Khi Đại tướng Võ Nguyên Giáp vừa qua đời, có 3 người đàn ông ngày đêm cặm cụi cắt ghép những mảnh đồng lá. Sau 3 ngày liên tục, những mảnh cuối cùng về bức tranh chân dung của Đại tướng Võ Nguyên Giáp và trận Điện Biên Phủ có kích thước 78 x 88 cm hoàn thành.
Họ là Lê Văn Ổn, Lương Phú Tuyến và Lê Anh Thắng (đều trú tại Thái Bình).
Xuất thân từ quê làng Đồng Xâm, nơi vốn nổi tiếng với nghề chạm trên mặt kim loại, anh Ổn sớm tiếp xúc với nghề. Dù lớn lên, anh không theo nghiệp ông cha để lại song, đến khi Đại tướng Võ Nguyên Giáp ra đi và trước nỗi mất mát cả dân tộc trải qua, anh quyết định thể hiện tấm lòng của mình qua những nét chạm khắc trên chất liệu đồng
Anh Ổn kể, sau khi Đại tướng Võ Nguyên Giáp qua đời, ngày nào anh cũng xem chương trình thời sự. Nhìn thấy hàng người xếp hàng dài vào viếng Đại tướng, trong số đó có người cầm đóa hoa, người thì cầm tấm hình... anh không khỏi xúc động. Sau một đêm suy nghĩ, anh nảy ra ý tưởng này khắc họa chân dung Đại tướng bằng đồng. Song không phải là những hình khối như tượng mà bằng lá đồng
"Nếu như ở các chất liệu khác như giấy, hoặc bằng sứ theo thời gian có thể bị rách, bị vỡ, không bền…thì ở chất liệu đồng lại hoàn toàn chiếm ưu thế, vì tính oxy hóa của đồng rất thấp, nó gần như có thể trường tồn cùng thời gian", anh Ổn lý giải.
 |
| Anh Tuyến và anh Ổn bên bức tranh Viếng Đại tướng tại 30 Hoàng Diệu vào tháng 10/2013. |
Chia sẻ ý tưởng làm bức chân dung Đại tướng bằng đồng với Lương Phú Tuyến, người hàng xóm và cũng là bạn thân từ nhỏ có khả năng về hội họa này lập tức đồng ý.
Ngay trưa hôm sau, hai người có thêm sự giúp đỡ từ anh Lê Anh Thắng (cháu ruột của anh Ổn). Cả 3 đã bắt tay vào công việc chế tác bức tranh. Anh Tuyến phụ trách mảng thiết kế trên máy tính, còn anh Ổn và anh Thắng trực tiếp phụ trách việc gia công chế tác bức tranh trên những mảnh đồng.
"Ngoài ra, trên mặt các lớp đồng, nghệ nhân có thể tạo nên những vết xước, để làm cho những miếng đồng có thể phát sáng, mang vẻ đẹp đặc trưng, tự nhiên của đồng", anh Ổn cho biết.
Sau khi đã thiết kế xong, họ tiến hành cắt ghép những mảnh đồng lá. Sang đến ngày thứ 3, những mảnh cuối cùng về bức tranh chân dung của Đại tướng Võ Nguyên Giáp và trận Điện Biên Phủ có kích thước 78 x 88 cm hoàn thành.
Cả nhóm liền mang bức tranh lên số 30 Hoàng Diệu (Hà Nội) để kịp viếng Đại tướng.
Đám tang của Đại tướng Võ Nguyên Giáp qua đi, các anh được rất nhiều bạn bè, cựu chiến binh lặn lội từ các vùng miền khác nhau tìm đến nhà để chúc mừng và động viên, đồng thời ủng hộ nhiệt tình với ý tưởng độc đáo. Anh Ổn và anh Tuyến không nghĩ tác phẩm của mình lại giành được nhiều tình cảm của người đến vậy.
Cách ngày kỷ niệm 60 năm ngày chiến thắng Điện Biên Phủ khoảng một tháng, 2 anh đã bàn với nhau rằng phải làm thêm một bức tranh nữa để tặng cho Bảo tàng Điện Biên.
Bởi bức tranh lần này có kích thước khá lớn (160 x 189 cm), nên hai người phải thuê thêm 3 nhân công có kinh nghiệm đồng lâu năm, cùng sự trợ giúp của anh Thắng để chế tác. Anh Ổn và anh Tuyến đã phải tính toán rất tỉ mỉ và chi tiết trên bản thiết kế, sau đó mới cùng những thợ của mình làm việc.
Người thiết kế đòi phải thật tỉ mỉ, càng tỉ mỉ chi tiết bao nhiêu thì người chế tác càng dễ làm bấy nhiêu. Còn về phía người trực tiếp chế tác những miếng đồng cũng phải hết sức tập trung chế tác đúng như bản thiết kế, chỉ cần một chi tiết hỏng là coi như toàn bộ bức tranh bị ảnh hưởng theo. Đơn giản như nếu không đúng như tỷ lệ thiết kế, khi ghép những miếng đồng lại sẽ làm cho bức tranh bị méo mó, sai lệch hình ảnh. Đặc biệt là khuôn mặt của Đại tướng, nếu ghép không chuẩn thì không thể chấp nhận được.
Để tạo màu cho các chi tiết, hai người sử dụng rơm rạ đốt lấy khói để hun cho đồng chuyển màu. Việc này không hề đơn giản, nếu nhiệt độ quá cao, hoặc quá thấp cũng không được, ít nhiệt mà nhiều khói cũng không xong, do vậy nó đòi hỏi kỹ thuật và kinh nghiệm của người thợ.
 |
| Bức tranh tặng cho bảo tàng Điện Biên Phủ hoàn thành sau 1 tráng trời, nó được xem là một trong 3 thứ quý giá nhất của bảo tàng. |
Việc ghép những mảnh đồng để tạo thành một bức tranh lớn là công đoạn tốn thời gian nhất do có quá nhiều chi tiết nhỏ, dễ gây rối mắt.
Công đoạn này đòi người thiết kế và người chế tác phải tập trung cao độ, cùng bàn bạc để làm sao khi tạo nên bức tranh phải đảm bảo được bố cục chặt chẽ, giống hệt như bản thiết kế, đồng thời cũng phải đảm bảo được tính thẩm mỹ cao, nhưng lại không thiếu phần khỏe khoắn.
Suốt 1 tháng làm việc không biết mệt mỏi, có những lúc quên ăn, quên ngủ, cuối cùng bức tranh về hình ảnh chân dung của Đại tướng Võ Nguyên Giáp và trận Điện Biên Phủ đã được hoàn thiện.
Anh ổn tâm sự, hôm bắt xe lên Điện Biên, vì bức tranh quá lớn, lại bọc kín, bác tài xế không biết là tranh Đại tướng, định “cho bác lên nóc” xe. Anh phải nói đó là bức tranh về Đại tướng mang lên để tặng bảo tàng Điện Biên nhân dịp kỷ niệm 60 năm ngày chiến thắng.
"Thế là bác tài xế đã nhường cho hẳn 2 chiếc ghế cạnh nhau để dựng bức tranh, mà không tính thêm cước phí. Cả đường đi hai anh em mỗi người ôm một đầu bức tranh, thay ngay canh gác vì sợ đường gồ ghề làm bức tranh bị rơi”, anh kể.
Cuối cùng bức tranh về vị Đại tướng huyền thoại đã được chuyển lên đến Bảo tàng Điện Biên an toàn.
Bức tranh được xem là một trong 3 thứ quý giá nhất của Bảo tàng gồm: Bản đồ chiến thắng Điện Biên Phủ, Bức tượng chân dung Bác Hồ làm bằng thạch cao và Bức tranh chân dung Đại tướng bên trên trận Điện Biên Phủ làm bằng đồng của nhóm anh Ổn. Để đáp lại tấm lòng của các anh, UBND tỉnh Điện Biên trao bằng khen cho 2 người.
 |
| Bức chân dung này chỉ vài ngày nữa sẽ được các anh đưa vào Lệ Thủy quê hương của Đại tướng để tặng. |
Dịp 1 năm ngày mất của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, đôi bạn thân này cho hay, cả hai sẽ vào Lệ Thủy, quê hương của ông để tặng bức tranh chân dung Đại tướng bằng đồng.
"Có như vậy tôi mới cảm thấy trọn nghĩa tình với người Đại tướng. Đây cũng là một trong 3 bức tranh tôi cảm thấy ý nghĩa nhất", anh Ổn chia sẻ.
