Đầu tháng 7, Nga đã bật đèn xanh cho một dự án xây dựng đường cao tốc dài 2.000 km chạy từ biên giới của nước này với Kazakhstan tới Belarus.
Đường cao tốc bốn làn sẽ chạy về phía tây từ tỉnh Orenburg đến Belarus thông qua một số tỉnh khác của Nga.
Theo Nikkei Asian Review, vị trí của đường cao tốc nhấn mạnh tầm quan trọng của dự án: Belarus là cửa ngõ vào châu Âu, trong khi Kazakhstan - một nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ - giáp với Trung Quốc về phía đông, nơi đường cao tốc xuyên Kazakhstan khởi phát.
Trung Quốc thay thế đối tác Nga
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đang thúc đẩy Sáng kiến Vành đai và Con đường mang dấu ấn của ông với mục tiêu tạo ra một khu vực kinh tế lớn kết nối Trung Quốc với châu Âu bằng đường bộ và đường biển.
Theo Bộ Thương mại Trung Quốc, dự án mới đánh dấu việc Nga tham gia xây dựng tuyến đường quan trọng trên đất liền, kéo dài khoảng 8.500 km và là tuyến đường vận chuyển ngắn nhất từ Trung Quốc đến Tây Âu.
 |
| Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đang thúc đẩy Sáng kiến Vành đai và Con đường với mục tiêu tạo ra một khu vực kinh tế lớn kết nối Trung Quốc với châu Âu bằng đường bộ và đường biển. Ảnh: AP. |
Đây không phải là bước đột phá đầu tiên của Nga trong việc phát triển các tuyến đường bộ nối liền châu Á và châu Âu. Trong nửa đầu thập niên 2000, Moscow đã vận động các công ty Nhật vận chuyển hàng hóa qua tuyến đường sắt xuyên Siberia dài 9.300 km.
Các công ty đã thử nghiệm tuyến đường này, một phần là vì quyết định xây dựng nhà máy của Toyota Motor tại Saint Petersburg. Song nó chưa bao giờ thực sự tốt đẹp.
Một trong những lý do là rung động mạnh làm rung chuyển các đoàn tàu, cả khi chạy và khi kết nối với các chuyến tàu chở hàng khác. Các rung động mạnh đến nỗi hàng hóa thường sẽ bị hư hỏng. Hơn nữa, lịch trình kết nối xe lửa ở Nga lại thất thường.
Ngay cả vào đầu những năm 2000, Trung Quốc vẫn không vận chuyển thường xuyên đến châu Âu. Mãi đến năm 2011, các dịch vụ tàu chuyên chở hàng hóa mới được giới thiệu lần đầu tiên theo sáng kiến được Bạc Hy Lai nhằm thúc đẩy, kết nối thành phố Trùng Khánh của Trung Quốc với Đức qua Kazakhstan, Nga, Belarus và Ba Lan. (Bạc Hy Lai khi đó là bí thư Trùng Khánh, giờ đây đang thụ án tù chung thân vì hối lộ, biển thủ và lạm dụng quyền lực).
Các tàu hàng chạy thường xuyên và di chuyển giữa các điểm đến mà không kết nối với các đoàn tàu khác hoặc tách toa trên đường đi.
Sau này được đổi tên thành China Railway Express, các đoàn tàu hiện di chuyển giữa các điểm của các nhà ga ở Trung Quốc - bao gồm Tứ Xuyên và Đại Liên - và châu Âu. Không giống các chuyến tàu trên tuyến đường sắt xuyên Siberia, các đoàn tàu Trung Quốc được vận hành trơn tru và kiểm soát nhiệt độ, cho phép chúng vận chuyển nhiều loại hàng hóa, từ máy tính để bàn đến ôtô và hàng tạp hóa.
Công ty giao nhận vận tải hàng hóa quốc tế hàng đầu của Nhật Bản, Nippon Express, cũng đã cung cấp dịch vụ vận tải đường sắt giữa Trung Quốc và châu Âu. Công ty cho biết khối lượng hàng hóa của họ trên tuyến đang tăng nhanh.
Tuyến đường sắt xuyên Siberia đã cố gắng gánh vác công việc kinh doanh đang phát triển nhưng gặp hạn chế do tuyến đường kết thúc ở Moscow và các thành phố khác. Điều này có nghĩa là các tàu hàng đi châu Âu phải kết nối với các đoàn tàu khác để hoàn thành chặng cuối của hành trình.
China Railway Express đã thay thế đối tác Nga trở thành mạng lưới đường sắt chính kết nối châu Á và châu Âu.
Cửa dưới trong quan hệ bất cân xứng
Chủ tịch Tập đã đến thăm Moscow vào đầu tháng 6 để hội đàm với người đồng cấp Nga Vladimir Putin. Chuyến thăm được một số trang tin độc lập của Nga đưa tin với những câu chuyện dưới tiêu đề như "Nước Nga đối với lợi ích của Trung Quốc" và "Chính sách kinh tế và địa chính trị của Putin đang biến chúng ta thành một quốc gia phụ thuộc vào Trung Quốc".
Trong chuyến thăm của ông Tập, hai nước đã ký khoảng 30 thỏa thuận, trong đó có một thỏa thuận để gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc Huawei xây dựng mạng 5G của đất nước. Ông Tập cũng ca ngợi mối quan hệ mạnh mẽ hơn giữa Trung Quốc và Nga, nói rằng quan hệ của họ đang ở "mức cao nhất trong lịch sử".
 |
| Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (trái) ca ngợi quan hệ mạnh mẽ giữa Trung Quốc và Nga, nói rằng mối quan hệ đang ở "mức cao nhất trong lịch sử". Ảnh: Getty. |
Trung Quốc và Nga bắt đầu quan hệ đối tác chiến lược vào năm 1996. Quan hệ trở nên chặt chẽ hơn khi họ sát cánh trong cuộc đối đầu với Mỹ.
Song không phải mọi người ở Nga đều cảm thấy vui mừng vì mối quan hệ nồng ấm hơn. Trên thực tế, Nga đã bắt đầu cảm thấy ở chiếu dưới trong quan hệ đối tác do sự bất cân xứng giữa họ với nước láng giềng châu Á khổng lồ.
Khoảng cách giữa hai nước ngày càng lớn trong nhiều lĩnh vực, bao gồm cả nền kinh tế, dân số, quân sự và chính trị. Ví dụ, tổng sản phẩm quốc nội của Nga chỉ bằng 12% của Trung Quốc vào năm 2018. Theo một khảo sát của Viện nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm, chi tiêu quân sự của Nga chỉ bằng 1/4 của Trung Quốc.
Mặt khác, Trung Quốc đang thiếu tài nguyên và thèm muốn dầu mỏ, khí đốt tự nhiên và các sản phẩm lâm nghiệp của Nga. Nước này cũng đang gửi lượng lớn công nhân đến Nga.
Đứng trước các lệnh trừng phạt của Mỹ và châu Âu, Nga chủ yếu dựa vào Trung Quốc vì sự thịnh vượng kinh tế. Song Moscow vẫn coi Trung Á nằm dưới phạm vi ảnh hưởng của mình và trở nên cảnh giác bởi sự hiện diện ngày càng tăng của Bắc Kinh tại khu vực, cả về kinh tế lẫn trên mặt trận an ninh.
Trong nỗ lực đạt được sự cân bằng, Nga đã cố gắng cải thiện mối quan hệ với Mỹ và châu Âu nhưng vẫn chưa có kết quả. Nếu tình trạng này tiếp diễn, một trật tự mới ở Á - Âu có thể hình thành với Trung Quốc hùng mạnh thậm chí còn gắn bó chặt chẽ hơn với Nga.
Thấy trước điều này, sẽ không khôn ngoan khi tiếp tục cô lập Nga trên trường quốc tế.
