Trong động thái không được thông báo trước, Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae In và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un bất ngờ gặp nhau tại làng đình chiến Bàn Môn Điếm. Phủ tổng thống Hàn Quốc cho biết hai bên thảo luận về thực thi tuyên bố chung Bàn Môn Điếm đạt được hôm 27/4 và hướng tới cuộc gặp thượng đỉnh giữa Mỹ và Triều Tiên.
Chữa cháy cuộc gặp Trump - Kim
Khác với cuộc gặp lịch sử hôm 27/4, lần thứ hai lãnh đạo hai miền bán đảo Triều Tiên hội kiến diễn ra trong thầm lặng. Dẫu không được chuẩn bị công phu, không có màn chụp ảnh rình rang hay bước đi lịch sử qua biên giới, cuộc hội đàm bất ngờ lại được đánh giá là có ý nghĩa cực kỳ quan trọng.
"Chưa đầy 48 giờ trước, Tổng thống Trump tuyên bố hủy cuộc gặp với ông Kim Jong Un, rồi sau đó lại nói có thể vẫn sẽ tiếp tục gặp. Diễn biến này làm ngay cả những chuyên gia quan hệ quốc tế cũng phải xoay vòng. Ông Kim và ông Moon tìm đến nhau, có thể, để tìm giải đáp cho những uẩn khúc phía sau thay đổi quá đột ngột từ Washington", giáo sư Robert Kelly, chuyên gia chính trị châu Á từ Đại học UEA, Anh, nói với Zing.vn.
 |
| Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un và Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae In gặp nhau hôm 26/5. Ảnh: Phủ tổng thống Hàn Quốc. |
Nội dung cụ thể cuộc gặp bất ngờ chưa được tiết lộ. Phủ tổng thống Hàn Quốc cho biết hai nhà lãnh đạo thảo luận hướng tới cuộc hội đàm Mỹ - Triều sắp tới tại Singapore. Đây là dấu hiệu cho thấy hai bên muốn cứu vãn cuộc gặp giữa ông Trump và ông Kim, được đánh giá có tiếng nói quyết định tới khả năng phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên.
"Không rõ ai là người đưa ra đề nghị cho cuộc gặp lần này, nhưng điều đó không quá quan trọng. Ông Kim Jong Un đồng ý gặp ông Moon trong cuộc gặp không được đánh bóng về mặt chính trị, cho thấy ông Kim thực sự mong muốn đạt được tiến triển nào đó", Yun Sun, chuyên gia chính trị châu Á, Viện Nghiên cứu chính sách Stimson, nói với Zing.vn.
Sau khi Nhà Trắng công bố bức thư đầy "hờn dỗi" đậm chất Trump hôm 24/5, theo đó hủy bỏ cuộc gặp với nhà lãnh đạo Kim Jong Un, Triều Tiên tuyên bố vẫn "sẵn sàng ngồi xuống đàm phán bất cứ thời điểm nào theo bất cứ hình thức nào". Điều này trái với cách phản ứng trước đây của Bình Nhưỡng dưới quyền cố lãnh đạo Kim Jong Il, thường là những vụ phóng tên lửa hay thử hạt nhân mới.
Phán ứng của Triều Tiên được New York Times miêu tả là "hòa giải một cách đáng ngạc nhiên", cho thấy Bình Nhưỡng không đóng cánh cửa đàm phán ngay lập tức, bất chấp quyết định có phần "bội tín" từ Washington.
Bình Nhưỡng - Seoul chung tiếng nói ?
Lịch sử đàm phán phi hạt nhân hóa giữa Triều Tiên với Mỹ, Hàn Quốc cùng các đối tác khu vực khác cho thấy Bình Nhưỡng không được đánh giá cao về khía cạnh giữ lời hứa. Không dưới một lần, Triều Tiên vừa đàm phán, vừa âm thầm phát triển chương trình hạt nhân - tên lửa đạo đạo, dẫn tới kết cục đổ vỡ nhiều hiệp định khung từng được kỳ vọng chấm dứt hoàn toàn tình trạng chiến tranh.
Tuy nhiên, những diễn biến gần đây cho thấy Bình Nhưỡng có nhiều lý do để theo đuổi cuộc gặp Tổng thống Trump, với kết quả cuối cùng là đạt được một hình thức nào đó của giải giáp vũ khí trên bán đảo Triều Tiên, điều sẽ giúp Triều Tiên cải thiện quan hệ với cộng đồng quốc tế và quay trở lại với sân chơi kinh tế toàn cầu.
 |
| Lãnh đạo Triều Tiên - Hàn Quốc thảo luận hôm 26/5. Ảnh: Phủ tổng thống Hàn Quốc. |
"Tôi tin rằng Triều Tiên đang quyết tâm có sự chuyển hướng chiến lược. Hôm 29/11/2017, Triều Tiên tuyên bố hoàn thành chương trình hạt nhân, tức hoàn thành mục tiêu quân sự. Ngày 1/1, Kim Jong Un tuyên bố chuyển hướng sang phát triển kinh tế. Mục tiêu cuối cùng của Bình Nhưỡng vẫn như cũ, nhưng nay họ sẽ ưu tiên dùng công cụ ngoại giao - kinh tế, với bảo đảm an ninh là chương trình hạt nhân", chuyên gia Yun Sun nhận định.
Những diễn biến gần đây dưới thời kỳ nhà lãnh đạo Kim Jong Un, từ các văn bản tới phát ngôn chính thức, cho thấy Bình Nhưỡng quyết phá vòng vây cô lập và phát triển kinh tế. Việc nhà lãnh đạo Kim Jong Un lạnh nhạt với Trung Quốc suốt một thời gian dài và chỉ chìa tay về phía Bắc Kinh sau khi đã làm lành với Seoul cho thấy những người anh em miền Nam được Bình Nhưỡng lựa chọn là cánh cửa để trở lại với thế giới.
Việc chuyển hướng chiến lược của Triều Tiên song trùng với lợi ích của Hàn Quốc. Tổng thống Moon Jae In là chính trị gia ủng hộ chính sách mềm mỏng với Triều Tiên, đường lối mà ông thừa hưởng từ thượng cấp cũ, cố tổng thống Kim Dae Jung, và người bạn thân Roh Moo Hyun.
Sau khi đóng vai chính suốt một thời gian dài, là đầu tàu dẫn dắt tiến trình hòa bình trên bán đảo Triều Tiên, Seoul mất đi thế chủ động với quyết định chóng vánh của Tổng thống Trump hôm 9/3, chấp nhận gặp mặt tay đôi cùng nhà lãnh đạo Kim Jong Un.
Từ đó tới trước lá thư hôm 24/5 mà Nhà Trắng công bố, Seoul chỉ là kép phụ trong tiến trình giải giáp hạt nhân, với nguy cơ bị Mỹ và Triều Tiên qua mặt và thỏa thuận trên lưng.
"Washington cố tình lộ ra tin đồn Mỹ có thể chỉ yêu cầu Triều Tiên giải giáp kho tên lửa đạn đạo để ép Hàn Quốc nhượng bộ một số điều khoản trong quá trình đàm phán FTA song phương", giáo sư Kelly nhận định. Nếu từ bỏ chương trình tên lửa đạn đạo, Triều Tiên không còn khả năng đe dọa lục địa nước Mỹ bằng vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên, Hàn Quốc hay thậm chí Nhật Bản vẫn nằm trong tầm bắn của các loại tên lửa tầm ngắn của Triều Tiên.
Thực tế, thủ đô Seoul nằm trong tầm bắn của hơn 2.000 khẩu pháo và số lượng tên lửa không thể ước tính của Triều Tiên. Dẫu Bình Nhưỡng có sở hữu vũ khí hạt nhân hay không, trong kịch bản xung đột xảy ra, Seoul sẽ bị phá hủy nặng nề với thiệt hại nhân mạng lên tới hàng triệu. Vì vậy, giảm căng thẳng và tiến tới đạt được nền hòa bình lâu dài với Triều Tiên mới là ưu tiên của Hàn Quốc.
Trước các phát ngôn bất nhất của Washington, Seoul một lần nữa trở lại sân khấu chính. Tổng thống Moon Jae In đã chơi canh bạc lớn, đặt cược uy tín chính trị vào lộ trình hòa bình với Triều Tiên, mà cuộc gặp tới đây giữa Tổng thống Trump và nhà lãnh đạo Kim Jong Un có tiếng nói quyết định.
"Hàn Quốc sẽ làm mọi cách để đưa cuộc gặp về đúng lộ trình, nếu không công sức suốt nhiều tháng qua, và thậm chí những lợi ích đã nhượng bộ cho Mỹ, sẽ trở nên vô nghĩa", giáo sư Kelly đánh giá.
