 |
Nhiệm kỳ tổng thống của ông Donald Trump luôn là những chuyện trái lệ thường. Song hiếm có ai, nếu không nói là không có ai, ở bên ngoài quỹ đạo của ông lại có thể dự báo từ sớm những gì sắp xảy ra như Brian Mosteller.
Được các đồng nghiệp mô tả là khó tính đến mức gây ám ảnh, ông Mosteller từng là trợ lý đặc biệt của Tổng thống Barack Obama và phụ trách các hoạt động của Phòng Bầu dục. Điều đó có nghĩa là vào ngày ông Trump nhậm chức năm 2017, ông là một trong số ít các trợ lý còn lại ở đó để hỗ trợ quá trình chuyển giao quyền lực.
Khi ngày nhậm chức của tổng thống đắc cử Joe Biden gần đến, Politico vừa đăng tải bài viết về ngày nhậm chức của ông Trump bốn năm trước thông qua góc nhìn của các quan chức thời Obama và Trump, trong đó có ông Mosteller và Pete Souza, phóng viên ảnh Nhà Trắng thời Obama.
Ông Mosteller nhớ lại buổi sáng ngày 20/1 năm đó, ông Trump và ông Obama, cùng một loạt lãnh đạo chính trị hàng đầu, tụ tập trong Phòng Xanh của Nhà Trắng để uống trà theo nghi thức. Khi nhóm bắt đầu tách ra để di chuyển đến Điện Capitol, tổng thống sắp nhậm chức và tổng thống sắp mãn nhiệm nán lại một lúc. Ông Obama đã nhanh chóng thông báo cho ông Trump về một vấn đề an ninh quốc gia đang chờ xử lý.
"Ông Trump nói 'vậy anh sẽ làm gì trong tình huống này?'", ông Mosteller kể lại.
Đối với ông Mosteller, việc này gây kinh ngạc; không chỉ vì ông Trump đã không suy nghĩ nhiều về vấn đề, mà còn bởi vì "rõ ràng ông ấy không thực sự quan tâm đến câu trả lời". Ông liếc nhìn nhiếp ảnh gia lâu năm của Nhà Trắng Pete Souza.
"Chúng tôi nhận ra rằng chuyện này thực sự tồi tệ", ông Mosteller nói. "Nếu đây là câu hỏi được nêu ra một cách dè dặt trong không gian riêng tư vào ngày đầu tiên, đất nước sẽ rơi vào tình thế khó khăn".
Một câu chuyện đơn lẻ trước buổi lễ lịch sử không dự báo điều gì về nhiệm kỳ tổng thống. Song khi nhiệm kỳ của ông Trump kết thúc vào ngày 20/1 này, không nhiều ngày có thể mang tính biểu tượng cho thời gian tại vị của ông như ngày đầu tiên: niềm hân hoan của người ủng mộ, tính hiếu chiến và sự chia rẽ trong các phát ngôn, sự phi chính thống trong cách tiếp cận...
"Lạy Chúa, ngày hôm đó thật tồi tệ", Ben Rhodes, cố vấn lâu năm của ông Obama, người đã ở bên ông hôm đó, nói.
"Ông ấy cư xử như mắc chứng tự luyến"
Mọi chuyện ban đầu vẫn diễn ra như thường lệ. Khi ông Obama đi từ khu sinh hoạt riêng xuống Phòng Bầu dục, ông được trao cuốn sổ báo cáo tình hình buổi sáng, đi kèm ghi chú lịch trình trong ngày. Nó mỏng hơn bình thường.
Ông Obama lấy bức thư tay mà ông đã viết cho ông Trump, cho vào phong bì và đặt lại vào ngăn kéo bàn làm việc. Sau đó, ông quay trở lại khu sinh hoạt riêng và tham dự một buổi lễ trong Phòng Quốc yến cùng đội ngũ lễ tân. Họ tặng ông lá cờ đã bay trên đỉnh Nhà Trắng ngày hôm đó.
Ngay sau đó, tổng thống sắp nhậm chức đến và bầu không khí trở nên căng thẳng. Trong một khoảnh khắc khó xử, ông Trump để lại bà Melania phía sau khi ông bước lên bậc thềm để chào ông Obama. Sau đó là một khoảnh khắc khó xử khác khi bà Melania trao cho bà Michelle một món quà. Dù phu nhân ông Trump có ý tốt, việc này vi phạm hướng dẫn rõ ràng rằng không được trao đổi kiểu như vậy.
 |
| Bà Melania mang quà tặng cho vợ chồng Obama trong ngày nhậm chức của ông Trump năm 2017. Ảnh: AP. |
Bên trong Nhà Trắng, các trợ lý của ông Obama còn ở đó cảm thấy rất kinh ngạc trước vẻ hiên ngang của ông Trump. Ông Mosteller nói ông Trump đã hành động như thể ông ấy "vừa giành được một giải thưởng".
"Tôi chỉ cảm thấy tôi đang đứng trước bọn mafia", ông Souza tỏ ra gay gắt hơn. "Thật là khó giải thích. Ông ấy cư xử như mắc chứng tự luyến".
Hai bên dùng trà theo nghi thức trước khi ngồi vào xe để đi đến Điện Capitol. Khi đến nơi, ông Trump và ông Obama đi vào các phòng khác nhau. Sau đó, họ di chuyển đến hội trường chật kín người, chờ được gọi lên bục.
Vào đúng thời điểm đó 8 năm trước, ông Obama đã dừng lại và nhắm mắt trước khi bước ra với đám đông đang theo dõi lễ nhậm chức của ông. Và cũng không chỉ là một cái chớp mắt nhanh chóng. "Ông ấy nhắm mắt trong vài giây", ông Souza nói. "Tôi thấy rõ ràng là ông ấy đang cầu nguyện".
Với hy vọng có được những tấm ảnh đáng giá, ông Souza lần này đã bất chấp mệnh lệnh và cố gắng chen vào nơi gần sân khấu nhất. Khi ông Trump bước ra, hai người chỉ cách nhau chưa tới 2 m. Tổng thống sắp nhậm chức đã dừng lại vài giây và tay giơ nắm đấm trong niềm hân hoan.
"Trái tim tôi chùng xuống", ông Souza nói. "Tôi cảm thấy thật tởm".
Nhìn từ phía người thắng cuộc, hiển nhiên ngày này hoàn toàn khác. Một người có liên quan đến lễ nhậm chức cho biết ông Trump "hoàn toàn cảm thấy vui vẻ và hưng phấn". Song ngay cả vào lúc đó, rõ ràng là nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump sẽ không giống thông thường.
Điềm báo
Con gái của ông Trump, Ivanka, đã phải thuyết phục ông không ở lại khách sạn riêng của mình nằm trên cùng con đường với Nhà Trắng vào đêm hôm trước. Thay vào đó, cô khuyên cha làm theo truyền thống bằng cách qua đêm tại Nhà Blair ở phía đối diện với Nhà Trắng qua quảng trường Lafayette.
Các vợ cũ của ông, Marla Maples và Ivana Trump, đều muốn tham dự lễ nhậm chức. Vì vậy, ông đã đưa ra "hướng dẫn rõ ràng" về việc xếp họ ngồi ở hai phía của sân khấu. "Họ phải ngồi cùng hàng ghế, cùng vị trí ghế trong hàng phòng khi người này nhìn thấy người kia", một trong những người liên quan đến lễ nhậm chức cho biết.
 |
| Ông Trump tuyên thệ nhậm chức năm 2017. Ảnh: Wikimedia Commons. |
Để cảnh báo tổng thống sắp nhậm chức, đội ngũ của ông Trump nhấn mạnh với ông rằng về lý thuyết, phó tổng thống có thể trở thành quyền tổng thống trong vài phút nếu ông tuyên thệ nhậm chức muộn.
"Ông ấy yêu con số 45, và chúng tôi đã nói nếu ông đến muộn, ông thực sự có thể trở thành tổng thống thứ 46", nguồn tin trên nói, "và tất nhiên ông ấy không thích điều đó chút nào nên ông ấy nói ông ấy sẽ không đến muộn".
Hàng chục đảng viên Dân chủ đã từ chối tham dự buổi lễ để thể hiện sự phản đối. Các ngôi sao hạng A cũng "hắt hủi" sự kiện. Elton John đã đồng ý tham gia. Sau khi chuyên gia tài chính Anthony Scaramucci - khi đó là người ủng hộ Trump nổi tiếng - vô tình tiết lộ việc này quá sớm, ông rút lui.
Diễn văn nhậm chức của tổng thống mới cũng không giống những người tiền nhiệm. Đó là bài phát biểu được viết ra để gây sốc. David Shulkin, người được ông Trump đề cử làm bộ trưởng cựu chiến binh, đã theo dõi tổng thống mô tả một kỷ nguyên "tàn sát của nước Mỹ" và cảm thấy giật mình.
"Nó đã trở thành điềm báo cho những gì chúng ta thấy trong suốt 4 năm của chính quyền. Rất nhiều cơ hội để đoàn kết đất nước đã bị bỏ lỡ", ông Shulkin nói.
Hỗn loạn
Tại bữa tiệc trưa sau bài diễn văn, bầu không khí có vẻ dịu đi. Cuộc diễu hành trên Đại lộ Pennsylvania không có kịch tính hay bất ngờ nào đáng chú ý.
 |
Vợ chồng ông Trump diễu hành trên đại lộ Pennsylvania. Ảnh: Wikimedia Commons. |
Ông Trump đã nói với đội ngũ rằng ông ấy muốn làm gì đó cho thấy ông hành động nhanh chóng. Và vào buổi chiều ngày nhậm chức, báo giới đã được triệu tập vào Phòng Bầu dục để ghi lại những hoạt động chính thức đầu tiên của ông.
Lúc 19h31, có thông tin từ đoàn phóng viên rằng bức tượng bán thân Martin Luther King Jr được trưng bày trong những năm Obama đã không còn ở đó. Trên thực tế, bức tượng chỉ đơn thuần bị che khuất bởi một tấm màn và một mật vụ. Zeke Miller, phóng viên đưa tin sai, đã đăng tweet đính chính trong vòng một giờ. Song sau đó, những lời chỉ trích liên tục ập tới và ông Trump vô cùng tức giận.
Giám đốc chiến dịch tranh cử của ông Trump, Kellyanne Conway, mô tả khoảnh khắc này là điềm báo cho bốn năm băng giá trong quan hệ giữa Nhà Trắng với truyền thông.
“Phần lớn những gì diễn ra hôm đó là phép ẩn dụ cho những gì xảy ra tiếp theo", bà nói.
Bên ngoài Nhà Trắng, những người khác đang tự điều chỉnh để phù hợp với sự thay đổi quyền lực vừa xảy ra. Một cựu quan chức Nhà Trắng cho biết trong vũ hội tối ngày nhậm chức, "rất nhiều người không biết ở đâu ra" liên tục đưa danh thiếp của họ cho ông để xin việc.
Ông Souza và ông Mosteller lúc đó đã lên máy bay với ông Obama. Họ tắt tivi, không thể hoặc có lẽ chỉ không muốn xem tin tức về vũ hội. Ông Souza nói ông cảm thấy nhẹ nhõm khi công việc đã kết thúc.
"Nhưng suốt thời gian đó, tôi chỉ biết nín thở, tự hỏi điều gì sẽ xảy ra trong vài tháng tới và bốn năm tới", ông nói.
Và sau đó, một thực tế khác diễn ra. Máy bay không thể hạ cánh vì sương mù dày đặc. Nó giảm độ cao và sau đó lại bay lên.
Cuối cùng, máy bay phải bay đường khác và tìm điểm hạ cánh. Sau khi hạ cánh, nhà Obama nhanh chóng ngồi vào xe đưa họ đến nơi họ sẽ trải qua kỳ nghỉ.
"Chúng tôi như thể đã trải qua một kỳ nghỉ tuyệt vời và sau đó lên xe trở về nhà từ sân bay", ông Mosteller nói. "Mọi thứ thanh bình và yên tĩnh, và chúng tôi biết tương lai sẽ không bao giờ giống vậy".
