Chính phủ Mỹ đã xem xét báo cáo của Framatome - doanh nghiệp chế tạo lò phản ứng hạt nhân của Pháp và là đối tác sở hữu một phần, cũng như vận hành nhà máy điện hạt nhân Taishin ở tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc - về đánh giá sự cố rò rỉ, một “mối đe dọa phóng xạ” sắp xảy ra trong tương lai từ nhà máy này.
Ngay sau khi nhận được bức thư ngày 3/6, theo CNN, Washington đã cho tổ chức nhiều cuộc họp bởi vấn đề có thể gây nguy hiểm đến tính mạng và sức khỏe của người dân tại khu vực lân cận và nhân viên nhà máy.
Cảnh báo
Framatome đã liên hệ với Bộ Năng lượng Mỹ vào cuối tháng 5 thông báo về một mối nguy hiểm “tiềm tàng” tại nhà máy Trung Quốc. Framatome - công ty thuộc sở hữu của Tập đoàn Năng lượng Pháp (EDF) - là đối tác cùng với Tập đoàn Năng lượng hạt nhân trung ương Trung Quốc (CGN) xây dựng kế hoạch phát triển nhà máy điện hạt nhân Taishan vào năm 2009, sau đó đi vào vận hành phát điện vào năm 2018 - 2019.
Trong bức thư, Framatome cảnh báo rằng lò phản ứng hạt nhân của nhà máy này đang bị rò rỉ khí phân hạch, gây nguy hại đến khu vực dân cư xung quanh. Do đó, Framatome “khẩn cấp yêu cầu Mỹ cho phép chuyển giao dữ liệu kỹ thuật và hỗ trợ nếu cần thiết để nhà máy trở lại hoạt động bình thường”.
 |
| Nhà máy điện hạt nhân Taishan. Ảnh: CNN. |
Không chỉ vậy, báo cáo còn cho biết Cục An ninh Hạt nhân Quốc gia Trung Quốc (NNSA) đang tiếp tục tăng mức giới hạn về lượng khí phân hạch có thể thoát ra khỏi nhà máy. Công ty này cũng nghi ngờ giới hạn có thể bị thay đổi một lần nữa để giữ cho lò phản ứng rò rỉ hoạt động bất chấp những lo ngại về an toàn cho người dân xung quanh và nhân viên nhà máy.
Điều này đã vượt gấp đôi giới hạn tiêu chuẩn mà Pháp và Trung Quốc đã cam kết khi bắt đầu tham gia vào kế hoạch này. Tuy nhiên, chưa rõ liệu giới hạn đó đã vượt tiêu chuẩn của Mỹ hay chưa.
Chưa phải tình trạng đáng báo động
Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ (NSC) đã tổ chức họp tổng cộng 3 lần trong tuần này, bao gồm hai cuộc họp cấp thứ trưởng và một cuộc họp cấp trợ lý bộ trưởng vào ngày 11/6. Cuộc họp này được chủ trì bởi Giám đốc cấp cao của NSC về Trung Quốc Laura Rosenberger và Giám đốc Cấp cao về Kiểm soát Vũ khí Mallory Stewart.
Theo nguồn tin từ CNN, chính quyền ông Biden đã thảo luận tình hình với chính phủ và chuyên gia đến từ Bộ Năng lượng Pháp. Ngoài ra, Washington cũng đã liên hệ với Bắc Kinh dù chưa rõ chi tiết cuộc tiếp xúc.
Bất chấp thông tin đáng báo động từ Framatome, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden tin rằng cáo buộc này chưa thể coi là “khủng hoảng”. Các quan chức Mỹ cho rằng tình hình hiện tại chưa gây ra mối đe dọa nghiệm trọng tới sự an toàn của công nhân nhà máy hay với người dân sống tại khu vực lân cận.
 |
| Vị trí của nhà máy Taishan (Đài Sơn). Đồ họa: CNN. Việt Hóa: Như Ý. |
Tuy vậy, CNN nhận định điều bất thường ở đây chính là một công ty nước ngoài lại đơn phương liên hệ với chính phủ Mỹ nhằm tìm kiếm sự giúp đỡ, trong khi đối tác Trung Quốc lại chưa nhận thức được vấn đề.
Kịch bản này có thể khiến Mỹ rơi vào một tình huống phức tạp nếu sự cố rò rỉ tiếp tục trong tương lai hoặc gây nên hệ quả nghiêm trọng do không được khắc phục kịp thời.
Chính phủ Mỹ từ chối giải thích về kết luận này. Các quan chức tại NSC, Bộ Ngoại giao và Bộ Năng lượng cũng khẳng định nếu có bất kỳ rủi ro nào đối với người dân Trung Quốc, Mỹ sẽ phải công bố rộng rãi sự cố dựa theo điều khoản ký kết trong các hiệp ước hiện hành liên quan đến tai nạn hạt nhân.
“Không có gì ngạc nhiên khi người Pháp tiếp cận Mỹ, đặc biệt là khi họ tin rằng Mỹ có khả năng giúp đỡ họ trong việc này”, theo Cheryl Rofer - nhà khoa học nghiên cứu hạt nhân đã nghỉ hưu từ Phòng thí nghiệm Quốc gia Los Alamos vào năm 2001.
“Tuy nhiên, Trung Quốc luôn thích dự báo rằng mọi thứ đều ổn, ở mọi lúc mọi nơi”, bà nói thêm.
Mỹ có thể sẽ cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cho phía Framatome, hoặc giúp đỡ để giải quyết vấn đề. Tuy nhiên, quyết định đóng cửa nhà máy hoàn toàn nếu xảy ra sự cố vẫn thuộc về chính phủ Trung Quốc.
Ngày 11/6, phía Framatome thừa nhận “đang thảo luận giải quyết vấn đề cùng với nhà máy điện hạt nhân Taishan”.
“Theo dữ liệu hiện tại, nhà máy đang hoạt động với các thông số kỹ thuật an toàn. Nhóm của chúng tôi sẽ làm việc với các chuyên gia liên quan để đánh giá tình hình và đề xuất các giải pháp giải quyết bất kỳ vấn đề tiềm ẩn nào”, tuyên bố ngày 11/6 của Framatome cho hay.
Hiện cả giới chức Bắc Kinh và tỉnh Quảng Đông - nơi đặt nhà máy, Đại sứ quán Trung Quốc ở Washington D.C, cũng như CGN chưa phản hồi vấn đề này.
Những năm gần đây, Trung Quốc liên tục mở rộng sử dụng năng lượng hạt nhân - hiện chiếm khoảng 5% tổng lượng điện năng tạo ra ở quốc gia này. Theo Hiệp hội Năng lượng Hạt nhân Trung Quốc, toàn quốc có 16 nhà máy hạt nhân đang hoạt động với 49 lò phản ứng hạt nhân tính đến tháng 3/2021, với tổng công suất phát điện là 51.000 megawatt.
