính của Chen phản ánh những khó khăn hàng triệu gia đình trung lưu khác trên khắp Trung Quốc phải đối mặt. Đây cũng là một trong những lý do khiến Bắc Kinh phải chật vật trong việc thúc đẩy tỷ lệ sinh tại quốc gia đông dân nhất thế giới.
Ba năm trước, Trung Quốc nới lỏng chính sách một con gây tranh cãi. Chính sách được áp dụng trong suốt bốn thập kỷ này quy định các cặp vợ chồng chỉ được sinh duy nhất một con nhằm giảm tỷ lệ gia tăng dân số. Tuy nhiên, kết quả không như Bắc Kinh mong đợi.
 |
| Trong suốt bốn thập kỷ, Trung Quốc áp dụng nghiêm ngặt chính sách một con nhằm giảm tỷ lệ gia tăng dân số. Ảnh: Getty. |
Tăng trưởng dân số Trung Quốc năm 2018 đã chững lại với 15,23 triệu ca sinh, giảm 2 triệu so với năm 2017, theo Cục Thống kê Quốc gia. Nghiên cứu năm 2017 chỉ ra hơn 50% gia đình không có ý định sinh con thứ hai, và chi phí đắt đỏ trong việc nuôi dạy trẻ là một trong những nguyên nhân chính.
"Tôi sẽ không bao giờ cân nhắc việc sinh con thứ hai. Việc này quá tốn kém", Chen nói.
Đây là vấn đề đau đầu đối với chính quyền Trung Quốc vốn ưu tiên tăng trưởng kinh tế nhưng đang phải vật lộn với dân số già và lực lượng lao động ngày càng giảm. Số liệu công bố chính thức của nước này cho biết hơn 240 triệu người Trung Quốc ở độ tuổi ngoài 60 vào năm 2017, chiếm hơn 17% dân số.
Con số này được dự báo sẽ tăng lên đến 480 triệu người, chiếm một phần ba dân số vào năm 2050. Đến năm 2030, dự kiến quy mô dân số Trung Quốc sẽ giảm, dấy lên lo ngại rằng cường quốc châu Á sẽ già đi trước khi trở nên giàu có.
Đứa trẻ triệu đô
Các chuyên gia cũng như phụ huynh Trung Quốc cho biết chi phí nuôi dạy một đứa trẻ ở Trung Quốc tăng mạnh khi mức sống được cải thiện, trong khi đó công chúng lại mất niềm tin vào các sản phẩm nội địa. Ví dụ, Chen cho biết cô chưa bao giờ mua sữa công thức do Trung Quốc sản xuất cho con trai mình uống, thay vào đó lại lựa chọn các thương hiệu sữa nhập khẩu đắt tiền.
Năm 2008, sữa do Trung Quốc sản xuất bị nhiễm độc khiến ít nhất 6 trẻ em tử vong và khiến hàng trăm nghìn trẻ khác bị sỏi thận hay các vấn đề về đường tiết niệu. Vụ bê bối hiện vẫn ám ảnh nhiều bậc cha mẹ ở nước này. Chen thậm chí còn không tin tưởng vào chất lượng thực phẩm ở nơi cô sinh sống. Cô chỉ ăn thịt bò, cá tuyết và cá hồi nhập khẩu.
Theo Wang Dan, phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Giáo dục Trung Quốc Wah Ching thuộc Đại học Hong Kong, chi phí giáo dục và giải trí cho con trẻ cũng là một vấn đề nhức nhối. Cho tới những năm 1990, hầu hết người dân Trung Quốc tham gia hệ thống giáo dục công, miễn phí hoặc có chi phí thấp.
"Nhưng giờ đây giáo dục trở thành ngành công nghiệp lớn. Tất nhiên, chi phí (tổng thể) do đó sẽ được đẩy lên", chuyên gia nói.
 |
| Cô Chen dành toàn bộ tiền lương tháng để cho con trai Xiyan, 2 tuổi, theo học tại trường mẫu giáo song ngữ. Ảnh: Nhân vật cung cấp/CNN. |
Do áp lực xã hội và áp lực cạnh tranh ngày càng tăng, Chen bắt đầu mua những món đồ chơi có tính giáo dục cho Xiyan từ khi cô mang thai với hy vọng con trai không "thua ngay ở vạch xuất phát".
Manhong Lai, giáo sư tại Đại học Hong Kong, cho biết các gia đình Trung Quốc luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giáo dục sớm. Tuy nhiên, giáo sư Lai cho rằng chính sách một con khiến phụ huynh Trung Quốc ngày càng tập trung đầu tư giáo dục đứa con duy nhất.
"Kỳ thi tuyển sinh vào trường tốt rất quan trọng, vì vậy phụ huynh rất nghiêm túc và gây áp lực cạnh tranh đối với con cái họ", bà Lai nói.
Cô Chen và chồng chi khoảng 5.000 nhân dân tệ, toàn bộ tiền lương tháng của cô, cho con trai theo học tại trường mầm non song ngữ. Ngoài chi phí giáo dục cơ bản, các hoạt động ngoại khóa cho con cái cũng tiêu tốn khoản tiền lớn của phụ huynh Trung Quốc.
Fan Meng và chồng là những chuyên gia làm việc tại Bắc Kinh, nhưng cả hai đều nói sẽ không sinh con thứ hai. "Ngày nay, việc nuôi dạy một đứa trẻ thực sự quá tốn kém", Fan nói.
Con gái 5 tuổi của họ, Qi Xuanru, biết chơi nhạc cụ truyền thống Trung Quốc, có sở thích trượt tuyết và lặn. Fan nói rằng vợ chồng cô muốn dành cho con gái điều tốt nhất, ngay cả khi phải bỏ ra nhiều tiền.
"Trẻ em ngày nay không giống như chúng ta khi còn nhỏ. Chúng ta chỉ cần được đưa tới trường. Bây giờ con gái tôi còn có sở thích riêng", Fan nói với CNN.
Chi phí y tế tăng cao
Nhiều phụ huynh Trung Quốc lo ngại dịch vụ chăm sóc y tế cơ bản do chính phủ tài trợ không đủ để trang trải cho các trường hợp bệnh nặng. Ví dụ, con trai của cô Chen bị bệnh đường ruột và dạ dày, phải đến bệnh viện mỗi tháng một lần trước khi bước sang tuổi thứ hai.
 |
| Cậu bé Xiyan thường xuyên phải đến bệnh viện vì mắc bệnh đường ruột và dạ dày, tiêu tốn khoản tiền lớn của vợ chồng cô Chen dành cho dịch vụ y tế. Ảnh: Nhân vật cung cấp/CNN. |
Tuy nhiên ngay cả khi tìm được bác sĩ giỏi, Chen cho biết cô còn phải "phong bì" cho bác sĩ để đảm bảo con trai được chăm sóc tốt nhất.
Trung Quốc là một trong những quốc gia có tỷ lệ bác sĩ trên bệnh nhân thấp nhất trong số những nước phát triển. Hệ thống bệnh viện công quá tải khiến bệnh nhân phải hối lộ bác sĩ để nhận được dịch vụ y tế chất lượng.
Trên hết, mỗi năm cô Chen phải mua thuốc và bảo hiểm y tế tư nhân trị giá 15.000 nhân dân tệ (khoảng 2.200 USD) cho con trai. "Tôi luôn muốn dành cho con những điều tốt nhất. Bác sĩ giỏi nhất, đồ chơi tốt nhất, sự giáo dục tốt nhất", cô Chen nói.
Các nhà chức trách Trung Quốc có trợ cấp cho các gia đình sinh con thứ hai, ví dụ như hỗ trợ tiền mua sữa bột cho trẻ và kéo dài thời gian nghỉ thai sản.
Ở tỉnh Hồ Bắc, chính quyền địa phương thành phố còn miễn phí dịch vụ y tế cho phụ nữ sinh con thứ hai. Trong khi đó ở một thành phố khác cũng thuộc tỉnh này, phụ huynh được nhận 1.200 nhân dân tệ (khoảng 180 USD) nếu sinh con thứ hai.
Các động thái gần đây làm dấy lên tin đồn Bắc Kinh có thể gỡ bỏ hoàn toàn chính sách một con nhằm tăng tỷ lệ sinh. Tuy nhiên, cô Chen cho rằng cha mẹ mới là người quyết định sinh bao nhiêu con.
"Có con hay không là lựa chọn cá nhân, thuộc về cuộc sống của chính bạn", cô nói.
Cô Fan cho rằng trong khi cha mẹ cô thích gia đình "đông con nhiều cháu", cô lại suy nghĩ khác.
"Đối với tôi, một đứa con là đủ. Chúng tôi chỉ đủ khả năng về tài chính và sức lực để nuôi dạy một đứa trẻ", Dan nói với CNN.
