Trong ngày đầu tiên trở thành sĩ quan chính thức trong quân đội Ukraine, Trung úy Valeriia Sikal nhận được một mệnh lệnh khá bất thường.
Cô cho biết chỉ huy của mình, Đại tá Viktor Ivaniv ra lệnh cho cô đi cùng trong xe riêng của ông đến ngôi nhà mùa hè để gặp một người bạn, vốn là cảnh sát trưởng địa phương.
Đại tá sau đó "ra lệnh cho tôi ngồi cạnh ông ấy", và dù là sĩ quan chỉ huy, ông ấy "cố chạm vào người và vỗ vào đùi tôi", Trung úy Sikal kể lại. Cô năm nay 24 tuổi và trở thành nữ quân nhân đầu tiên lên tiếng vì bị quấy rối tình dục trong quân đội Ukraine.
"Ông ta hứa với tôi về một sự nghiệp tuyệt vời nếu làm thỏa mãn ông ấy. Tôi cảm thấy mình giống như một con điếm. Ông ta còn khoe khoang ông ấy có thể làm bất cứ điều gì mình muốn với chúng tôi", Trung úy Sikal chia sẻ và cho biết sự việc diễn ra hồi tháng 1/2018.
 |
| Trung úy Valeriia Sikal là người đầu tiên lên tiếng về việc bị quấy rối tình dục trong quân đội Ukraine. Ảnh: New York Times. |
Vấn đề chưa được thừa nhận
Đại tá Ivaniv từ chối trả lời phỏng vấn và phủ nhận có bất cứ hành động quấy rối nào. Ông vẫn giữ vị trí của mình. Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Ukraine, Đại tá Bohdan Senyk cho biết chỉ huy Ivaniv đối mặt với các cáo buộc nhưng điều đó chưa được chứng minh tại tòa.
"Ai cũng có thể bị cáo buộc. Đàn ông cũng cáo buộc phụ nữ", ông Senyk nói.
Quân đội Ukraine, vốn thiếu thốn và chịu áp lực rất lớn từ cuộc chiến âm ỉ với lực lượng nổi dậy do Nga hậu thuẫn, được ngưỡng mộ vì những thay đổi gần đây đã cải thiện đáng kể tính chuyên nghiệp và sự kiên cường ở chiến trường. Mỹ đã đổ hơn 1 tỷ USD vào quân đội Ukraine kể từ năm 2014. Mặc dù vậy, quấy rối tình dục vẫn là vấn đề chưa được thừa nhận.
Dù lực lượng vũ trang Ukraine đã thúc đẩy các nỗ lực cải thiện bình đẳng giới với việc mở rộng danh sách các vị trí mà phụ nữ có thể nắm giữ, từ xạ thủ trên xe bọc thép, lính bắn tỉa hay chỉ huy bộ binh. Quấy rối tình dục là tội nghiêm trọng ở Ukraine, dù là trong doanh nghiệp hay quân đội. Luật pháp quy định sĩ quan chỉ huy ép buộc cấp dưới quan hệ tình dục có thể bị đi tù 6 tháng.
Theo các nhóm nhân quyền Ukraine, tình trạng lạm dụng tình dục trong quân đội thường bị bỏ qua, vì xã hội không muốn chỉ trích những người lính khi có một cuộc chiến đang diễn ra.
Điều đó dẫn đến sự đồng thuận ngầm, theo ông Vitaly Pavlovsky, giám đốc của tổ chức phi chính phủ Kiểm toán Thẩm quyền. Khi các nạn nhân lên tiếng, họ đối mặt nguy cơ bị sa thải và mất suất hỗ trợ nhà ở cho quân nhân.
"Để chứng minh bị quấy rối, nạn nhân phải tìm những người có cùng chí hướng hoặc những nạn nhân khác, những người sẵn sàng mạo hiểm sự nghiệp. Họ cũng phải đối mặt với mâu thuẫn trong gia đình và việc bị bêu riếu ở nơi công cộng", ông Pavlovsky cho biết.
Lo ngại tổn hại hình ảnh quân đội
Bộ Quốc phòng Ukraine tỏ ra lưỡng lự trong việc truy tố các vụ quấy rối, vì lo ngại tổn hại hình ảnh của quân đội. Nhưng theo ông Pavlovsky, việc bảo vệ các sĩ quan vi phạm sẽ "tạo ra một lực lượng bất lực và yếu đuối, cả về thể chất và tinh thần".
 |
| Hiện tại có 57.000 phụ nữ tham gia quân đội Ukraine. Ảnh: AP. |
Bên cạnh trường hợp của Trung úy Sikal, 7 phụ nữ khác cũng lên tiếng về các hành vi quấy rối tình dục của Đại tá Ivaniv. Một người còn nói rằng ông Ivaniv ra lệnh cho cô phải ngủ với một vị tướng khác. Một phụ nữ cũng cho biết cô phải nhờ đến người thân trong gia đình để bảo vệ mình trước Đại tá Ivaniv.
Một trong những người từng là cấp dưới của Đại tá Ivaniv, Trung tá Viktor Mishchuk kể lại rằng ông từng bị cấp trên bắt phải làm những việc rất đáng xấu hổ.
"Ivaniv thấy một cô gái có 3 khuyên tai ở một bên và yêu cầu tôi kiểm tra xem cô ấy có khuyên ở ngực không. Với những hành động đó, ông ta làm nhục danh dự và nhân phẩm của sĩ quan quân đội Ukraine", Trung tá Mishchuk cho biết.
Các binh sĩ nữ bị quấy rối cho biết họ không tin tưởng rằng cơ quan chức năng sẽ đứng về phía mình, vì vậy nhiều người chọn cách im lặng. "Không may là đây không chỉ là vấn đề trong quân đội mà trong cả xã hội Ukraine. Những trường hợp này khiến cho phụ nữ không còn hy vọng được giúp đỡ", bà Alona Kryvuliak nói. Bà là thành viên của La Strada Ukraine, một nhóm hoạt động chống phân biệt giới tính.
Trung úy Sikal cho biết chuyến đi đến ngôi nhà mùa hè hồi tháng 1/2018 mới chỉ là khởi đầu của những gì cô phải trải qua. Ngồi ở đó với cảnh sát trưởng, ông Ivaniv rêu rao về những nữ quân nhân vẫn dưới quyền ông. Đại tá thậm chí còn yêu cầu cô hôn cảnh sát trưởng.
"Ông ấy nói rằng dưới quyền mình có 2 nữ trung úy trẻ mới tới, và gợi ý rằng chúng tôi nên đi tắm hơi cùng nhau", Sikal kể lại, giọng hơi run run.
Cảm thấy như người vô hình
Trung úy Sikal cho biết trong hàng tháng trời, việc quấy rối diễn ra hàng ngày và cô đã cố gắng để tìm cách thoát khỏi vị đại tá này. Cô thử nấp đi và trực tiếp cầu xin ông ta dừng lại, nhưng không hiệu quả.
"Nơi ở của ông ta ở ngay trên phòng của tôi trong doanh trại. Ông ta đến vào lúc say rượu, mở tủ lấy đồ lót của tôi ra. Có lần ông ấy nói ghế sofa của tôi rất êm và đề nghị chúng tôi kiểm tra điều đó", trung úy kể lại.
Valeriia Sikal cho biết mỗi lần cô từ chối, thứ cô nhận lại là sự sỉ nhục, khiển trách, trừng phạt và phải thực hiện những mệnh lệnh vô nghĩa.
"Ông ta không coi tôi là người", nữ binh sĩ nói.
Cuối cùng thì vào tháng 12 năm ngoái, cô đã nộp đơn khiếu nại về việc bị quấy rối tình dục với các công tố viên của quân đội, cơ quan cảnh sát quốc gia hiện vẫn đang điều tra vụ việc.
 |
| Nữ quân nhân Ukraine trong cuộc duyệt binh kỷ niệm 27 năm Ngày Độc lập hồi năm 2018. Ảnh: Kiyv Post. |
Cô gái 24 tuổi cho biết cảnh sát địa phương đã không xử lý đơn khiếu nại một cách nghiêm túc cho đến khi các nhà hoạt động xã hội gây sức ép. Một sĩ quan ở đường dây nóng của quân đội nói rằng anh ta không thể làm gì. Các công tố viên lúc đầu không chấp nhận bản tường trình của cô. Trung úy Sikal cho biết cô cảm thấy mình giống như người vô hình.
Chưa rõ liệu Trung úy Sikal có giành chiến thắng trong vụ việc hay không. Sau khi lên truyền hình kể lại những trải nghiệm của mình, một tài xế taxi đã cố đấm vào mặt cô khi cô lên xe của người này. Các binh sĩ khác thì thường xuyên có những lời lẽ bạo hành trên mạng. Chồng cô, người từng tham gia cuộc chiến ở phía đông, cũng thường xuyên phải nhận những cuộc gọi nặc danh đe dọa.
"Tôi không cảm thấy là nhà nước có thể bảo vệ tôi. Nhà nước bị động trong trường hợp này", trung úy chia sẻ.
