Thông báo của Nhà Trắng ngày 30/12 công bố cuộc họp thượng đỉnh đầu tiên với lãnh đạo 10 nước thuộc Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) do Mỹ tổ chức sẽ diễn ra tại khu nghỉ dưỡng Sunnylands, bang California ngày 15 và 16 tháng 2/2016.
Nhà Trắng cho hay, cuộc họp là diễn đàn để các nhà lãnh đạo tăng cường hợp tác về các vấn đề chính trị, an ninh và kinh tế trong mối quan hệ chiến lược mới giữa Mỹ và ASEAN. Mỹ chủ trì sự kiện này trong bối cảnh Washington và một số thành viên của ASEAN liên quan tới những tranh chấp với Trung Quốc về vấn đề Biển Đông.
Trước đó, đại sứ Mỹ tại ASEAN, bà Nina Hachigian, cho rằng, cuộc họp cấp cao Mỹ - ASEAN sắp tới mang tính lịch sử vì đây là lần đầu tiên nó diễn ra tại lãnh thổ Mỹ. Đây cũng là kết quả từ chính sách "xoay trục" hướng về châu Á của Washington.
"Việc nâng tầm quan hệ giữa Mỹ với các nước ASEAN và lời mời của Tổng thống Obama là những ví dụ tuyệt vời về cách mà nước Mỹ có thể tăng cường kết nối, tham gia cùng ASEAN ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương, đặt ra một tầm cơ sở mới về gia tăng hoạt động tại châu Á", đại sứ Mỹ tại ASEAN nói.
Theo bà Hachigian, cuộc họp dự kiến sẽ tiếp tục thảo luận về điểm nóng là Biển Đông.
"Trong chuyến công du châu Á vừa qua, Tổng thống Obama đã yêu cầu các bên liên quan ngừng việc cải tạo, xây dựng và quân sự hóa trên khu vực tranh chấp".
Mỹ chỉ trích Trung Quốc tiến hành khai hoang quy mô lớn các rạn san hô ngập nước và xây dựng cơ sở hạ tầng trái phép, gồm các thiết bị quân sự, trên các đảo nhân tạo ở Biển Đông.
Washington không đứng về bên nào trong tranh chấp Biển Đông nhưng phản đối các hành động đơn phương từ phía Bắc Kinh. Hồi cuối tháng 10, Hải quân Mỹ đã điều tàu khu trục USS Lassen vào vùng 12 hải lý quanh đảo nhân tạo Trung Quốc xây trái phép ở Trường Sa. Động thái chứng minh, Washington coi đây là vùng biển quốc tế.
Mỹ và ASEAN tái khẳng định tầm quan trọng của "tự do hàng hải, gồm di chuyển qua lại và bay trên không phận Biển Đông" trong tuyên bố chung hồi tháng 11 tại Malaysia. Khi đó, Mỹ và 10 nước thành viên ASEAN đã nhất trí nâng cấp mối quan hệ lên thành đối tác chiến lược.
